• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zobacz powojenny Gdańsk na wystawie online

Joanna Skutkiewicz
4 kwietnia 2021 (artykuł sprzed 3 lat) 
Widok z ulicy Katarzynki na Basztę Jacek. Zdjęcie K. Lelewicza z 1946 roku. Widok z ulicy Katarzynki na Basztę Jacek. Zdjęcie K. Lelewicza z 1946 roku.

Muzeum Gdańska przygotowało wystawę online poświęconą historii pierwszych lat miasta po zniszczeniu w 1945 roku. Zasoby dostępne na platformie Google Arts and Culture ilustrowane są zdjęciami autorstwa Kazimierza Lelewicza, nieżyjącego już fotografika.



30 marca 1945 roku uważa się za dzień, w którym Gdańsk został zdobyty przez Sowietów. Od początku miesiąca miasto było przez nich bombardowane, nie tylko w miejscach strategicznych, jak lasy oliwskie pełne wojsk niemieckich czy tereny portowe; bomby spadały też na gęsto zaludnione dzielnice miasta. W wyniku ataków zginęły tysiące mieszkańców Gdańska i uchodźców.

Rozkazem Hitlera z 25 marca tego roku Niemcy zaciekle bronili miasta. "Każdy metr kwadratowy obszaru Gdańsk-Gdynia winien być zdecydowanie broniony". Właśnie ten dzień przyjmuje się jako początek walk o Gdańsk. Podobnie jak w tym roku, również w 1945 była to Niedziela Palmowa.

30 marca 1945 roku wydano dekret, który tworzył województwo gdańskie. To także dzień, w którym dowództwo Armii Czerwonej ogłosiło zdobycie Gdańska. Datę tę utożsamia się z powrotem Gdańska do Polski. Już dwa dni wcześniej nad gruzami Dworu Artusa zawisła polska flaga. Równolegle z wygasającymi walkami Sowieci zaczęli plądrowanie i niszczenie miasta.

  • Ruiny Żurawia przy Długim Pobrzeżu.
  • Zrujnowana zabudowa ulicy Szerokiej.
  • Baszta Łabędź w trakcie odbudowy. Zdjęcie K. Lelewicza z 1953 roku.
  • Baszta Biała. Zdjęcie K. Lelewicza z 1953 roku.
Według danych z 15 lipca 1945 roku w całym Gdańsku zniszczono 19 665 budynków. Z tej liczby najwięcej było mieszkalnych - 15 600, następnie gospodarczych - 3160 i przemysłowych - 535. Z 17 zabytkowych kościołów położonych w centrum Gdańska ucierpiało 14, a pożary strawiły zabytkowe budowle śródmieścia, m.in. Ratusz Głównomiejski, Zbrojownię, Wielki Młyn i Żurawia.

Zniszczenia uchwycone na fotografiach



Szacuje się, że Śródmieście Gdańska zostało zniszczone w 90, a według niektórych źródeł nawet w 95 proc. - zrujnowano niemal 20 tys. budynków.

- To właśnie ten krajobraz i losy jego mieszkańców dokumentował przez kilka lat na swoich fotografiach Kazimierz Lelewicz - mówi Klaudiusz GrabowskiMuzeum Gdańska, kurator wystawy. - Część jego bogatego archiwum stanowi zasób kolekcji Muzeum Gdańska, a ponad 1500 zostało udostępnionych na portalu dziedzictwo-gdansk.pl. Wystawę na platformie Google Arts & Culture przygotowaliśmy z myślą o przypadającej rocznicy powrotu Gdańska do Polski i o szerokim gronie zainteresowanych tą tematyką. To, co odróżnia wystawę na platformie Google od zdjęć na naszym portalu, to dodatkowy kontekst relacji świadków zniszczonego miasta, które towarzyszą prezentowanym zdjęciom.
- Gdańsk wygląda jak miasto, które rozpadło się w gruzy przed wiekami - wspomina Marek Żuławski (cytat z zasobów wystawy). - Szanowne ruiny oplata już krzew i porasta trawa niedeptana stopą człowieka. Panują tam niepodzielnie cisza i pustka. Ruiny Gdańska ogląda się jak ruiny Babilonu albo Niniwy.

