Monika Herceg z tytułem Europejskiej Poetki Wolności 2024

Chorwacka poetka Monika Herceg zwyciężyła w konkursie Nagrody Literackiej Miasta Gdańska "Europejski Poeta Wolności" 2024. 34-letnia twórczyni jest najmłodszą laureatką w historii wyróżnienia. Jury zdecydowało się uhonorować jej tom "Okres ochronny" w przekładzie Aleksandry Wojtaszek, podkreślając jego świeżość, współczesność i zręczne łączenie perspektywy intelektualnej z autorefleksją. Wręczenie nagród odbędzie się 19 kwietnia podczas Festiwalu Europejski Poeta Wolności.

Choć uroczysta gala wręczenia Literackiej Nagrody Miasta Gdańska dopiero za miesiąc, już wiemy, kto został jej laureatką. To młoda chorwacka poetka, dramaturżka i scenarzystka Monika Herceg, którą nagrodzono za tomik zatytułowany "Okres ochronny".

- W tym roku poetką wolności została bardzo młoda literatka, urodzona w 1990 r. Obrady jury były szczególne, właściwie jednogłośnie wybraliśmy najmłodszy głos poetycki - wybraliśmy krzyk wolności. To nie jest poezja o wolności, to jest krzyk młodej kobiety, dojrzałej poetki, która potrafi pisać bardzo autorefleksyjnie także o roli poetyki, podmiotu lirycznego we współczesnym świecie - mówił Krzysztof Czyżewski, przewodniczący Jury Nagrody.

Monika Herceg (ur. 19 października 1990 r.) to chorwacka poetka, scenarzystka, dramatopisarka, redaktorka i aktywistka. Jak podkreślają organizatorzy konkursu, Herceg jest najczęściej nagradzaną poetką młodego pokolenia w Chorwacji. Otrzymała wiele prestiżowych krajowych i międzynarodowych wyróżnień, m.in.: Goran za mlade pjesnike, Kvirin, Fran Galović, Slavić, Mostovi Struge, Na vrh jezika, Biber, Zvonko Milković i Lapis Histriae. Należy do międzynarodowej poetyckiej platformy Versopolis, a jej wiersze zostały przełożone na wiele języków. Prowadzi cykliczne spotkania poświęcone poezji kobiet, angażuje się także w działania na rzecz uchodźców.

Nagrodzona została także jej tłumaczka i rówieśniczka - Aleksandra Wojtaszek, która jest kroatystką, doktorem literaturoznawstwa, asystentką w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ. Studiowała w Krakowie, Zagrzebiu i Belgradzie. Współpracuje z "Tygodnikiem Powszechnym" i "Herito" i innych periodykach. Jest autorką zbioru reportaży o współczesnej Chorwacji "Fjaka" oraz licznych przekładów literackich.

W uzasadnieniu werdyktu Jury czytamy: "Poezja Moniki Herceg to przejmujący krzyk wolności. Rodzi się z niego nowy, odważny głos młodego pokolenia. Po raz kolejny głos ten przychodzi z Bałkanów, choć tym razem nie koncentruje się na wojennej traumie, a w głównej mierze na losie kobiet. Mimo częstych odwołań do mitologii poetycki głos Moniki Herceg nie opisuje jednak wątków mitologicznych, a raczej daje świadectwo "nawiedzenia" mocą starożytnych bogiń i bogów. Obdarzony dużą siłę emocjonalną, doskonale łączy się z wiedzą naukową, do tej pory rzadko wykorzystywaną w poezji. Warta podkreślenia jest niezwykle konsekwentna i przemyślana konstrukcja tomu poetyckiego, pozwalająca autorce stworzyć całe uniwersum, cechujące się głęboką autorefleksją nad miejscem podmiotu lirycznego i tożsamością kobiety. Poezja Moniki Herceg przywraca młodemu pokoleniu wolność do niezgody na obecny stan świata i daje temu wiarygodne świadectwo".

