Oko-uchem. Bić czy nie bić?

Jerzy Snakowski

14 marca 2011 (artykuł sprzed 13 lat)

Opinie (37)

Najnowszy artykuł na ten temat Oko-ucho. Pożegnanie z tytułem i czytelnikami

U nas, w Trójmieście, publiczność jest spokojniejsza. Emocje naszej widowni są stonowane. Nie lubi ich ujawniać. By nie zdradzić, że jakieś struny w jej duszy zostały poruszone, jednakowymi brawami spointuje występ i miernoty, i geniusza.

Oto pytanie, które często zadają sobie goście sal koncertowych i teatrów operowych. "Już bić? Czy jeszcze zaczekać? Inni nie biją, to i ja nie wyskoczę przed orkiestrę". Jako nałogowy odbiorca spektakli i koncertów zauważyłem pewne zjawisko. I nie chodzi bynajmniej o agresję, ale o... przemieszczenie się braw.

Na nasze zachowania w przybytkach sztuk performatywnych ogromny wpływ ma kultura kinowa. Stąd coraz częstsze przypadki jedzenia i picia na teatralnej widowni. W kinie problem braw nie istnieje. Bo co najwyżej można nimi nagrodzić obsługę sali. W dramacie nikomu do głowy nie przyjdzie, by bić brawo, gdy na scenie pojawia się gwiazda. Nie ma aplauzu po brawurowo zagranej scenie. Za mojej pamięci w Teatrze Wybrzeże po raz ostatni wydarzyło się to w zamierzchłym wieku XX - brawa "w trakcie" dostała Kolakowa w "Ryszardzie III".

Za to w teatrze operowym jest zupełnie inaczej. Przetrwały w nim zachowania z minionych stuleci, które stały się częścią jego konwencji. Przyjęte jest na przykład, że po zakończonym numerze (arii, duecie, chórze itd.) publiczność wyraża uznanie lub dezaprobatę - albo owacją albo przeszywającymi artystyczne serce jak sztylety zdawkowymi brawkami.

Mój Boże! Jakich owacji i przejawów entuzjazmu się naoglądałem. W żywiołowych reakcjach celują Włosi i... wiedeńczycy. Wrzaski, owacje, piski, niepozwalanie dyrygentowi na kontynuowanie bez bisu (do niedawna wydawało się, że ten zwyczaj zanikł, ale widzę, że się odradza). Ale jeśli myślicie, że rasowa operowa publiczność to wyłącznie "kulturka" i pozytywne emocje, to się mylicie. Jak to potrafi syczeć, jak buczeć, jak tupać! W tej grupie istnieje nawet odłam podobny kibolom. Przy czym "operole" to często eleganckie panie w etolach i panowie w smokingach, którzy agresywnie bronią swoich racji. Ale dzięki nim teatr żyje, wieczór posiada swoją dramaturgię, a artyści otrzymują sygnał, że kogoś żywo interesuje to, co robią.

Tak dzieje się na świecie. U nas, w Trójmieście, publiczność jest spokojniejsza. Słowiańskie, postsocjalistyczne słonko nie wygrzało jej, jak tę włoską. Emocje naszej widowni są stonowane. Nie lubi ich ujawniać. By nie zdradzić, że jakieś struny w jej duszy zostały poruszone, jednakowymi brawami spointuje występ i miernoty, i geniusza.

A może to przejaw zblazowania? Zapewne nie takie rzeczy ta publiczność już widziała! Ale nasi śpiewacy i tancerze się nie poddają! Co wieczór wywalają na wierzch swoje bebechy, czasem nawet duszę, demonstrują warsztat, emocje, oszałamiające piruety, wysokie c oraz inne rozliczne talenty. I nic! Zero informacji zwrotnej od widowni. "Widzowie dziś grzeczni - mówi się wówczas za kulisami - Siedzą cicho, nie klaszczą".

No i czego ci artyści się dziwią?! W końcu człowiek wybrał się kulturalnie do opery, założył garnitur, przydusił krawatem, więc wygłupiać się z jakąś owacją nie będzie! I nawet zaczęła przychodzić mi do głowy myśl, że może to bierze się stąd, że nasza publiczność po prostu się nie zna, nie słyszy, że to koniec arii, albo nie potrafi ocenić, czy była zaśpiewana źle czy dobrze. Albo, że może nie trafia dłonią w dłoń... Ale nie! Czym prędzej odgoniłem precz te niedorzeczne myśli.

Bo żywiołowe brawa wcale na Wybrzeżu nie wymarły. Zmieniły tylko adres. Aplauz, który zgubił się w Operze, odnajduję w Filharmonii! Zadomowił się tu i rozmnożył. Wybucha co chwila. Orkiestra nie skończy symfonii, a już klaszczą. Średnio na jedną symfonię przypadają aż cztery owacje! Po pierwszej części, drugiej, trzeciej i po czwartej (bo z tylu przeważnie składa się symfonia)! Dyrektor Bumann już przywykł, nie reaguje na te sympatyczne przejawy uznania. Ale na ustach dyrygentów gościnnych błąka się ironiczny uśmieszek, czasem - niezadowolenie. Chamy! Życzliwości naszej publiczności nie potrafią docenić.

