Z Kulturą: Czy sport (jednak) istnieje?

Zgodnie z rozpoznaniami Norberta Eliasa współczesny - czyli właśnie nowoczesny - sport wywodzi się z fenomenów istotnie odmiennych wobec wielowiekowej tradycji zabaw i zmagań ruchowych. To właśnie rozwój technologiczny w drugiej połowie XIX wieku (np. zdolność dokonywania precyzyjnych pomiarów czasu i przestrzeni) oraz trwająca moda na męskie stowarzyszenia i kluby zbiegły się z narodzinami i ekspansją kapitalizmu, którego ulubioną metaforą od początku stały się rekord, wyścig, walka i mecz. Przyjrzymy się początkom historii sportu: momentom w którym formowały (i od razu - reformowały!) się dyscypliny, ustalały regulaminy, uściślały reguły. Wszystko to działo się, i dzieje, na granicy tego, co prawdziwe i fikcyjne. Balansowanie na tej granicy to właśnie jedna z najciekawszych właściwości nowoczesnego sportu.

Z jednej strony wydarzenie stadionowe - tak to wczesne, jak i dzisiejsze - toczy się na marginesie rzeczywistości, poza regularnym czasem codzienności, z drugiej - działaniom sportowców przypisuje się wpływ na politykę, ekonomię a nawet bieg historii. Z jednej strony mecz i wyścig są tylko na niby, z drugiej - korupcja i doping kończą się wyrokami sądowymi. Z jednej strony - "to tylko zabawa", z drugiej "coś o wiele ważniejszego niż sprawa życia i śmierci". Z jednej strony wyczyn cielesny służy jako językowo-widowiskowa alegoria lub przenośnia realnego świata, z drugiej - sportowy performans to po prostu wykrój zglobalizowanej, zmediatyzowanej rzeczywistości, poprzez który najpełniej zrozumieć można reguły rządzące współczesnością. Z jednej strony - nieprzewidywalność, emocje, dramaty i współczesne opowieści heroi(komi)czne, z drugiej - absurdalnie wielkie pieniądze, kosztowna infrastruktura, ogromna ingerencja w codzienność.

Chcemy pokazać, jak bada się sport z perspektywy historii kultury, a także co historia i teraźniejszość sportu mogą nam opowiedzieć o naszej kulturze współczesnej.
 
dr Piotr Kubkowski - kulturoznawca i historyk kultury, specjalizuje się w okresie przełomu XIX i XX wieku. Zajmuje się kulturową historią sportu i ciała, kulturą miejską (współczesną i w ujęciach historycznych), studiami nad męskością, dodatkowo interesuje się historią architektury nowoczesnej. Pracę doktorską napisał o Warszawskim Towarzystwie Cyklistów.

mgr Kornelia Sobczak - doktorantka w Zakładzie Historii Kultury, członkini Pracowni Studiów Miejskich i Zespołu Badań Pamięci o Zagładzie. Przez wiele lat pracowała w redakcji serwisów sportowych zczuba.pl oraz sport.pl.