Mówimy, że nadzieja umiera ostatnia.
Czy to jednak prawda?
Czy ludzkie nadzieje o utrzymaniu dotychczasowego porządku, komfortu i relacji z naturą pozostaną z nami do końca w obliczu katastrofy klimatycznej?
Czy może to gatunek ludzki wyginie, zanim zdoła uratować sam siebie, a natura pozostanie tą ostatnią, samą na naszej planecie, samodzielnie regulując dalszy los Ziemi i gatunków?
Pamela Leończyk w swojej wystawie porusza temat współczesnych narracji dotyczących ekologii, w których można zauważyć idealistyczno-romantyczne podejścia do natury. Natury, z którą chcemy się zespolić, natury jako miejsca, do którego pragniemy uciec, bezpiecznego, pierwotnego, które daje ukojenie, sprzyja wyciszeniu oraz głębokiemu procesowi samorozwoju człowieka. Eko-romantyczne spojrzenie na naturę, jako wizji utraconego harmonijnego świata, pojawiło się już w XIX wieku w Niemczech, w odpowiedzi na wyniszczenie środowiska spowodowane gwałtowną industrializacją kraju. Obecnie powraca, w obliczu komunikatów o zbliżającej się katastrofie klimatycznej, która zakończy życie na Ziemi, jeśli nie podejmiemy skutecznego działania.
Punktem wyjścia Pameli Leończyk do rozważań na temat relacji człowiek natura jest zjawisko śnięcia ryb, czyli stanu fizjologicznego, w którym ryba jeszcze żyje, ale nie może powrócić do aktywnego życia biologicznego. Stan ten często spowodowany jest niską temperaturą, zatruciem wody lub brakiem tlenu i zazwyczaj jest zjawiskiem masowym, występującym na ograniczonym terenie. Artystka rozpoczęła badania nad tym tematem już w 2021 roku podczas rezydencji artystycznej w CSW ŁAŹNIA, skupiając się wówczas na wątkach teoretycznych, filozoficznych, artystycznych i kulturowych. Moment katastrofy związanej z masowym śnięciem ryb i wymarciem większości gatunków fauny i flory w Odrze w 2022 roku stał się drastycznym, poruszającym i naocznym przykładem na trwającą katastrofę ekologiczną. Wystawa nawiązuje do tego wydarzenia, stając się swoistą fantazją na temat ceremonii pogrzebowej dedykowanej nie-ludzkim mieszkańcom rzeki przede wszystkim rybom.
Poprzez tkaną narrację, wystawa skłania do refleksji na temat miejsca ryb w kulturze, w hierarchii tych istot w popularnym ujęciu. Ryby zwierzęta o bogatej symbolice od czasów antycznych, obecnej w różnych regionach, religiach, mitach świata, między innymi związanej z płodnością, obfitością, dobrobytem stają się tu głównymi bohaterami refleksji na temat śmierci, zniszczenia środowiska naturalnego, odchodzenia dawnego świata.
Kto tu tak naprawdę jest śnięty ryby?
Czy może ludzkość zatopiona w marazmie i niemocy wykonania realnej zmiany wobec rosnącego kryzysu klimatycznego?
Pamela Leończyk w swojej wystawie konstruuje fantastyczny świat, w którym ryby podniesione są do rangi stworzeń, którym należy wyprawić pogrzeb, które powinny być godnie opłakane i pożegnane. Stworzone uniwersum zaprasza do zagłębienia się w refleksji, do odbycia i odczucia emocjonalnego ceremonii pożegnania istot z Odry, które głosu nie mają. Istot, których śmierć jest kulturowo uplasowana niżej niż śmierć ssaków, która mniej razi, mniej dotyka, budzi mniej współczucia. W kontrze do tego, autorka wystawy zadaje pytanie o podobieństwo człowieka do ryb, podkreślając wzajemne relacje, wspólnotę i zależności. Zwiedzający zostają zaproszeni do zagłębienia się w żałobie, lamencie, w rytuale płaczu, wywodzącego się z dawnych tradycji pogrzebowych. Artystka zaprasza do konfrontacji z niekomfortowymi emocjami, by przez nie przejść i bez wypierania nadać im miejsce w spektrum ludzkiego doświadczania. W ten sposób zostaje oddany hołd realnym istotom rybom i innym organizmom, które umarły w Odrze, a na planie szerszym tworzy się przestrzeń do refleksji na temat rozległego wyniszczenia środowiska naturalnego poprzez działalność człowieka w skali globalnej. A także przestrzeń do wyrażenia trudnych emocji powiązanych z solastalgią uczuciem stresu, cierpienia spowodowanym zmianami środowiskowymi, a także nostalgii, tęsknoty za utraconym domem.
