• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nieudany eksperyment na "Czarodziejskiej górze". Po premierze w Teatrze Miejskim

Łukasz Rudziński
19 lutego 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (65)
Hans Castorp trafia do sanatoryjnej mikrospołeczności, ale grający go Maciej Wizner (na pierwszym planie) wydaje się raczej turystą w świecie, który oglądamy w trzygodzinnym spektaklu Miejskiego. Hans Castorp trafia do sanatoryjnej mikrospołeczności, ale grający go Maciej Wizner (na pierwszym planie) wydaje się raczej turystą w świecie, który oglądamy w trzygodzinnym spektaklu Miejskiego.

"Czarodziejska góra" Tomasza Manna należy do arcydzieł światowej literatury i jest punktem odniesienia dla wielu twórców. Sięgnął po niego również Jacek Bała, reżyser od kilku lat regularnie pracujący w Teatrze Miejskim w Gdyni. Jednak jego dziwaczna, pełna dysonansów i niekonsekwencji inscenizacja rozczarowuje na niemal każdym poziomie.



Powieść Tomasza Manna to jedno z największych dzieł swojej epoki. Odnaleźć tu można zarówno wątki "W poszukiwaniu straconego czasu" Marcela Prousta, jak i charakterystyczne motywy prozy Franza Kafki, z osobliwym zniewoleniem jednostki i uwikłaniem w niezrozumiałą, zrytualizowaną strukturę społeczną włączenie.

Co jest na afiszu w Teatrze Miejskim w Gdyni


Z pewnością intuicja autora, który 100 lat temu przeczuwał, że z marazmu, w jaki wpadają przedstawiciele sytego społeczeństwa, może nas wydostać tylko prawdziwa katastrofa (na przykład kolejna wojna światowa), przyczyniło się do tego, że dzieło Manna jest ponadczasowe. Zainspirowało też zarówno Pawła Huelle (powieść "Castorp"), jak i naszą noblistkę Olgę Tokarczuk ("Empuzjon").

Chociaż Castorp początkowo jest tutaj gościem, szybko asymiluje się, zapadając na chorobę upodabniającą go do pozostałych. Chociaż Castorp początkowo jest tutaj gościem, szybko asymiluje się, zapadając na chorobę upodabniającą go do pozostałych.
Hans Castorp odwiedza kuzyna Joachima w górskim sanatorium w Davos. Wertykalny podział na "górę" (czyli to, co dzieje się w sanatorium) i "dół" czy też niziny (czyli świat poza sanatoryjną mikrospołecznością) okazuje się bardzo istotny. Niepostrzeżenie granicę między odwiedzinami a życiem codziennym ulegają zatarciu. Chociaż do ośrodka Castorp trafił jako gość odwiedzający kuzyna, szybko sam staje się kuracjuszem.

Trzytygodniowy pobyt okazuje się siedmioletnią podróżą w głąb siebie, pełną osobliwych bohaterów - sanatoryjnych współlokatorów żyjących przez wiele lat w dziwacznej symbiozie z personelem ośrodka. Prym wiedzie tutaj ekscentryczny doktor Krokowski, prowadzący eksperymenty na podopiecznych, dokonujący ich "analizy duszy" poprzez monitorowanie snów i hipnozę.

Kuracjusze znoszą cierpliwie te zabiegi, bo całkowicie podporządkowani są rytmowi dnia, uwzględniającemu posiłki, zajęcia, badania czy rozrywki proponowane przez personel. Wnikamy w tę zrytualizowaną społeczność wraz z Castorpem (Maciej Wizner), serdecznie przyjętym przez mieszkańców sanatorium. W towarzystwie Joachima (Krzysztof Berendt) szybko dołącza on do tej dziwacznej społeczności, coraz mocniej się z nią asymilując.

Ciekawszą od głównego bohatera Castorpa postać Joachima gra Krzysztof Berendt (na pierwszym planie). Ciekawszą od głównego bohatera Castorpa postać Joachima gra Krzysztof Berendt (na pierwszym planie).
Castorp podziela powszechną fascynację tajemniczą Kławdią Chauchat (Beata Buczek-Żarnecka), ulega perswazjom doktora Krokowskiego (Mariusz Żarnecki), zaprzyjaźnia się z ekstrawertycznym włoskim racjonalistą Settembrinim (Grzegorz Wolf) i powściągliwym, mrocznym, skłonnym do mistycyzmu jezuitą Naphtą (Piotr Michalski). Nieustannie zaskakują go również inni mieszkańcy sanatorium, jak muzyk Kovacs (Rafał Kowal) czy profetyczna Hanna (Agnieszka Bała). Z konieczności poznaje też maestro Peeperkorna (Bogdan Smagacki), który z rywala staje się jego przyjacielem.


