W piątkowy wieczór, 17 listopada, w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim odbędzie się światowa premiera Oratorio Secondo gdańskiego kompozytora Johanna Daniela Pucklitza w wykonaniu gdańskich zespołów Goldberg Baroque Ensemble, Goldberg Vocal Ensemble oraz solistów: Sidonie Gudrun Otto - sopran, Elviry Bill - alt (debiut), Georga Poplutza - tenor, Thilo Dahlmanna - bas pod artystycznym kierunkiem Andrzeja Szadejki. Trzykrotnym wykonaniem tego bezprecedensowego dzieła, bo koncerty odbędą się też 18 i 19 listopada, orkiestra Goldberg Baroque Ensemble będzie świętowała 15-lecie działalności.
tak, bo najbardziej lubię słuchać muzyki z płyt29%
tak, ale bardziej dlatego, że chcę je mieć, bo i tak słucham na streamingach 21%
tylko wtedy, jeśli bardzo chce czegoś posłuchać, a nie ma tego w internecie 15%
nie, bo nawet nie miał(a)bym na czym słuchać 35%
Założony przez organistę i dyrygenta Andrzeja Szadejkę Goldberg Baroque Ensamble to zespół specjalizujący się w wykonywaniu muzyki barokowej. Jego skład tworzą instrumentaliści, absolwenci Koninklijk Conservatorium w Hadze, Schola Cantorum Basiliensis w Bazylei, Royal Academy of Music w Londynie oraz polskich uczelni muzycznych.
Muzycy grają na oryginalnych instrumentach lub ich kopiach, zgodnie z praktyką wykonawczą z danej epoki.
Od 15 lat przywracają do życia zapomnianą gdańską muzykę
Miłośnicy muzyki dawnej znają tę orkiestrę znakomicie, bo na przestrzeni 15-lat dostarczyła im wielu niesamowitych wrażeń artystycznych, m.in. przywracając do życia wiele zapomnianych dzieł kompozytorów gdańskich. Realizacja tego zadania była zresztą głównym powodem powołania tego zespołu.
- Początki orkiestry są związane z projektem katalogu w gdańskiej bibliotece PAN, który miał powstać w 2007 roku - wspomina prof. Andrzej Szadejko. - Wtedy ówczesna dyrektor - Maria Pelczar, zaprosiła mnie na rozmowę i poprosiła, abym pomógł jej w nagraniu przykładów muzycznych, które miałyby znaleźć się w katalogu online - muzykalia miałyby być dostępne w internecie, a przy niektórych pozycjach miała się pojawić opcja odsłuchania dostępnych partytur. W pierwszej kolejności chciałem się zwrócić z zapytaniem o możliwość takiej współpracy do zespołów już istniejących, m.in. Cappelli Gedanensis i tak zrobiłem. Zainteresowania tematem jednak nie było. W związku z tym musiałem powołać swój własny zespół.
Andrzej Szadejko:"Największym sukcesem jest wysoki poziom artystyczny"
Na przestrzeni 15 lat działalności Goldbberg Baroque odnosił wiele sukcesów i otrzymał wiele nagród, jednak założyciel i szef orkiestry zapewnia, że najbardziej cieszy go coś zupełnie innego.
- Największym naszym sukcesem jest to, że w zasadzie od samego początku udawało nam się tworzyć muzykę na bardzo wysokim poziomie artystycznym - podkreśla Andrzej Szadejko. - Kiedy patrzę na płyty, które wydawaliśmy kilkanaście lat temu i na te, które wydajemy obecnie, to bardzo dużej różnicy nie ma. Myślę, że wynika to z faktu, że od początku założyłem sobie, że będę zapraszał do swojej orkiestry instrumentalistów, którzy są wybitnymi specjalistami w swoim fachu. To znakomite brzmienie, jakie nieustannie wypracowują, daje nam solidny fundament pod partie wokalne.
Częścią zespołu jest bowiem również wokalna grupa kameralistów, występująca nieraz a cappella pod nazwą Goldberg Vocal Ensemble. Tworząc ją, Andrzej Szadejko kierował się dość specyficznymi, choć mającymi swoje uzasadnienie w historii Gdańska, kryteriami.
- Jeśli chodzi o partie wokalne, to od samego początku nawiązywałem do tradycji, która istniała nie tylko w Gdańsku, że w takich zespołach śpiewali z reguły uczniowie szkół przykościelnych - opowiada Szadejko. - Nie byli to wybitnie wykształceni śpiewacy, którzy kształcili się wokalnie i wykonywali tylko ten zawód, choć i tacy się zdarzali, ale przede wszystkim młodzi ludzie, wkraczający dopiero do świata muzyki. Prowadzenie takiego zespołu, miało więc i ma nadal swoją specyfikę. Musimy zaczynać nasze spotkania i próby na długo przed nagraniami, żeby wypracować ustalony poziom i porządnie się przygotować. Udaje nam się jednak dzięki temu uzyskać inne brzmienie niż to, które mają zespoły zawodowe. Nasz zespół zachowuje świeżość, entuzjazm, nie dopada go rutyna. Z tego jestem bardzo dumny.
