Debata: Rozum i Wiara w mrocznych czasach

Trzy nieprzeciętne umysły. Trzy kobiety z pokolenia o najwyższych naukowych i duchowych aspiracjach. Trzy Żydówki w czasie Zagłady. Edith Stein zginęła w komorze gazowej w Auschwitz, Simone Weil umarła w wieku 34 lat wycieńczona pracą na rzecz ruchu antyhitlerowskiego, Hannah Arendt przetrwała wojnę za oceanem, by w roku 1961 zobaczyć twarz logistyka Zagłady Adolfa Eichmanna w czasie jego procesu w Jerozolimie. Do końca życia próbowała zrozumieć umysł ludobójcy - istotę zła. W niedawnym filmie Margarethe von Trotta o Hannah Arent znajduje się niepokojąca scena: po latach emigracji Arendt przyjeżdża do powojennych Niemiec i rozmawia z dawnym ukochanym, sławnym filozofem, członkiem NSDAP Martinem Heideggerem. Chce wiedzieć dlaczego przyłączył się do nazistów. W czasie spaceru po lesie Heidegger pochyla się do ucha Arendt i coś szepcze. Czy mamy uwierzyć, że odpowiedź istnieje? Wielu próbowało jej udzielić. W naszej dyskusji skupimy się na pozytywnych ideach naszych trzech bohaterek. Każda z nich szukała drogi wyjścia z głębokiej duchowej niedoli, która niemal unicestwiła sens wyrażenia "być człowiekiem". I każda z nich znalazła drogę, na której człowieczeństwo może się odrodzić i wzrastać. Simone Weil uznała zło za przejaw nicości w człowieku. Aby się mu przeciwstawić potrzebujemy zakorzenienia, wypełnienia rzeczywistością i łaską, troski i poświęcenia własnego ja. W zakorzenieniu odkrywamy zarazem możliwość przyszłego istnienia. Edith Stein, która odchodząc od judaizmu stała się siostrą Teresą Benedyktą od Krzyża, skierowała cały swój filozoficzny talent na syntezę tradycji myślowej chrześcijaństwa i XX wiecznej fenomenologii. Podobnie jak Weil weszła na drogę mistyczną. Hannah Arendt skupiła się na związku życia i myślenia, widząc szansę człowieczeństwa i ludzkich wspólnot w zdolności ustanawiania nowego początku opartego na mocy działania i myślenia. Została wybitną myślicielką polityczną, dla której polityka była kształtowaniem "życia jako myślenia i myślenia jako życia". Co powiedziałyby o naszej dzisiejszej duchowej kondycji? Czy zdalibyśmy egzamin z człowieczeństwa u tak bezkompromisowych i wymagających nauczycielek?

Na debatę zapraszamy do Państwowej Galerii Sztuki, Plac Zdrojowy 2.