Grzegorz Klaman "Rysunki 1986-1993"

Piotr Laskowski wraz z Artystą mają zaszczyt zaprosić na wernisaż wystawy Grzegorza Klamana Rysunki 1986-1993.

Rysunki autorstwa Grzegorza Klamana należą z pewnością do najmniej znanych prac artysty. Pod względem formalnym, zakorzenione w nurcie figuratywnej ekspresji lat 80', wyznaczyły one kierunek rozwoju twórczości Klamana, którego prace konsekwentnie dotykają problematyki ludzkiej cielesności i jej uwikłania w skomplikowane struktury władzy. Dramatyczna ekspresja tych rysunków przedstawiających nagie, rachityczne ciała, pozbawione jakiejkolwiek tożsamości czy osobowości, przywodzi na myśl tworzone przez artystę w tym samym czasie formy rzeźbiarskie. Wraz z nimi składają się na niepokojący obraz człowieka, którego ułomne i słabe ciało oraz nieludzkie gesty zdają się zaprzeczać naszej wysublimowanej naturze.

Prezentowane na wystawie rysunki powstały w szczególnym dla Klamana momencie, kiedy w polskiej sztuce następowała zmiana w sposobie przedstawiania ciała. Reprezentują one więc nowy, postmodernistyczny model, który zrywał z ówczesnym renesansowo - oświeceniowym idealizmem, na rzecz artystycznej krytyki władzy i jej opresyjności wobec ciała. Postmodernizm podważył pojęcie sztuki i opowiedział się za uprawianiem tzw. antysztuki, dla której dotychczasowe kategorie estetyczne takie, jak forma, wirtuozeria, talent czy geniusz, nie odgrywały już żadnej roli. Na tym gruncie rozwinął się surowy i zdecydowany styl artysty, manifestujący się tutaj ekspresyjną linearnością zwyrodniałych ciał i zdeformowanych twarzy. Wpisują się one jednak w dostatecznie długą tradycję sztuki, w obszarze której tworzone z ogromną pasją szkice martwych płodów, wynaturzonych noworodków i ludzkich monstrów, charakteryzowały renesansową systematykę ludzkiej natury i oświeceniowy model konstruowania wiedzy o człowieku. W rysunkach Klamana zyskują one zupełnie nowe znaczenie. Zrośnięte ze sobą dziwolągi, kanibalistyczne akty, pozbawione życia ludzkie ciała odbierają im podmiotowość i czynią z nich przedmioty, których materialność bliższa jest kategoriom mięsności niż metafizyce istnienia. Właśnie zapożyczone od Jolanty Brach - Czainy pojęcie mięsności jest dla Klamana szczególnie ważne. W nim przejawia się to, co przeciwstawione zostaje wszelkim formom kontroli. Jest to rodzaj bujności, która w mięsności ciała człowieka wyraża przeciwstawną konstrukcję kultury.

Dla Klamana kultura stanowi formułę narzucającą określoną świadomość, fałszuje ona "prawdę" o człowieku i nieustannie wstrząsa jego własnym poczuciem wartości. Bunt przeciwko jej ograniczającej funkcji znajduje wyraz w niektórych scenach przedstawiających ciała w perwersyjnych pozach i wulgarnych aktach. Inspiracją (jeśli nawet nie na poziomie formalnym, to z pewnością ideowym), była działalność artystów z kręgu wiedeńskiego ekspresjonizmu lat 60', która w okresie dokonującej się w Europie rewolucji seksualnej, stawiała sobie osiągnięcie całkowitej swobody cielesnej i kulturowej oraz przełamanie mentalnych zachowań mieszczańskiego społeczeństwa. Istotne staje się tu doświadczanie własnej cielesności poprzez przekroczenie narzucanych przez kulturę norm. Zawarty w rysunkach erotyzm staje się kluczem do zrozumienia naszej ludzkiej postawy, ponieważ to właśnie on kwestionuje nasz byt. Jest on wewnętrznym pragnieniem przełamywania istniejących zakazów, ograniczanym przez kulturową moralność, która nie może jej zupełnie zwalczyć.