Czy to pożegnanie ryb?
Czy pożegnanie naszej, ludzkiej cywilizacji?
W powstawaniu wystawy w dużym stopniu przewodziła myśl teatralna, wywodząca się z doświadczenia i głównego obszaru pracy autorki która przede wszystkim aktywnie działa właśnie na gruncie teatru. Artystka tworzy przestrzeń do cichej, medytacyjnej refleksji łącząc ze sobą porządki na styku sztuk wizualnych i teatru, zestawiając miękką, romantyczną wizję natury z aktywizmem ekologicznym, a doświadczenie artystyczne i emocjonalne z kontekstami informacyjnymi, intelektualnymi, dokumentalnymi. Prace oddziałujące na różne zmysły składają się na swoistą scenografię, częściowo stworzoną z upcyklingu materiałów powiązanych z rzeką, rybami, elementami rytuału pogrzebowego. Integralną częścią wystawy jest także performans ruchowo-muzyczny, którego prezentacja odbędzie się podczas wernisażu, wykonany przez performera, choreografa i tancerza Łukasza Wójcickiego oraz performerkę Dominikę Klimaty w koncepcji i reżyserii Pameli Leończyk.
Pamela Leończyk reżyserka, performerka, autorka instalacji artystycznych oraz pedagożka teatru. Studiowała Reżyserię Teatralną na warszawskiej Akademii Teatralnej. Absolwentka Wiedzy o Teatrze oraz Performatyki Przedstawień na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stypendystka Laboratorium Nowego Teatru organizowanego przez Teatr Nowy Proxima w Krakowie. Laureatka programu New Stage organizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza oraz międzynarodowego konkursu na realizację instalacji artystycznej ANIMATUS. W tandemie z Darią Sobik laureatka konkursu o Nowego Yoricka z pracą Zimowa Opowieść na podstawie W. Szekspira. Laureatka stypendium artystycznego Prezydenta Miasta Suwałki, w ramach którego zrealizowała partycypacyjny film dokumentalny o szkole polsko-romskiej w Suwałkach. W Teatrze Powszechnym w Warszawie wyreżyserowała spektakl Tęsknica Darii Sobik. We współpracy z Stowarzyszeniem Pedagogów Teatru wyreżyserowała spektakl Lista Uchybień Doroty Ogrodzkiej, którego premiera miała miejsce w Teatrze Dramatycznym im. G. Holoubka w Warszawie. W Teatrze 21 wyreżyserowała spektakl Cukry na podstawie prozy Doroty Kotas. W Teatrze Nowym Proxima wyreżyserowała spektakl Nocni Pływacy, który zdobył główną nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Teatru i Sztuki Awangardowej Pestka w Jeleniej Górze. Współpracowała z Teatro-i w Mediolanie, Tasca Teatro w Turynie, Klaipėdos jaunimo teatras w Kłajpedzie, z Teatrem Powszechnym w Warszawie, Nowym Teatrem w Warszawie, Teatrem W. Horzycy w Toruniu, Teatrem Nowym Proxima w Krakowie, Teatrem Ochoty, Teatrem Ludowym w Krakowie, Teatrem im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie, Teatrem Lalki i Aktora Kubuś w Kielcach, z Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA w Gdańsku, z Bałtycką Galerią Sztuki Współczesnej w Słupsku.