Wydaje się, że pokusie podobnych eksperymentów jak te doktora Krokowskiego uległ reżyser przedstawienia Jacek Bała. Reżyser sanatoryjną przestrzeń łączy z basenem (scenografia Hanny Szymczak), którego głównym zadaniem jest rola gigantycznego ekranu projekcyjnego dla wizualizacji Artura Lisa. Podziwiamy efektowny wideo mapping i maskowanie, wielokrotnie wykorzystujące graficzne aluzje do motywu korytarzy i labiryntów, ukazanych w atrakcyjnej wizualnie formie, ale kompletnie nieprzystającej do sytuacji scenicznych i relacji między bohaterami.

Basen być może ma być aluzją do podróży bohatera w głębiny własnych myśli, jednak w konfrontacji z mappingiem wygląda jakby aktorzy zagrali w opuszczonej scenografii innego spektaklu.

Obiektem westchnień Castorpa jest pani Chauchat (Beata Buczek-Żarnecka), jednak relacja pomiędzy młodym chłopakiem a tajemniczą, majestatyczną kobietą pozbawiona jest napięcia. Obiektem westchnień Castorpa jest pani Chauchat (Beata Buczek-Żarnecka), jednak relacja pomiędzy młodym chłopakiem a tajemniczą, majestatyczną kobietą pozbawiona jest napięcia.
Równie niespójne z materią tekstu "Czarodziejskiej góry" są musicalowe układy choreograficzne Michała Pietrzaka do śpiewanych a cappella przez zespół Miejskiego przebojów. Reżyser chętnie sięga po światowe hity lat 70.("Money, Money, Money" Abby), 80. ("Sweet Dreams" Eurythmics) i 90. ("Smells Like Teen Spirit" Nirvany) i z początku naszego wieku ("Hung Up" Madonny), wykorzystując je jako luźne skojarzenia z sytuacją bohaterów, czasem dokonując w nich karykaturalnych zmian. Refren "Smells Like Teen Spirit" (którego echo słyszymy w znakomitej muzyce całego spektaklu autorstwa Sambora Dudzińskiego) w wykonaniu aktorów Miejskiego brzmi "Wyzdrowieję"...

Jacek Bała sam w efektownej damskiej sukni gra Śmierć, zabierając wraz z asystentką (Monika Babicka) umierających pensjonariuszy. Jako reżyser zaskakuje, na przykład wtedy, gdy postanawia rozebrać głównego bohatera zupełnie do naga. Rażąca dosłowność tego gestu kontrastuje z galopującą umownością wielu innych scen.

Aktorzy Miejskiego kiedy nie wypowiadają tekstu powieści Tomasza Manna, śpiewają  a cappella popkulturowe szlagiery i tańczą musicalowe układy. Aktorzy Miejskiego kiedy nie wypowiadają tekstu powieści Tomasza Manna, śpiewają  a cappella popkulturowe szlagiery i tańczą musicalowe układy.
Całkowitym kuriozum jest scena karnawału, w którym pensjonariusze dostają kartki z przypisaną "rolą". Znajdziemy tu m.in. Jezusa, Buddę, Hitlera, Putina, Bidena, Zełenskiego, a nawet Ukrainę (pięknie śpiewająca "Kalinę" Elżbieta Mrozińska) oraz podzieloną Europę i dobitny komentarz reżysera do obecnej sytuacji politycznej na świecie. Jakby tego było mało, widzów czeka później również seans spirytystyczny z... Tomaszem Mannem.

W tym przebodźcowanym spektaklu oryginalny tekst "Czarodziejskiej góry", a za nią jej przekaz, ulegają rozmyciu. Nie pomaga nijaka rola Hansa Castorpa, który w wykonaniu Macieja Wiznera jest raczej mimowolnym obserwatorem zdarzeń, turystą w sanatoryjnej społeczności. Castorp nie ciekawi, ani nie intryguje, bliżej mu do widza niż kreatora zdarzeń.