Wiele osób, które zaczynały ze mną swoją przygodę z muzyką, śpiewa obecnie nie tylko w Gdańsku, ale i w różnych zespołach w całej Polsce. To są te najważniejsze. Oczywiście to, że płyty są nominowane do nagród i je zdobywają, jest oczywiście potwierdzeniem jakości, ale najważniejsza jest ta własna satysfakcja, że człowiek ma wrażenie, że to, co zostało zrobione, jest ciekawe, niepowtarzalne, wnosi coś wartościowego do naszej kultury.
Materiał z 2018 r.
Andrzej Szadejko jest niestrudzonym rekonstruktorem organów. Tu prezentuje walory instrumentu Mertena Friese, który odbudował w kościele św. Trójcy.
Światowa premiera unikatowego oratorium Johanna Daniela Pucklitza
Oratorio Secondo, nowo odkryte w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej dzieło gdańskiego kompozytora osiemnastowiecznego Johanna Daniela Pucklitza (1705-1774), którego wysłuchamy na żywo podczas trzech weekendowych koncertów, zostało nagrane przez Goldberg Baroque Ensemble w 2021 r. i wydane w prestiżowej wytwórni niemieckiej MDG w audiofilskim formacie SACD w roku 2022. Nagranie wzbudza wielkie pozytywne emocje na całym świecie. Zarówno co do wykonania, jak i samego dzieła, i zostało uznane "pod każdym względem znaczącym odkryciem, wzbogacającym w najbardziej barwny sposób mozaikę osiemnastowiecznej muzyki."
- Nagle okazało się, że był w Europie kompozytor, który miał kompletnie własny język muzyczny - opowiada Andrzej Szadejko. - Jak się posłucha tego oratorium, to oczywiście jest to język bazujący w estetyce barokowej, ale sposób budowania fraz, instrumentacji, układania i wykorzystywania tych instrumentów, także tego, w jaki sposób wykorzystywane są głosy wokalne, jest tak bardzo oryginalny, że już w zasadzie od pierwszych taktów trudno go pomylić z jakimś innym kompozytorem. Myśmy, grając tę muzykę, starali się go przyrównać do różnych szkół muzycznych czy stylistycznych i nie byliśmy w stanie. Gęstość harmoniczna chwilami jest taka, jak u Bacha, przy czym sposób prowadzenia narracji harmonicznej jest zupełnie inny i bardziej zbliżony do języka muzycznego francuskich kompozytorów, prowadzenie linii melodycznej mamy tu natomiast takiej, jak u Telemanna czy Haendla. Podobnych analogii możemy doszukać się mnóstwo, jednak one tylko oddalają nas od tego, aby Johanna Daniela Pucklitza jednoznacznie "zaszufladkować". Niezwykle ciekawa, unikatowa wręcz, jest też narracja tego oratorium.
- Nie mamy w nim w zasadzie żadnego bohatera - ani w librettcie, ani w nutach żadna z partii nie jest przypisana konkretnej postaci - podkreśla Szadejko. - Jest to natomiast jedno wielkie zastanawianie się nad życiem ludzkim, jego sensem, spojrzenie na nie z różnych punktów widzenia, postaw dotyczących tego, czy jest życie po śmierci, czy nie. Nie ma drugiego tekstu, które można by przyrównać do oratorium Pucklitza.
Muzyka, którą docenili krytycy na całym świecie i kapituła prestiżowej nagrody
Płyta z nagraniem Oratorio Secondo była czterokrotnie (sic!) nominowana do jednej z najważniejszych europejskich nagród muzycznych OPUS KLASSIK 2022 w kategoriach: Najlepsi Soliści, Najlepszy Zespół, Najlepsza Światowa Premiera, Najlepsze Innowacyjne Opracowanie Dźwięku i otrzymała nagrodę w kategorii Najlepsza Światowa Premiera.
Krytycy podkreślali, że niezwykłe harmonie, różnobarwna obsada instrumentalna, obejmująca również takie instrumenty jak Harfa Dawida, harfa szklana czy Cimbelstern, oraz wspaniała narracja anonimowego tekstu gdańskiego poety tworzą ekscytujące dzieło, zapierające dech w piersiach i wciągające swoją głęboką wymową publiczność.
W wykonaniu Oratorio Secondo weźmie udział aż kilkudziesięciu artystów, w tym grono znakomitych solistów. Zebranie takiego składu jest nie tylko niezwykle kosztowne, ale i karkołomne pod względem dopasowania kalendarza każdego z wykonawców, a te z reguły bywają gęsto zapełnione.
- Dlatego właśnie organizujemy aż trzy koncerty, aby każdy, kto jest zainteresowany historią Gdańska czy historią muzyki i jest ciekawy, jak wyglądało wystawianie takich dzieł w XVIII wieku, miał możliwość tę ciekawość zaspokoić - mówi Andrzej Szadejko. A jakie plany na przyszłość ma dyrektor Goldberg Baroque Ensamble względem swojej orkiestry?
- Bardzo chcielibyśmy, dyskontując niejako sukces oratorium Puklitza, z jednej strony kontynuować serię Musica Baltica z innymi kompozytorami gdańskimi, których są tuziny, z drugiej poświęcić więcej uwagi Puklitzowi - odpowiada Szadejko. - Gdyby się udało nagrać takie "opera omnia" tego kompozytora, na które składa się kilkadziesiąt kompozycji, myślę że byłoby to dość interesujące nawet na skalę światową.
Prestiżowa nagroda dla gdańskiego zespołu
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