Tak walczono o Gdańsk w 1945 roku



Kazimierz Lelewicz w latach 50. ubiegłego wieku. Kazimierz Lelewicz w latach 50. ubiegłego wieku.
Kazimierz Lelewicz urodził się w 1896 roku w Lubartowie, a zmarł w 1986 roku w Gdańsku. Od 1948 roku pracował na Politechnice Gdańskiej jako kierownik Studium Fotografii na Wydziale Architektury. Kolekcja jego zdjęć znajduje się m.in. w zbiorach Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej. Był laureatem licznych nagród za wykonane przez siebie prace, a w 1975 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Wystawa "Między zniszczeniem a odbudową - Gdańsk na fotografii Kazimierza Lelewicza" jest już dostępna w Internecie.

Google Arts and Culture to platforma, na której obecnie swoje zasoby udostępnia ponad 2 tys. instytucji kultury z ponad 80 krajów. Cieszy się dużą popularnością zwłaszcza w czasie pandemii, gdy stacjonarne muzea i centra kulturalne są zamknięte dla zwiedzających. Ponad 6 milionów artefaktów i tysiące eksponatów online zachęca do poznania kultury w całej jej różnorodności. Dzięki temu internauci mają okazję w nowatorski sposób odkrywać sztukę, historię oraz cuda świata - od słynnego obrazu przedstawiającego sypialnię van Gogha po celę więzienną, w której był osadzony Nelson Mandela. Kolekcje zgromadzone na platformie można oglądać na stronie internetowej, a także dzięki bezpłatnej aplikacji dostępnej na iOS i Androida.

Muzea online w Trójmieście, Polsce i na świecie


Wydarzenia

Miejsca

Opinie (195) ponad 20 zablokowanych

  • Tego dokonali sowieci a później komuniści nie mylić z Rosjanami (12)

    ...tego dokonali naziści nie mylić z Niemcami. Tak jest pisana nowa historia dla kolejnych pokoleń które nie doświadczyły tych okrucieństw. Ciemna Europa już dawno łykneła ten przekaz teraz czas na Polaków

    • 15 14

    • A (2)

      Tak. Naziscie a nie Niemcy, sowieci a nie Rosjanie, tak jak nie Polacy a komuniści i w Jedwabnym mordowała patologia a nie naród polski. Nie cwaniakuj bo to działa w obie strony. Faszyzm może być w każdym kraju, trafiło na Niemców jutro może na Polaków. Pomysl o tym.

      • 5 2

      • Myślę i rozumiem (1)

        • 0 1

        • Tak Ci się tylko wydaje.

          • 0 0

    • To byli Rosjanie. Ci sami , ktorzy uwielbiaja teraz morderce Putina.

      • 1 0

    • To byli sowieci, nie Rosjanie. Nazisci, nie Niemcy. Pisuary, nie Polacy. (1)

      • 7 3

      • ze**ał byś się że strachu

        ...gdyby sołdaty patroszyli twoją matkę po zbiorowym gwałcie. Teraz jesteś mądry bo jak zobaczysz źle zaparkowany samochód lub bezdomnego to budzi się w tobie lew.

        • 6 0

    • Nie kazdy niemiec byl nazista. (2)

      Tak samo nie kazdy Polak to PISowiec czy w latach 45-90 komunista.

      • 4 1

      • kiedy w Polsce widziałeś komunizm bo ja nigdy

        za to teraz nie widzę demokracji tylko jej protezę

        • 2 4

      • To prawda

        ...lecz walczył i zabijał

        • 0 1

    • Warto dodać, że jak po 45 r. zbrodni dokonywali Polacy

      To również byli to komuniści, a nie Polacy.

      • 1 2

    • i platformiane pociotki.

      nie mylic z ludzmi takimi jak Plażyński.

      • 1 5

    • Nie, nie, pewnie, tam w ogóle nie było Rosjan!