Scenicznej wyrazistości brakuje większości bohaterów, nawet w wykonaniu tak doświadczonych aktorów jak Grzegorz Wolf (Settembrini) czy Beata Buczek-Żarnecka, której Chauchat w scenach z Castorpem wydaje się nieobecna, przez co między bohaterami nie ma chemii.

Za scenografię służy monumentalne dno basenu, w którym aktorzy jednak nie czują się jak ryby w wodzie. Za scenografię służy monumentalne dno basenu, w którym aktorzy jednak nie czują się jak ryby w wodzie.
Cześć zespołu ma zadania niemal wyłącznie dekoracyjne, jak chodzące w intrygujących obcisłych kostiumach Hanny Szymczak pielęgniarki (Weronika NawieśniakMartyna Matoliniec), przypominające o sobie głównie podczas piosenek. Na tym tle wyróżnia się Krzysztof Berendt, którego Joachim od pierwszej chwili wydaje się ciekawszy od Castorpa oraz mający znakomity epizod Peeperkorna Bogdan Smagacki.

Spektakl jednak grzęźnie w natłoku odważnych, często chybionych pomysłów reżysera. Jego oniryczny charakter ciekawi tylko przez pierwsze pół godziny z trzech, jakie spędzimy w Teatrze Miejskim.

Gdańska Akademia Muzyczna wśród najlepszych



Chociaż rzetelna adaptacja tekstu "Czarodziejskiej góry" jest wierna wymowie oryginału, a spektakl wieńczy efektowna, bardzo sugestywna scena zbiorowa do "Bohemian Rhapsody" zespołu Queen, niestety trudno wskazać adresata tej unowocześnionej, podrasowanej wizualnie i muzycznie wersji literackiej klasyki. Nie przekona ani starszej publiczności, która "Czarodziejską górę" zna z lektury, ani młodszej, która po obejrzeniu przedstawienia z pewnością po nią nie sięgnie.

Spektakl

6.5
26 ocen

Czarodziejska góra

spektakl dramatyczny

Miejsca

Opinie (65) 6 zablokowanych

  • (6)

    Recenzja jest subiektywna.Nam się bardzo podobało.Enimiryczny przekaz połączony z holistycznym duchem Manna,okraszone obcisłymi kostiumami z kreczu. Ale fakt,ten przekaz nie jest dla każdego melomana.

    • 20 30

    • (2)

      Wam? A ty opuszczasz w ogóle swój pokój ?

      • 17 3

      • (1)

        Byłem z żoną i znajomymi.Nie rozumiem pytania.

        • 6 15

        • Co za odważna i ze specyficznym gustem kobieta!

          • 1 0

    • Onimiryczna poetyka; OK ale to co wydumałeś kłapouchy to chyba wymaga wyjaśnienia lub sprostowania !!! Io, io.

      • 0 0

    • Melomana, w teatrze, serio ? Do tej pory byłam przekonana, że melomana spotkam przede wszystkim w filharmonii. Człowiek uczy się całe życie

      • 23 2

    • Przecież nie ma czegoś takiego jak obiektywna recenzja. Recenzja pokazuje opinię jej autora na temat danego dzieła, co zawsze będzie czysto subiektywne.

      • 32 3

  • Wszędzie Zełeński. Ile można? (1)

    • 26 9

    • Nie bądź antysemitą!

      • 0 3

  • Historia literatury a polityka historyczna Niemiec (2)

    Wpływ na dążenie do Wielkiej Wojny miało głównie pozaklasowe spoleczenstwo pruskie narastające po wygranych wojnach z Austrią i Francją. Zakłóciło to porządek społeczny jednoczacych się Niemiec
    ale Bismarck zajęty polityką zagraniczną. Podobne procesy społeczne działy się w Rosji kierowanej świadomie przez Lenina w celu zbolszewizowania kraju. A literatura Kafki, Canettiego Szulza to narracja zupełnie inna, to wrażliwośc żydowska, która była wygodna w polityce historycznej Niemiec. To był problem sumien późniejszych Nazistów (określenie to powstało dopiero w latach 60 XX wieku.)

