Wystawę "The Human Body" odwiedziliśmy z kamerą przed jej publicznym otwarciem, 29 kwietnia. Przekonaj się czego można spodziewać się na wystawie tworzonej z autentycznych części ludzkiego ciała.
Czy wystawa "The Human Body" to na pewno niewinna lekcja anatomii? Czy pokazywanie poddanych plastynacji ludzkich zwłok nie łamie aby polskiego prawa? - zastanawia się Donat Paliszewski, znany trójmiejski adwokat. Wystawę oglądać można w Garnizonie Kultury w Gdańsku, od 2 maja do 31 sierpnia.
Aktualizacja godz. 18:50. Zamieszczamy oświadczenie organizatora wystawy "The Human Body".
* * *
"Lekcja anatomii doktora Tulpa" to obraz namalowany przez holenderskiego mistrza epoki baroku - Rembrandta van Rijna. Malarz stworzył go w 1632 r., gdy po śmierci ojca przeniósł się do Amsterdamu, gdzie poznał doktora Tulpa. Lekarz prowadził wtedy badania nad ludzką anatomią, mające za zadanie uzupełnić, a w niektórych przypadkach skorygować dzieła naukowe znane od XVI wieku.
Od lat dwudziestych XVII wieku sekcje zwłok zyskiwały coraz większą popularność, ciesząc się nią jednak nie tylko wśród naukowców, ale również - a może przede wszystkim - wśród gawiedzi żądnej wrażeń i krwi. Władze zaczęły organizować otwarte pokazy w prosektorium, na które równie chętnie przybywali przedstawiciele plebsu, jak i członkowie możnych holenderskich rodów. Raz w roku w Amsterdamie przeprowadzano taką publiczną sekcję zwłok, co uwiecznił na płótnie Rembrandt.
Dzieło Rembrandta stało się świadectwem barbarzyńskich praktyk, jakim bez skrępowania oddawało się społeczeństwo holenderskie XVII wieku. Z dzisiejszej perspektywy trudnymi do wyobrażenia są wyroki śmierci wymierzane za tak błahe przestępstwa, jak i operacje wykonywane na ludzkich ciałach na widoku i ku uciesze gawiedzi. Przedstawiona scena nie pozostawia w mojej ocenie wątpliwości co do tego, iż wykonywana sekcja nie miała żadnej wartości naukowej i została zorganizowana tylko i wyłącznie z myślą o publiczności.
Wystawa "The Human Body", która właśnie przybyła do Trójmiasta, to objazdowy pokaz, który objechał już pół świata i niejednokrotnie budził liczne kontrowersje. Bo choć organizatorzy podkreślają walory naukowe i edukacyjne całego przedsięwzięcia, wystawa budzi poważne zastrzeżenia. Usunięto ją z terytorium Francji, zabraniając jej pokazania w Paryżu. Nie zezwolono na jej zorganizowanie w Bawarii, Kalifornii, Seattle, stanie Nowy York, na Hawajach czy w Izraelu.
Organizatorem wystawy jest czeska firma JVS Group. Eksponaty są prezentowane od połowy marca w Krakowie, Gdańsk jest ostatnim przystankiem na polskiej trasie tej wystawy.
W Polsce śledztwo w sprawie bezczeszczenia zwłok i niedochowania formalności przy organizacji wystawy w jednym ze stołecznych centrów handlowych prowadziła warszawska prokuratura. Z ostatnich dostępnych w prasie informacji wynika, że zwrócono się o pomoc prawną do odpowiednich władz USA, skąd wystawa pochodzi.
Organizatorzy wystawy podnoszą, że oni tylko dzierżawią wystawę, że spełnia ona według nich rolę edukacyjną. Za każdym razem zapewniają, że ci, którzy darowali ciała nauce, zmarli z przyczyn naturalnych. Pozostają anonimowi.
to ciekawa wystawa edukacyjna, którą warto obejrzeć z naukowych pobudek41%
to ciekawa wystawa, ale rozumiem, że może budzić kontrowersje25%
chętnie bym zobaczył, ale wystawa jest chyba zbyt drastyczna dla mnie4%
ta wystawa jest równie naukowa, jak pokazywanie karłów i kobiet z brodą w średniowieczu7%
zarabianie na pokazywaniu cudzych zwłok jest niesmaczne i nieetyczne23%
Takie informacje wzbudziły niepokój, gdy lekarze z Paryża ujawnili, że nie wykryli na dobrze widocznych częściach spreparowanych zwłok żadnych oznak choroby prowadzącej do naturalnej śmierci.
W Polsce dyskusja wybuchła, gdy wystawa pojawiła się w Krakowie. Opisywano ja w prasie, za którą przytaczam niektóre wypowiedzi. Ks. dr hab. Grzegorz Hołub, wykładowca Uniwersytetu Papieskiego, zaznaczał, że szanuje walor dydaktyczny, chęć zaprezentowania działania ludzkiego ciała, ale dodaje od razu, że rodzi się pytanie, po co pokazywać to z pomocą autentycznych ludzkich ciał.
