Homo faber czyli narzędzia dawniej i dziś

Wystawa "Homo faber, czyli narzędzia dawniej i dziś" ukazuje przemiany jakie zachodziły w zakresie materiału, konstrukcji i formy najpopularniejszych narzędzi ręcznych od początków rodzaju ludzkiego po czasy współczesne. Zasadniczą częścią ekspozycji jest prezentacja ponad 300 narzędzi używanych przez człowieka w epoce kamienia, w epoce brązu, a następnie w kolejnych okresach epoki żelaza, która trwa do dnia dzisiejszego. Eksponaty podzielono na 11 następujących grup: siekiery, kilofy, młotki, nożyce, noże, osełki, piły, wiertarki, dłuta, strugi (heble) oraz szydła.

Oprócz zabytków archeologicznych, pochodzących głównie ze zbiorów Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu i Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, na wystawie zgromadzono obiekty etnograficzne udostępnione przez Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach oraz prywatnych kolekcjonerów. Miarą postępu, jaki dokonał się na przestrzeni tysiącleci w każdej z rozpatrywanych grup przedmiotów, są wyroby wiodącej od lat na rynku profesjonalnych narzędzi ręcznych marki STANLEY. Z kolei, poprzez zestawienie "tradycyjnych" narzędzi ręcznych używanych jeszcze w naszych domach i warsztatach, z najnowszymi modelami elektronarzędzi marki DeWALT oraz BLACK & DECKER, autorzy pragną uświadomić publiczności trwający od kilkudziesięciu lat przełom techniczny, polegający na zastępowaniu niemal wszystkich rodzajów narzędzi poruszanych siłą mięśni urządzeniami z napędem elektrycznym.

Ekspozycja przybliża również zagadnienia wytwarzania narzędzi, a także ich użytkowania, zwłaszcza w pradziejach. Służą temu stanowiska do samodzielnej obróbki drewna, kości i skóry za pomocą kopii narzędzi krzemiennych, a zatem czynności niedostępnych w normalnej praktyce. "Niecodziennym" warsztatom towarzyszą przygotowane specjalnie na potrzeby wystawy filmy edukacyjno-instruktażowe pokazujące sposoby wytwarzania i wykorzystania narzędzi z surowca kościanego i krzemiennego zrekonstruowane na podstawie znalezisk archeologicznych i badań doświadczalnych.

Pomimo edukacyjnego charakteru wystawy jej warstwa informacyjna została ograniczona do niezbędnego minimum, autorzy bowiem stawiają na samodzielne myślenie i formułowanie wniosków. Jak można się spodziewać, konfrontacja zabytków archeologicznych z ich obecnymi funkcjonalnymi odpowiednikami w wielu przypadkach będzie dla zwiedzających niezwykle interesująca, a nawet zaskakująca. Może być tak zarówno wówczas, gdy widz zauważy paradoksalną niezmienność niektórych kategorii narzędzi na przestrzeni dziejów, jak i wtedy, gdy współczesne i dawne przedmioty z pewnych grup pod względem kształtu lub budowy będą różniły się w sposób diametralny.

Pragnieniem autorów jest także złożenie swoistego hołdu wynalazcom, konstruktorom i wytwórcom narzędzi, dawniej zwykle bezimiennym, kroczącym wspólnie drogą ciągłej modernizacji i doskonalenia narzędzi i warsztatu pracy.