      • 6 4

  • (3)

    Każde porównanie tego, jak wyglądał piekny Gdańsk przed wojna, z tym co mamy dziś, kończy się u mnie depresja. Zwieńczeniem kiczowatej tandety oraz gigantomanii, to dla mnie forum, które to szczególnie okropnie wygląda od strony Urzędu Marszałkowskiego.

    • 62 21

    • To patrz z innej strony

      nie będzisz się trząsł ze strachu.

      • 0 0

    • Straszne historie opowiadasz Pastalasi. (1)

      • 7 7

      • Wszystko w porządku?

        • 1 8

  • Gdansk (3)

    Pamiętać należy że Gdańsk dla tzw.sowietow to Niemcy. Stąd takie zniszczenia za barbarzynstwo Niemcow.Gdynia ,Krakow Poznań i większość polskich miast nie doznała takiego ogromu zniszczen.

    • 20 7

    • Pomyłka!

      Z tych miast co wymieniłeś tylko Kraków się ostał (nie bez powodu)! Poznań ogłoszono Twierdzą i oberwał porównywalnie zaś Gdynia mniej ale tylko dlatego ze raz Iż Harcerze zrobili swoje , a dwa ze Niemcy bronili przede wszystkim Kępy i Portu

      • 1 0

    • była umowa rządowa że żołnierz radziecki na rdzennych terenach II Rp nie dokonuje grabierzy ,gwałtów itp.

      Gdań to miasto obsiadłe przez żywioł niemiecki i było traktowane przez Rosjan jako miasto niemieckie ,zdobyczne.Stąd grabieże wywózka cennych maszyn do Rosji ,pożary za puszczenie z dymem miast radzieckich itd Dowództwo armii czerwonej dokładało starań aby polskie miasta oswobadzać fortelem ,sztuką wojskową itd przykłady :Kraków ,Poznań .zapewne byłaby i Warszawa gdyby londyńskie pachołki nie wywołały powstania (wskutek czego z dymem poszło cale miasto i 200 tys Polaków do piachu).Ilekroć jestem w Pradze podziwiam Czechów że wsparli armię czerwoną marsz.Koniewa i Praga wyszła bez zniszczeń chociaż w tym rejonie była jeszcze milionowa w pełni sprawna armia niemiecka.

      • 1 2

    • A Lubawa? W 1945 roku miasto zostało wyzwolone i spalone przez jednostki 5 armii pancernej II Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej. Zniszczenia wojenne sięgały ok. 80% budynków i budowli.

      W okresie międzywojennym Lubawa leżała w województwie pomorskim. Powiat lubawski był jednym z najrdzenniej polskich powiatów w całej drugiej RP - o wskaźniku 96,6% ludności polskiej.

      • 4 2

  • Gdańsk (3)

    Szkoda miasta.

    • 60 2

    • Na szczęście Toruń i Kraków się zachowały i są nasze, a Gdańsk germański.

      Zresztą Gdańsk nawet przed wojna nie dorównywał im pod względem piękna jak i tego ,że w Toruniu i Krakowie są starówki gotyckie , a Gdańsk to parę wieków późniejsza zabudowa poza paroma kościołami choć i te nie są tak stare jak w wyżej wspomnianych, bo i nie mogły być skoro Gdańsk otrzymał przywilej lokacyjny ponad dwieście lat później od Torunia czy Krakowa.

      • 0 3

    • ciekawe, ze przeszlo to. sami sie zaorali.

      "jak zwykle sowieckie czolgi zjawiły sie znienacka" - cytat ;)

      • 3 1

    • Tak, wielka szkoda

      Piękne miasto, budowane od wieków przez najznamienitszych architektów Europy w miesiąc obrócono w pył i gruz... Serce krwawi

      • 17 1

  • Nigdy tego nie zrozumiem!! (1)