W rysunkach Klamana naturalne prawo do funkcjonowania ciała przeciwstawione zostaje kulturalnemu reżimowi. Poddane ciągłej kontroli władzy, ciało zostaje zawłaszczone i przekwalifikowane na subordynowany mechanizm, ulega jej nakazom i służy wzmacnianiu jej autorytetu. Jakakolwiek próba odmowy posłuszeństwa wyrzuca je poza margines obowiązujących i akceptowalnych norm skazując go na publiczny niebyt. Stopniowo rysunki Klamana odsłaniają całą galerię nienormatywnych, anonimowych ciał, pozbawionych statusu społecznego i cech osobowościowych. Stanowią one rodzaj społecznego odpadu, nieprzydatnych władzy mas, którym jakakolwiek dyscyplina, czy też kara nie są w stanie przywrócić ekonomicznej wartości. W świecie, w którym przydatne są tylko ciała podatne, te z rysunków Klamana nie posiadają ekonomicznego sensu. Stają się one więc celem ataków władzy, i jak zauważył Michael Foucault, otwierają się na nowe formy wiedzy.

Klaman wyznaje zasadę, że sztuka posiada prawo przekraczania normy. Artysta w połowie lat 80' zainteresował się związkami ciała i władzy, lecz w odróżnieniu od ówczesnych twórców nie dokonywał działań bezpośrednio na sobie, lecz zajął się krytyczną analizą społecznych, kulturalnych i politycznych warunków, w których ciało traci swoją autonomię i staje się częścią mechanizmów władzy. W swoim działaniu Klaman nie odwoływał się do żadnej polskiej awangardy i odcinał się od modnego w latach 70' i 80' konceptualizmu i intelektualizmu sztuki. Skrajność i konsekwencja jego zainteresowań lokująca jego twórczość w kontekście społecznym, przekraczała jej normy, także te estetyczne. Klaman rozpoczął w polskiej sztuce dyskusję nad miejscem ciała we współczesnej rzeczywistości. Pozostał wierny twierdzeniu, że ciało zawsze skazane jest na funkcjonowanie w obrębie mechanizmów władzy, i że nie istnieje poza nimi, a jedyną możliwość oporu wobec władzy artysta znajduje w obnażaniu jej struktur i zmuszaniu nas do refleksji nad zawłaszczającym stosunkiem do ciała.

Grzegorz Klaman urodzony w 1959 roku w Nowym Targu.

W latach 1980-1985 studiuje na Wydziale Rzeźby PWSSP w Gdańsku.

Od 1985 roku pracuje jako pedagog w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, gdzie prowadzi Pracownię Intermedialną, obecnie jako profesor zwyczajny.

Od 1984 roku zaangażowany w artystyczne aktywizowanie różnych obszarów Gdańska, takich jak Baraki (1988), Wyspa Spichrzów (1985-1996), dawna łaźnia miejska (od 1992). Współzałożyciel i prowadzący Galerię Wyspa (od 1985) i Fundację Wyspa Progress, aktywne w latach 80-tych głównie na terenie Wyspy Spichrzów, a następnie od lat 90'w budynku Domu Studenta ASP oraz dawnej łaźni miejskiej(1992). Współpomysłodawca ( z Anetą Szyłak ) powołania tamże Centrum Sztuki Współczesnej w 1998 roku.W 2002 roku zakłada i prowadzi Modelarnie, kooperatyw artystów na terenach postoczniowych, tam tez w 2004 roku powołuje z Anetą Szyłak Instytut Sztuki Wyspa - pierwszą niepubliczna instytucje artystyczną w Polsce.W 2007 zostaje stypendysta Fulbrighta na Florida Atlantic University w Boca Raton.

Wystawa dofinansowana przez Centrum Kultury w Gdyni.