Łukasz Wójcicki performer, tancerz, choreograf, animator kontrkultury, badacz, dramatopisarz. Absolwent III Akademii Praktyk Teatralnych Gardzienice, dwuletniego kursu Choreografii Eksperymentalnej Centrum w Ruchu i IC School For A New Dance Development Akademii Teatru i Tańca na Amsterdam University of the Arts. W jego polu zainteresowań jest polityczność ciała, choreografia społeczna, dekonstrukcja przywileju, patriarchatu i normatywności. Bada nowe formy obecności w kontekście katastrofy ekologicznej, kryzysu kapitalizmu i dekolonizacji. W latach 2008-18 performer i tancerz w zespole teatru Komuna Warszawa. W latach 2013-16 performer i asystent reżyserki w spektaklu RequieMaszyna Marty Górnickiej i Chóru Kobiet. Od 2016 związany z działaniami społeczno-artystycznymi fundacji Strefa WolnoSłowa jako performer i choreograf gdzie pracuje ze społecznością migrancką Warszawy i osobami 60+. Laureat programu Europe Beyond Access Taniec i niepełnosprawność. Przekraczanie granic (2020), rezydencji Visegrad Artist Residency ProgramPerforming Arts (2021) i stypendium artystycznego m.st. Warszawy (2022). Od 2019 związany z Laboratorium Teatralno-Społecznym Stowarzyszenia Pedagogów Teatru.
https://lukaszwojcicki.noblogs.org/
Dominika Kimaty aktorka, performerka, absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Wyróżniona za rolę Maszy w spektaklu dyplomowym Mewa w reż. Natalii Sołtysik na XXVII Festiwalu Szkół Teatralnych w Łodzi. Zadebiutowała w teatrze Anny Augustynowicz - rolą Monique w spektaklu Getsemani, za którą dostała wyróżnienie na Festiwalu Sztuki Aktorskiej w Kaliszu. Wielokrotna stypendystka, w tym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Stypendium z Funduszu Promocji Twórczości), Marszałka Województwa Podlaskiego oraz Prezydenta Miasta Białegostoku (stypendium Młodzi Twórcy). Tworzy niezależne spektakle, do tej pory zrealizowała: Iluzje Iwana Wyrypajewa (reż. S. Buttny), Superbohaterka. Początek (reż. Agata Dyczko) live act performens reinterpretacja mitu Superbohatera w kontekście kobiety artystki. Śpiewała jako nika_kima spod prysznica https://www.facebook.com/events/204042637194959/ podczas cyklu wydarzeń: Lech starter. Biała Czysta Kulturalna rzeka dla mieszkańców. Stworzyła też autorski performans muzycznym, inspirowanym twórczością Stanisława Dróżdża, Do powiem. dośpiewam się (pokaz w Galerii Arsenał w Białymstoku). Współtworzyła projekt Musical o musicalu Metro w reż. Roba Wasiewicza w teatrze Komuna Warszawa. Absolwentka Kursu Choreografii Eksperymentalnej organizowanego przez Centrum w ruchu w Warszawie (prowadzący: Marysia Stokłosa, Marta Ziółek, Anna Nowak). Uczestniczyła też w licznych warsztatach pracy z ciałem, m.in. Alternatywna Akademia Tańca Art Stations Foundation, Laboratoria Twórcze Movements Factory Foundation i Polski Teatr Tańca. Współpracowała z wieloma teatrami, m.in. Teatrem Współczesnym w Szczecinie, Teatrem Współczesnym we Wrocławiu, Teatrem Żydowskim w Warszawie, Teatrem Szekspirowskim w Gdańsku. Jej najnowsza premiera to spektakl Wolne ciała w reżyserii i choreografii Marty Ziółek (koprodukcja: Nowego Teatru w Warszawie, Teatru St. Żeromskiego w Kielcach, Teatru Łaźnia Nowa z Krakowa). Tegoroczna absolwentka Kursu Teatru Dokumentalnego w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Autorka scenariusza dokumentalnego na temat matek-artystek.