W przerwie koncertu, gdy wraz z innymi studzę spuchnięte od aplauzu dłonie, podchodzi do mnie sędziwy meloman, który z Waldorffem był po imieniu, odróżnia Johanna Straussa od Richarda (ten pierwszy to walce, drugi to nuda) i nie zabiera ze sobą do teatru cukierków w szeleszczących papierkach. Wzdycha, jęczy, przewraca oczyma i mówi coś o czasach i obyczajach (nudziarz!). I że tak jak w operze przed spektaklami puszczany jest komunikat o komórkach, tak w salach koncertowych powinna pojawiać się prośba o brawa dopiero po wykonaniu całości utworu. Bo się nie przerywa. Że symfonia to całość i swoją opinię można wyrazić dopiero po zapoznaniu się ze wszystkimi składowymi.

Na koniec Wujek Dobrarada od Waldorffa dodaje: "W operze możemy bić brawo po każdym numerze. Najczęściej zakończenie zwiastują wysokie dźwięki solistów i mocne akordy orkiestry. W filharmonii klaszczemy dopiero gdy cały utwór został wykonany - dyrygent opuścił ręce i odwrócił się do widowni, a muzycy nie przewracają kartek na pulpitach, bo przewracać już nie ma czego. Bo wie pan - kończy - bycie widzem to też sztuka. Brawa dla tych, którzy ją opanowali!".

O autorze

Jerzy Snakowski

- Oko-uchem to rubryka, w której autor, wykładowca Akademii Muzycznej w Gdańsku, autor show popularyzującego teatr operowy pt. "Opera? Si!", dzieli się z naszymi czytelnikami swoimi spostrzeżeniami na temat trójmiejskiej kultury i nie tylko. Więcej o autorze: www.snakowski.pl

Opinie (37) 5 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-03-15 16:36

Owacje w Teatrze Muzycznym

Kochani, w naszym wspaniałym Teatrze Muzycznym w Gdyni są zawsze żywiołowe oklaski na stojąco, bo nasi cudni aktorzy są tego warci!!!

TM
13 lat
- 1 3
Twoja opinia

Zmień treść

Kochani, w naszym wspaniałym Teatrze Muzycznym w Gdyni są zawsze żywiołowe oklaski na stojąco, bo nasi cudni aktorzy są tego warci!!!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-03-15 16:37

Nie wstyćmy się bić brawa

A ja byłem raz na operze Moniuszki. Publiczność zdawała się być zachwycona dziełem i wykonaniem. Owacjom nie było końca!
Byli też goście zagraniczni i dużo młodzieży, m.in. z odległego Górowa(?) k/ Bartoszyc, która dała świadectwo dobrego wychowania, tak strojem jak i zachowaniem

Marian
13 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

A ja byłem raz na operze Moniuszki. Publiczność zdawała się być zachwycona dziełem i wykonaniem. Owacjom nie było końca! Byli też goście zagraniczni i dużo młodzieży, m.in. z odległego Górowa(?) k/ Bartoszyc, która dała świadectwo dobrego wychowania, tak strojem jak i zachowaniem
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-03-15 17:15

Ubiór do opery (1)

Niedawno byłam w Fiharmonii B. i nie mogłam się nadziwić, jak wiele osób nie dba o ubiór. Gdzie te czasy, kiedy ludzie szli do przybytków kultury szykownie ubrani? Niestety teraz królują swetry i wytarte jeansy ...

why?
13 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Niedawno byłam w Fiharmonii B. i nie mogłam się nadziwić, jak wiele osób nie dba o ubiór. Gdzie te czasy, kiedy ludzie szli do przybytków kultury szykownie ubrani? Niestety teraz królują swetry i wytarte jeansy ...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-03-15 17:36
  
  właśnie
  
  tez mam podobne spostrzezenia. To brak szacunku dla kultury i artystów. Portierzy nie powinni wpuszczac widzow w dresie czy w jeansach, tym bardziej w swetrze (na sali jest zazwyczaj ogrzewanie i osoby w swetrach mogą sie pocic i przykro pachniec). Kiedys tak było! Jak chodziłem na koncerty umuzykalniajace to był OBOWIAZEK galowego stroju - a kazdy przeciez posiada w domu przynajmniej biała koszule, wyjsciowe spodnie i mokasyny. Nie trzeba zaraz ubierac sie w markowy garnitur...
  
  WR
  13 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  tez mam podobne spostrzezenia. To brak szacunku dla kultury i artystów. Portierzy nie powinni wpuszczac widzow w dresie czy w jeansach, tym bardziej w swetrze (na sali jest zazwyczaj ogrzewanie i osoby w swetrach mogą sie pocic i przykro pachniec). Kiedys tak było! Jak chodziłem na koncerty umuzykalniajace to był OBOWIAZEK galowego stroju - a kazdy przeciez posiada w domu przynajmniej biała koszule, wyjsciowe spodnie i mokasyny. Nie trzeba zaraz ubierac sie w markowy garnitur...
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-03-16 09:34

Fajny artykuł.

Dobrze, że trojmiasto.pl nie tylko informuje o bieżących sprawach ale i czegoś kulturalnego nauczyć może.

Anna
13 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dobrze, że trojmiasto.pl nie tylko informuje o bieżących sprawach ale i czegoś kulturalnego nauczyć może.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-03-17 09:25

Dobra rada od śp. Jerzego Waldorffa

Jeżeli ktoś nie ma swojego stylu , musi robić pod siebie.

skm
13 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Jeżeli ktoś nie ma swojego stylu , musi robić pod siebie.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-03-19 22:32

dziękuję za artykuł

j.w. :)

13 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

j.w. :)
Regulamin dodawania opinii