Stare księgi - nowe technologie

Stare księgi - nowe technologie. Pelplińskie wydania faksymilowe

Muzeum Historyczne Miasta Gdańska zaprasza na wystawę faksymiliów przygotowaną przez Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej Bernardinum. W piątki w ramach wystawy będą odbywać się spotkania z Gutenbergiem w Wielkiej Sali Wety w Ratuszu Głównego Miasta.


Encyklopedia wiedzy o książce pod hasłem facsimile prezentuje etymologię tego słowa od łacińskiego fac simile - czyń podobnie i podaje wyjaśnienie, że jest to wierna podobizna pierwotnego dokumentu rękopiśmiennego lub drukowanego, sporządzona ręcznie (odrys), mechanicznie lub fotograficznie. Podobną informację odnaleźć można w Wielkim słowniku wyrazów obcych PWN. Różni się ona tylko sformułowaniem oraz wyróżnieniem konkretnych rodzajów dokumentów i brzmi: faksymile to dokładna reprodukcja dokumentu, rękopisu, rysunku lub podpisu wykonana ręcznie, chemicznie lub mechanicznie.
Zupełnie inną definicję proponuje biskup pelpliński prof. dr hab. Jan Bernard Szlaga, który uważa, że reprint to jakby ukazanie pewnego misterium, dzięki któremu książka czy tekst bardzo stary zaczyna żyć na nowo. (...) Jest to przy tym takie dzieło, w którym odtwarza się wszystko - druk, inicjały, zabrudzenia czy przypadkowe zdarzenia, które stały się niejako bohaterami danej księgi. Jego definicja odchodzi od problemów technicznych. Ukazuje natomiast, że prace nad tworzeniem faksymile są dogłębnym studium nad historią i losami starej księgi. Dzięki nim przestaje być ona eksponatem niedostępnym, który można było podziwiać tylko za muzealnym szkłem - jak to było w przypadku oryginału pelplińskiego egzemplarza Biblii Gutenberga - powstaje faksymile, która zaczyna jej "nowe życie".
Różne motywacje skłaniają wydawców do tworzenia faksymile. Przede wszystkim pragną oni ocalić bardzo zniszczone dzieła dla przyszłych pokoleń. W tej dziedzinie jest to nurt nazywany konserwatorstwem. Pozwala on ochronić unikaty przed zapomnieniem
i polega na zastąpieniu oryginału wiernie odtworzoną kopią. Powstałe w ten sposób faksymilia zwiększają możliwość zapoznania się z dziełami czasów przeszłych przez większą grupę ludzi, stają się bardziej dostępne, bez szkody dla chronionego oryginału.

Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej "Bernardinum" wyróżnia się na rynku tym, że oprócz działalności gospodarczej, postanowiło ono mieć swój udział w szeroko pojętym rozwoju kultury i zachowaniu skarbów dziedzictwa narodowego dla przyszłych pokoleń. Plan ten realizuje przez wydawanie faksymile unikatowych rękopisów, inkunabułów i rzadkich starodruków. Dla osiągnięcia jak najlepszych efektów Wydawnictwo podejmuje współpracę z fachowcami z całego świata, między innymi z naukowcami z Uniwersytetu Keio w Tokio. Do dziś może pochwalić się opublikowaniem wielu, wspaniałych dzieł. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim, faksymile dwóch tomów 42-wierszowej Biblii Jana Gutenberga. Jako jedna z nielicznych oficyn wydawniczo-poligraficznych, posiada doskonale wyposażony dział fotografii i dygitalizacji rękopisów, inkunabułów, starych druków, map i innych dokumentów. Bernardinum potrafi każdy obiekt zdygitalizować, przetworzyć elektronicznie, wykonać faksymile, a oryginał po pracach konserwatorskich, dokonanych we własnej spec¬jalistycznej pracowni, trafia do właściciela w nienaruszonym stanie. Pracownia dygitalizowała obiekty m.in. W Bibliotece WSD w Pelplinie, Bibliotece Narodowej w War-szawie, Bibliotece PG w Gdańsku, Bibliotece WSD w Warszawie, Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.

Biblia Gutenberga - 1452-1455 - największe materialne świadectwo początków nowożytnej epoki w dziejach świata. Genialny wynalazek Gutenberga polegający na praktycznej metodzie druku uznany został za jeden z największych osiągnięć cywilizacji - upowszechnił przepływ wiedzy i informacji. Biblia stanowi pierwsze, niezwykłe dzieło sztuki typograficznej a każdy z ocalałych egzemplarzy wart jest majątek. Jest szczęściem, że jeden z 48 zachowanych egzemplarzy (w 13 krajach) - dodajmy unikalny - znajduje się w Polsce - w Pelplinie. Sprowadzony na przełomie XV i XVI wieku dla franciszkanów z Lubawy. Szczęśliwie przetrwał liczne zawieruchy wojenne i dziś stanowi najcenniejszy zabytek pelplińskiego Muzeum Diecezjalnego. Wyróżnia się wśród innych śladem odbitej na marginesie 46. Karty tomu I, czcionki, będącej dowodem wynalazku Gutenberga. Piękne inicjały i oryginalna gotycka oprawa podnoszą wartość tego unikalnego inkunabułu. Wykonanie faksymile łącznie z badaniami oryginału trwało dwa lata (2002-2003) i wykonano je w nakładzie 198 egz. Powtarzając nakład Gutenberga. Niedostępna Biblia stała się dostępna dzięki faksymile, które trafiły do najznakomitszych bibliotek w Polsce i na świecie, do rąk bibliofilów i ko-lekcjonerów na 4 kontynentach. Egzemplarz nr 1 otrzymał Papież Jan Paweł II na 25-lecie swego pontyfikatu.

Ewangeliarz lwowski (1198-1199). Oryginał przepisany przez Grigora ze Skewry (ówcześnie Armenia). Oryginał w depozycie biblioteki narodowej w Warszawie.
De revolutionibus orbium coelestium Mikołaja Kopernika. Oryginał wydrukowano w Norymberdze w 1543 roku. Dziś w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Koncert f-moll op. 21 Fryderyka Chopina. Rękopis partytury utworu napisanego na przełomie 1829-1830 roku. Oryginał w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
Apokalipsa Powstała w i połowie XIV wieku na zamówienie Zakonu Krzyżackiego w skryptorium Heinricha von Heslera. Obecnie w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu.
Miasta Krakowa dyplom poręczający swobody Uniwersytetu Jagiellońskiego (12 maja 1364). Oryginał pergaminowy przechowany w archiwum uniwersyteckim.
Bestiario de don Juan de Austria, rękopis na papierze (1570). Zawiera relację z podróży morskiej Juana de Austria z XVI wieku. Oryginał w bibliotece klasztoru st. Maria de la Vid w Burgos (Hiszpania).
Regla de la Cofradia de N. S. de la Creaçon.Rękopis na pergaminie reguły zakonnej z 1493. Archiwum katedralne w Burgos (Hiszpania).
Liber Chronicarum - inkunabuł wydany w 1493 r. w norymberskiej oficynie wydawniczej Antoniego Kobergera z drzeworytami Michała Wolgemuta i tekstem napisanym przez Hartmanna Schedla. Oryginał z biblioteki klasztoru St. Maria de la Vid w Burgos (Hiszpania).