Czy to jednak prawda?
Czy ludzkie nadzieje o utrzymaniu dotychczasowego porządku, komfortu i relacji z naturą pozostaną z nami do końca w obliczu katastrofy klimatycznej?
Czy może to gatunek ludzki wyginie, zanim zdoła uratować sam siebie, a natura pozostanie tą ostatnią, samą na naszej planecie, samodzielnie regulując dalszy los Ziemi i gatunków?
Pamela Leończyk w swojej wystawie porusza temat współczesnych narracji dotyczących ekologii, w których można zauważyć idealistyczno-romantyczne podejścia do natury. Natury, z którą chcemy się zespolić, natury jako miejsca, do którego pragniemy uciec, bezpiecznego, pierwotnego, które daje ukojenie, sprzyja wyciszeniu oraz głębokiemu procesowi samorozwoju człowieka. Eko-romantyczne spojrzenie na naturę, jako wizji utraconego harmonijnego świata, pojawiło się już w XIX wieku w Niemczech, w odpowiedzi na wyniszczenie środowiska spowodowane gwałtowną industrializacją kraju. Obecnie powraca, w obliczu komunikatów o zbliżającej się katastrofie klimatycznej, która zakończy życie na Ziemi, jeśli nie podejmiemy skutecznego działania.
Punktem wyjścia Pameli Leończyk do rozważań na temat relacji człowiek natura jest zjawisko śnięcia ryb, czyli stanu fizjologicznego, w którym ryba jeszcze żyje, ale nie może powrócić do aktywnego życia biologicznego. Stan ten często spowodowany jest niską temperaturą, zatruciem wody lub brakiem tlenu i zazwyczaj jest zjawiskiem masowym, występującym na ograniczonym terenie. Artystka rozpoczęła badania nad tym tematem już w 2021 roku podczas rezydencji artystycznej w CSW ŁAŹNIA, skupiając się wówczas na wątkach teoretycznych, filozoficznych, artystycznych i kulturowych. Moment katastrofy związanej z masowym śnięciem ryb i wymarciem większości gatunków fauny i flory w Odrze w 2022 roku stał się drastycznym, poruszającym i naocznym przykładem na trwającą katastrofę ekologiczną. Wystawa nawiązuje do tego wydarzenia, stając się swoistą fantazją na temat ceremonii pogrzebowej dedykowanej nie-ludzkim mieszkańcom rzeki przede wszystkim rybom.
Poprzez tkaną narrację, wystawa skłania do refleksji na temat miejsca ryb w kulturze, w hierarchii tych istot w popularnym ujęciu. Ryby zwierzęta o bogatej symbolice od czasów antycznych, obecnej w różnych regionach, religiach, mitach świata, między innymi związanej z płodnością, obfitością, dobrobytem stają się tu głównymi bohaterami refleksji na temat śmierci, zniszczenia środowiska naturalnego, odchodzenia dawnego świata.
Kto tu tak naprawdę jest śnięty ryby?
Czy może ludzkość zatopiona w marazmie i niemocy wykonania realnej zmiany wobec rosnącego kryzysu klimatycznego?
Pamela Leończyk w swojej wystawie konstruuje fantastyczny świat, w którym ryby podniesione są do rangi stworzeń, którym należy wyprawić pogrzeb, które powinny być godnie opłakane i pożegnane. Stworzone uniwersum zaprasza do zagłębienia się w refleksji, do odbycia i odczucia emocjonalnego ceremonii pożegnania istot z Odry, które głosu nie mają. Istot, których śmierć jest kulturowo uplasowana niżej niż śmierć ssaków, która mniej razi, mniej dotyka, budzi mniej współczucia. W kontrze do tego, autorka wystawy zadaje pytanie o podobieństwo człowieka do ryb, podkreślając wzajemne relacje, wspólnotę i zależności. Zwiedzający zostają zaproszeni do zagłębienia się w żałobie, lamencie, w rytuale płaczu, wywodzącego się z dawnych tradycji pogrzebowych. Artystka zaprasza do konfrontacji z niekomfortowymi emocjami, by przez nie przejść i bez wypierania nadać im miejsce w spektrum ludzkiego doświadczania. W ten sposób zostaje oddany hołd realnym istotom rybom i innym organizmom, które umarły w Odrze, a na planie szerszym tworzy się przestrzeń do refleksji na temat rozległego wyniszczenia środowiska naturalnego poprzez działalność człowieka w skali globalnej. A także przestrzeń do wyrażenia trudnych emocji powiązanych z solastalgią uczuciem stresu, cierpienia spowodowanym zmianami środowiskowymi, a także nostalgii, tęsknoty za utraconym domem.