    Tyle lat i Sorry ale nie potrafię tego zrozumieć tj.polityki historycznej UM.
    Dlaczego jedyne zdjęcia zniszczonego Gdańska ogólnie dostępne dla turystów ,spacerowiczów itp. to tylko te umieszczone w Złotej Bramie?? Dlaczego nie umieści się tablic z takimi zdjęciami np. Długiego Pobrzeża visa vi tj.na nabrzeżu przy Muzeum Morskim, czy Wyspie Spichrzów ( i odwrotnie). Uważam że na każdej większej ulicy Starego czy Głównego Miasta (zwłaszcza na Długim Targu, Piwnej, Chlebnickiej itp.) winny takie tablice być. Dopiero wtedy Turyści itp.mogliby zobaczyć jak naprawdę wyglądał Gdańsk po II w.ś i ile trudu i wysiłku włożyliśmy My, by to wszystko odbudować i by wyglądało. A tak to ileż to razy-czy to w Gdańsku, czy w Malborku itp-słyszałem od Niemców jak to oni wszystko tu zbudowali (niestety zapominają że owszem tak jak sporo zbudowali, tak potem sporo wraz z Armią Czerwoną zniszczyli) I zamiast delikatnie im przypomnieć, że potem to My to wszystko podźwignęliśmy z ruin-czym teraz się tak zachwycają twierdząc że to ich działo-to nic, i nic i nic. Tak samo było z Westerplatte. Nie jestem Funem PiS, ale odkąd pamiętam (jeszcze z lat wycieczek w Podstawówce) nic tam się prawie nie zmieniło (jak odgruzowali placówkę Fort-to zaraz potem ją zamknęli). Zero pomysłu na zagospodarowanie tak fajnego i ważnego miejsca. To co zrobiło PiS to czysta polityka, ale trzeba przyznać iż Władze Gdańska ostro się im podłożyły bo niestety nie dbały o to co własne!!

    • 9 7

    • Niestety prawdę piszesz!

      • 1 0

  • Odbudowa Gdanska (3)

    To ci wstrętni komuniści odbudowali zniszczony Gdańsk.

    • 10 12

    • Rosjanie nie zdobywali opuszczonego Gdańska tylko wkroczyli. A dwa dni póżniej w nocy katiuszami zniszczyli Gdańsk i go spalili w następnych dniach. Oszczędzobserwatorili tylko stocznie w zakłady przemysłowe aby je wywozić do ZSRR.

      • 2 1

    • jak śmieli!

      • 1 0

    • To odbudowali Polacy. Komuchy byly w UB, Glosie Wybrzeza, dostawali wille na Zolibarzu, pracowali w cenzurze itp.

      • 3 1

  • 2,17 minuta filmu - kościół w Jelitkowie.

    Czytałem gdzieś o katiuszach ustawionych obok kościoła strzelały w kierunku Sopotu.

    • 0 1

  • Niemcy i ruskie najwieksze nieszczescie tego swiat, czas na reparacje wojenne od ludobójców (2)

    A teraz Helmuty chcą nas uczyc demokracji.....

    • 11 13

    • ciebie nie da się niczego nauczyć

      • 1 2

    • volks

      polskich pachołków nie da się nauczyć demokracji

      • 5 0

  • Widac, ze nasi wspaniali samorzadowcy dąza do tego co widzimy na zdjeciach (3)

    juz nabrzeze sie zapadlo. wstawiaja jakies destrukcyjne kladki gdy kladka nad stocznia stoi niewremontowana i niszczeje.

    • 13 13

    • (2)

      Wróć do szkoły a może później zostaniesz prezydentem Gdańska

      • 5 1

      • nie bratam sie mafia (1)

        • 0 4

        • za durny dla nich jesteś żeby się z tobą chcieli bratać

          • 2 0

  • NIE (1)

    zapomnijmy, że to wszystko zaczęło się od złego słowa polaka przeciw Niemcowi.

    • 4 2

    • O co chodzi? Starasz sie o posade w IPN-ie? Bo gadasz bez sensu, jak Oni.

      • 2 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spotkanie, wystawa, warsztaty

Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego

wystawa

Wystawa "Kajko, Kokosz i inni"

wystawa

Sprawdź się

Sprawdź się

W piwnicy którego ze słynnych gdańskich budynków Jan Heweliusz składował produkowane przez siebie piwo?

 

Najczęściej czytane