Nagroda Literacka "Europejski Poeta Wolności" 2024

Nagroda Literacka Miasta Gdańska "Europejski Poeta Wolności" przyznawana jest w trybie dwuletnim. Jej celem jest promocja zjawisk poetyckich, które posiadają wysoką wartość artystyczną i poruszają jeden z najważniejszych tematów współczesnego świata - temat wolności. W każdej edycji Nagroda przyznawana jest autorowi/autorce oraz tłumaczowi/tłumaczce wyróżnionego tomu. Nagroda posiada wymiar finansowy: uhonorowani poeci otrzymują 100 tys. zł, a tłumacze 20 tys. zł.

- Dziś Gdańsk jest w sercu kultury europejskiej, wspólnoty wartości. Jestem niezwykle dumna, że wartości, które są dla nas w Gdańsku ważne: wolność, solidarność, wrażliwość i świadomość różnorodności, znalazły się również w samym centrum myślenia o sztuce. Poezja jest językiem serca. Pozwala dotrzeć do tych, którzy chcą pobudzać w sobie empatię i zrozumienie dla innych - mówi Monika Chabior, zastępczyni prezydent Gdańska ds. rozwoju społecznego i równego traktowania - Z każdą edycją konkursu Europejski Poeta Wolności do kolekcji poezji przetłumaczonej na język polski dodawane są nowe głosy i kolejne tomy wierszy. To ogromny wkład wnoszony do polskiej kultury i bardzo cieszę się, że konkurs organizowany właśnie w Gdańsku cieszy się taką popularnością zarówno w świecie poetek i poetów, jak i tłumaczek i tłumaczy.
Jury Nagrody Literackiej Miasta Gdańska "Europejski Poeta Wolności" obradowało w składzie: Anna Czekanowicz, Krzysztof Czyżewski (przewodniczący Jury), Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz Andrzej Jagodziński (niegłosujący sekretarz Jury).

W tej edycji do finału zakwalifikowało się sześć tomów. W gronie finalistów znaleźli się: Mireła Iwanowa (Bułgaria), Darko Cvijetić (Chorwacja), Monika Herceg (Chorwacja), Anja Erämaja (Finlandia), Arvis Viguls (Łotwa), Miriam Van hee (Niderlandy).

W trakcie obrad Jury wielokrotnie podkreślało wyrównany poziom tegorocznej edycji oraz wskazało na świetnie rezonujące duety poetycko-przekładowe. Ostatecznie jednak dyskusja nad "bałkańską banią z poezją" - jak prof. Zbigniew Mikołejko humorystycznie nazwał twórczość finalistów z Bułgarii, Bośni i Hercegowiny oraz Chorwacji - zdominowała tegoroczne obrady.

- Mam wrażenie, że wybór poetów do tej nagrody jest niesamowitym i unikatowym w tej części Europy wglądem w to, co dzieje się w świecie poezji. Osobiście traktuję poezję jako bardzo szczególną intuicję, która opisuje najbardziej subtelne, najdelikatniejsze drgania w naszej zbiorowej świadomości. Czuję się zaszczycona, że mogę wziąć udział w wyborze laureata konkursu Europejski Poeta Wolności - mówiła podczas konferencji prasowej Olga Tokarczuk, członkini Jury Nagrody EPW.

Seria wydawnicza

Konkursowi towarzyszy seria wydawnicza, w ramach której publikowane są przekłady nominowanych tomów. Obecnie liczy ona niemal 60 pozycji. Tomy serii Europejski Poeta Wolności - Nominacje dostępne są stacjonarnie w Gdańsku w księgarni IKM Nurty oraz w sprzedaży wysyłkowej.

Kaszuby, thrillery, reportaże i inne. Warte uwagi książki z Trójmiasta

Festiwal Europejski Poeta Wolności

Wręczenie tegorocznych nagród odbędzie się 19 kwietnia w siedzibie IKM podczas interdyscyplinarnego wydarzenia artystycznego. Uroczystość w reżyserii Aleksandry Jakubczak będzie częścią programu Festiwalu Europejski Poeta Wolności, zaplanowanego na 17-20 kwietnia. To seria okołopoetyckich wydarzeń, które dostarczają świeżego spojrzenia na poezję. Autorkami programu tegorocznego festiwalu są Magdalena Kicińska i Małgorzata Lebda.