Czy to pożegnanie ryb?
Czy pożegnanie naszej, ludzkiej cywilizacji?
W powstawaniu wystawy w dużym stopniu przewodziła myśl teatralna, wywodząca się z doświadczenia i głównego obszaru pracy autorki która przede wszystkim aktywnie działa właśnie na gruncie teatru. Artystka tworzy przestrzeń do cichej, medytacyjnej refleksji łącząc ze sobą porządki na styku sztuk wizualnych i teatru, zestawiając miękką, romantyczną wizję natury z aktywizmem ekologicznym, a doświadczenie artystyczne i emocjonalne z kontekstami informacyjnymi, intelektualnymi, dokumentalnymi. Prace oddziałujące na różne zmysły składają się na swoistą scenografię, częściowo stworzoną z upcyklingu materiałów powiązanych z rzeką, rybami, elementami rytuału pogrzebowego. Integralną częścią wystawy jest także performans ruchowo-muzyczny, którego prezentacja odbędzie się podczas wernisażu, wykonany przez performera, choreografa i tancerza Łukasza Wójcickiego oraz performerkę Dominikę Klimaty w koncepcji i reżyserii Pameli Leończyk.
Pamela Leończyk reżyserka, performerka, autorka instalacji artystycznych oraz pedagożka teatru. Studiowała Reżyserię Teatralną na warszawskiej Akademii Teatralnej. Absolwentka Wiedzy o Teatrze oraz Performatyki Przedstawień na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Stypendystka Laboratorium Nowego Teatru organizowanego przez Teatr Nowy Proxima w Krakowie. Laureatka programu New Stage organizowanego przez Instytut Adama Mickiewicza oraz międzynarodowego konkursu na realizację instalacji artystycznej ANIMATUS. W tandemie z Darią Sobik laureatka konkursu o Nowego Yoricka z pracą Zimowa Opowieść na podstawie W. Szekspira. Laureatka stypendium artystycznego Prezydenta Miasta Suwałki, w ramach którego zrealizowała partycypacyjny film dokumentalny o szkole polsko-romskiej w Suwałkach. W Teatrze Powszechnym w Warszawie wyreżyserowała spektakl Tęsknica Darii Sobik. We współpracy z Stowarzyszeniem Pedagogów Teatru wyreżyserowała spektakl Lista Uchybień Doroty Ogrodzkiej, którego premiera miała miejsce w Teatrze Dramatycznym im. G. Holoubka w Warszawie. W Teatrze 21 wyreżyserowała spektakl Cukry na podstawie prozy Doroty Kotas. W Teatrze Nowym Proxima wyreżyserowała spektakl Nocni Pływacy, który zdobył główną nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Teatru i Sztuki Awangardowej Pestka w Jeleniej Górze. Współpracowała z Teatro-i w Mediolanie, Tasca Teatro w Turynie, Klaipėdos jaunimo teatras w Kłajpedzie, z Teatrem Powszechnym w Warszawie, Nowym Teatrem w Warszawie, Teatrem W. Horzycy w Toruniu, Teatrem Nowym Proxima w Krakowie, Teatrem Ochoty, Teatrem Ludowym w Krakowie, Teatrem im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie, Teatrem Lalki i Aktora Kubuś w Kielcach, z Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA w Gdańsku, z Bałtycką Galerią Sztuki Współczesnej w Słupsku.