    • 9 2

    • Jeszcze raz

      • 1 0

    • nie wiem o czym jest ten wpis, Bismarck w jednym garnku z Leninem, pozaklasowe, czyli jakie

      Kafka z w jednym garnku z Canettim, który pisał głównie po wojnie i w Londynie, samo określenie wrażliwość żydowska to jakiś bełkot, ogólnie chaotycznie czy też bez ładu i składu.

      • 7 0

  • tak na marginesie (nie wiedziałem sektaklu)

    "Castorp nie ciekawi, ani nie intryguje, bliżej mu do widza niż kreatora zdarzeń"
    zauważę iż w powieści spełniał w zasadzie tą sama rolę. Mann w zasadzie poskąpił Castopowi sprawczości.

    • 14 2

  • Jakże jestem wdzięczny Łukaszowi Rudzińskiemu za recenzje teatralne

    Zwalnia mnie to od wpojonego mi w dzieciństwie miłego obowiązku uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych .Oczywiście nie zawsze się z recenzjami zgadzam , ale jak zobaczyłem na plakacie "Czarodziejską Górę " westchnąłem tylko.
    Ostatni raz byłem w teatrze -proszę księdza - na "Marii Stuart " w Teatrze Wybrzeże , ponieważ w pierwszym rzędzie balkonu nie słychać było tekstu nie wybieram się tam więcej . A jest to wspaniały tekst wart przedstawienia . Jedynie Mirosław Baka mówił do widza , Królowa Elżbieta siedziała na tronie odwrócona tyłem do widza pani Kolak mamrotała coś niezrozumiale jak w serialach , jest to dla mnie zbyt mało . Zbyt mało .

    • 3 13

  • Przykro mi bardzo ale i ja muszę wbić swoją szpileczkę.

    Przedstawienie dziwaczne ale była szansa na ratunek, gdyby nie beznadziejna gra aktorska, rodem z przedstawień szkolnych, które wielokrotnie były lepsze niż, nazwijmy to, dzieło!

    • 4 8

  • Nigdy (7)

    nie byłem w tym teatrze. I się nie wybieram. Zresztą teraz pójście do teatru to strata pieniędzy i czasu. Teatr skończył się w latach 70-tych XXwieku.

    • 30 129

    • No tak, klasyczne...

      Nie byłem, nie widziałem, ale się wypowiem

      • 7 2

    • A kogo to obchodzi?

      • 4 2

    • A w muzycznym Pan był? (1)

      Warto

      • 14 8

      • Zjeżdża się chamstwo z całego świata. Popkorn niedoprażony.

        • 8 1

    • Nic nie straciłeś

      • 4 4

    • ale to ty dzwonisz...

      • 11 1

    • Jak Pan nie był i nie zamierza iść to wiadomo, że wie Pan najlepiej. Dziękuję za po~radę!

      • 31 5

  • Kiedyś w teatrze

    było smutną regułą,że reżyser mierzący się. z klasyką a nie wiedzący jak to zrobić dobrze,sięgał po "eksperyment".
    Wszystkie zastrzeżenia odrzucano bo "widzowie nie dorośli do spektaklu"...
    Miło wiedzieć,że reguła ma się nadal dobrze w teatrach.

    • 10 2

  • 30 lat temu, kiedy nie było takiej biedy, (1)

    recenzent mógł miażdżyć piórem twórczośćteatralna, ale dziś? Dziś pisać w tytule, że to nieudany eksperyment, to cios poniżej sakwy.

    Nie chcesz oglądać, nie musisz. Po prostu włącz jedną z wielu platform streamingowych.

    "Czarodziejska góra" to niełatwa lektura - zwłaszcza do przeniesienia na deski teatralne.

    • 17 10

    • ""Czarodziejska góra" to niełatwa lektura - zwłaszcza do przeniesienia na deski teatralne"

      No i się, niestety, nie powiodło tym razem.

      • 5 3

  • czy teatr gdyński nie ma kierownika artystycznego?

    • 6 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spotkanie, wystawa, warsztaty

Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego

wystawa

Wystawa "Kajko, Kokosz i inni"

wystawa

Sprawdź się

Sprawdź się

W którym roku został założony sopocki Teatr Atelier im. Agnieszki Osieckiej?

 

Najczęściej czytane