- Karol Wojtyła pisał, że bycie osobą to także bycie konkretnym ciałem. Dlatego należy mu się szacunek. Ciało ludzkie nie jest gadżetem, zabawką, którą można po prostu po śmierci wystawić - podkreślał.
W podobnym tonie wypowiadał się prof. Ryszard Legutko, filozof Uniwersytetu Jagiellońskiego. - To wysoce niesmaczne, efekt przekraczania kolejnych granic dla pieniędzy. To próba zarabiania na skandalu i obrzydliwości - mówił.
Bardziej powściągliwy był bioetyk prof. Jan Hartman, także wykładowca UJ. - Jeśli wystawa po prostu prezentuje anatomię, to jestem za. Jeśli chce tylko szokować i gorszyć - to nie. Wystawianie ciał - o ile za życia ludzie się na to zgodzili - nie jest niczym złym. Mamy takie preparaty z przeszłości w Krakowie, w Collegium Medicum - zaznaczał.
Jednak trzej byli przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego, profesorowie Marek Safjan, Jerzy Stępień i Andrzej Zoll byli stanowczy: "Jest wyjątkowo brutalnym zamachem na godność ludzi, którzy pod pozorem działań artystycznych zostali sprowadzeni do roli przedmiotów, które mają epatować i wzbudzać tanią sensację. Swój udział w działaniach godzących w godność osób, których ciała zostały sprofanowane, mają wszyscy współorganizatorzy wystawy, osoby ją odwiedzające, a także te media, które reklamują ekspozycję".
Przypominali oni, że konstytucja stanowi, iż przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela, jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Godność przysługuje nie tylko żyjącym, ale także zmarłym.
Co na to polskie prawo?
Zgodnie z art. 262 § 1 kodeksu karnego: "Kto znieważa zwłoki, prochy ludzkie lub miejsce spoczynku zmarłego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
W art. 262 § 1 kk ustawodawca określa odpowiedzialność za znieważenie zwłok, prochów ludzkich lub miejsca spoczynku niezależnie od miejsca, w którym złożono zwłoki ludzkie. Przepis mówi o zwłokach człowieka, zaś nie odnosi się do szczątków ludzkich. Ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych wyraźnie odróżnia zwłoki od szczątków (art. 9, 14, 15).
Należy jednak przyjąć, że na gruncie art. 262 kk określenie "zwłoki" odnosi się zarówno do całego ciała, jak i jego części (szczątków) powstałych na skutek rozkładu, rozkawałkowania itp.
Istota znieważenia (zniewagi, obrazy) sprowadza się do zachowania, które według zdeterminowanych kulturowo i społecznie aprobowanych ocen stanowi wyraz pogardy, uwłaczania czci. Znieważenie zwłok musi mieć charakter działania o charakterze umyślnym i związane być tym samym z wyrażeniem braku szacunku należnego zmarłemu, obrażania go i bezczeszczenia tak słownie, jak i przez demonstracyjne gesty.
Nie stanowi jednak znieważenia przekazanie zwłok do celów naukowych publicznej uczelni medycznej lub publicznej uczelni prowadzącej działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych (art. 10 ust. 2 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych).
Organizatorzy wystawy podnoszą, że oni jedynie dzierżawią wystawę, że spełnia ona według nich rolę edukacyjną, a wszyscy zmarli wyrazili zgodę na takie postępowanie z ich zwłokami.
Tymczasem w świetle wyżej przedstawionych faktów zwłoki stały się przedmiotem odpłatnej umowy cywilnoprawnej dzierżawy, której jedną ze stron jest organizator. Nie ma edukacji, jest tylko komercyjne działanie, wszak na wystawę sprzedaje się bilety. Miejsce, gdzie ma odbyć się wystawa, to nie prosektorium czy teren uczelni medycznej kształcącej lekarzy.
Pytam zatem prokuraturę i władze, w tym administracyjne czy od lat nie widzą tego problemu?
Czy pokazywane na wystawie płody ludzkie też wyraziły swoją zgodę na ich spreparowanie? W jakiż to sposób? Jak i od kogo je pozyskano?
Czy wskazane wątpliwości francuskich lekarzy co do przyczyn zgonu były przedmiotem wyjaśnień? Czy czyniono ustalenia co do przyczyn zgonu wwiezionych do Polski zwłok? Czy wyeliminowano przestępczą przyczynę zgonu, a jeśli tak to na jakiej podstawie?
Czy sprawdzono dokumenty, ich oryginalność i faktyczną wymowę naukową? Czy zweryfikowano czy zwłokami zajmowały się osoby uprawnione i dysponowały odpowiednimi dokumentami - zgody, oświadczenia , akty zgonu? Jakaż to instytucja naukowa dokonała preparacji zwłok? Na jakiej podstawie prawnej wwieziono zwłoki do naszego kraju?