Łukasz Wójcicki performer, tancerz, choreograf, animator kontrkultury, badacz, dramatopisarz. Absolwent III Akademii Praktyk Teatralnych Gardzienice, dwuletniego kursu Choreografii Eksperymentalnej Centrum w Ruchu i IC School For A New Dance Development Akademii Teatru i Tańca na Amsterdam University of the Arts. W jego polu zainteresowań jest polityczność ciała, choreografia społeczna, dekonstrukcja przywileju, patriarchatu i normatywności. Bada nowe formy obecności w kontekście katastrofy ekologicznej, kryzysu kapitalizmu i dekolonizacji. W latach 2008-18 performer i tancerz w zespole teatru Komuna Warszawa. W latach 2013-16 performer i asystent reżyserki w spektaklu RequieMaszyna Marty Górnickiej i Chóru Kobiet. Od 2016 związany z działaniami społeczno-artystycznymi fundacji Strefa WolnoSłowa jako performer i choreograf gdzie pracuje ze społecznością migrancką Warszawy i osobami 60+. Laureat programu Europe Beyond Access Taniec i niepełnosprawność. Przekraczanie granic (2020), rezydencji Visegrad Artist Residency ProgramPerforming Arts (2021) i stypendium artystycznego m.st. Warszawy (2022). Od 2019 związany z Laboratorium Teatralno-Społecznym Stowarzyszenia Pedagogów Teatru.
https://lukaszwojcicki.noblogs.org/
Dominika Kimaty aktorka, performerka, absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Wyróżniona za rolę Maszy w spektaklu dyplomowym Mewa w reż. Natalii Sołtysik na XXVII Festiwalu Szkół Teatralnych w Łodzi. Zadebiutowała w teatrze Anny Augustynowicz - rolą Monique w spektaklu Getsemani, za którą dostała wyróżnienie na Festiwalu Sztuki Aktorskiej w Kaliszu. Wielokrotna stypendystka, w tym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Stypendium z Funduszu Promocji Twórczości), Marszałka Województwa Podlaskiego oraz Prezydenta Miasta Białegostoku (stypendium Młodzi Twórcy). Tworzy niezależne spektakle, do tej pory zrealizowała: Iluzje Iwana Wyrypajewa (reż. S. Buttny), Superbohaterka. Początek (reż. Agata Dyczko) live act performens reinterpretacja mitu Superbohatera w kontekście kobiety artystki. Śpiewała jako nika_kima spod prysznica https://www.facebook.com/events/204042637194959/ podczas cyklu wydarzeń: Lech starter. Biała Czysta Kulturalna rzeka dla mieszkańców. Stworzyła też autorski performans muzycznym, inspirowanym twórczością Stanisława Dróżdża, Do powiem. dośpiewam się (pokaz w Galerii Arsenał w Białymstoku). Współtworzyła projekt Musical o musicalu Metro w reż. Roba Wasiewicza w teatrze Komuna Warszawa. Absolwentka Kursu Choreografii Eksperymentalnej organizowanego przez Centrum w ruchu w Warszawie (prowadzący: Marysia Stokłosa, Marta Ziółek, Anna Nowak). Uczestniczyła też w licznych warsztatach pracy z ciałem, m.in. Alternatywna Akademia Tańca Art Stations Foundation, Laboratoria Twórcze Movements Factory Foundation i Polski Teatr Tańca. Współpracowała z wieloma teatrami, m.in. Teatrem Współczesnym w Szczecinie, Teatrem Współczesnym we Wrocławiu, Teatrem Żydowskim w Warszawie, Teatrem Szekspirowskim w Gdańsku. Jej najnowsza premiera to spektakl Wolne ciała w reżyserii i choreografii Marty Ziółek (koprodukcja: Nowego Teatru w Warszawie, Teatru St. Żeromskiego w Kielcach, Teatru Łaźnia Nowa z Krakowa). Tegoroczna absolwentka Kursu Teatru Dokumentalnego w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Autorka scenariusza dokumentalnego na temat matek-artystek.
Filmy