Jestem wielkim zwolennikiem nauki, ale poszanowanie prawa to obowiązek każdej zbiorowości ludzkiej. Zasad, odwiecznych praw moralnych - szacunku dla zmarłych, na którym to gruncie stoi nasza cywilizacja, nie wolno gwałcić dla rzekomo edukacyjnych celów. Dostępne są atlasy człowieka, w tym wirtualne, jest wiele możliwości zdobycia wiedzy i nauki o człowieku. Ale nie możemy stać się po śmierci przedmiotem handlu i źródłem dochodu dla tych, którzy lekceważą nasze uczucia.
W dawnych wiekach studenci medycyny byli karani za bezprawne posiadanie ludzkich szczątków, a w minionym stuleciu naziści produkowali z ludzkiej skóry abażury, a z ciał mydło. Nie zgadzam się z tym, aby po śmierci ciało ludzkie było traktowane jako towar i przedmiot handlu czy preparat do pokazywania na wystawie.
Opublikowany materiał jest skróconą wersją eseju napisanego przez autora na temat wystawy The Human Body w Gdańsku.
Donat Paliszewski - gdański adwokat, wcześniej pracował jako prokurator i radca prawny. Członek założyciel Stowarzyszenia Rewaloryzacji Kaplicy Królewskiej, wspiera parafialny Komitet Budowy Kościoła przy parafii Św. Teresy w Gdańsku.
Na sawannie jest wiele zwierzat, drapieżnik, ofiara, zycie, smierc, odwieczny taniec. Radosc zycia i dramat śmierci. Niektóre maja zasady, niektóre prymitywne w swym bycie karmia się okazja, rozrywają ofiary przy czym z wszystkiego się smieja, hichocza. Tak jest i tak będzie.
gd-zabianka
11 lat
31
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 22:05
(1)
A ja bylam na tej wystawie w Niemczech i to chyba 5,6 lat temu. Nie widze w tym nic "chorego".Kto chce ,niech idzie,kto nie ,niech siedzi w domu.
aq
11 lat
64
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 23:56
no w niemczech wcześnie zaczęli takie badania prowadzić, można powiedzieć że byli pierwsi
11 lat
41
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 22:14
Polacy - odwieczni malkontenci
11 lat
26
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 22:25
NIE CHCESZ PATRZEC to nie idz na wystawę
Uwazasz ze to nie etyczne to zbieraj znaczki umrzesz sam niczym papier i nawet nikt Cie na ksero nie odbije.
lekarz
11 lat
56
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 22:58
koniecznie zobaczcie! (1)
widziałam tę wystawę w Nowym Jorku i gorąco polecam!!
m
11 lat
53
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 23:57
w Bostonie to ostatnio nawet na żywo można było ogladać ludzi od środka
11 lat
20
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 23:13
lekko zawiedziony. A chciałem iść. (1)
Teraz jak mówicie, że to prawdziwe zwłoki i to Chińczyków, to zmieniłem zdanie i nie pójdę. Po pierwsze wystawcy powinni mieć na piśmie zgody osób na użycie ich ciał, po drugie w Chinach nie można się spodziewać, że nawet taka zgoda będzie coś warta, przecież tam nikt się z człowiekiem nie liczy. I po trzecie, nawet jeśli ktoś rzeczywiście się zgodził, to moim zdaniem ustawianie tych zwłok z jakąś piłką czy w pozycjach to ośmieszenie, czyli zbezczeszczenie.
Byłem pewien że to wszystko jest sztuczne,a tak to dziękuję bardzo. I żałuję, bo pomysł poznania ciała od wewnątrz jest bardzo interesujący.
GD
11 lat
104
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 23:17
dodam jeszcze, że w takie miejsce chciałbym pójść z uśmiechem, popatrzeć, porównać ze sobą, podotykać. W sytuacji zwłok atmosfera nie była by przyjemna, tylko smutna, przecież należy się im szacunek. To ludzkie ciało.
GD
11 lat
50
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-04-30 23:40
Pan Donat szanowny mecenas (1)
potrzebuje reklamy? Mało pieniędzy? A może będzie chciał zostać senatorem w następnych wyborach? Ostatnio często się ogłasza na trojmiasto.pl
zofia
11 lat
25
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-01 09:14
zofia - niespełniona prawniczka?
nie ma nic do powiedzenia?
11 lat
10
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-01 00:59
jest głupi
11 lat
00
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-01 03:22
zakaz w nowym jorku ?
jak jej zakazano jak kilka lat temu miałem okazję ją zobaczyć ? (2006)
M
11 lat
01
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-01 07:25
eee tamm
Już nie mogę się doczekać kiedy ją zobaczę. Jakie oburzenie w kraju fałszywych katolików wrrrrrr!
w Gdańsku, od 2 maja do 31 sierpnia. 
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
