Warto pójść z młodzieżą na "Wałęsę"

Przygotowaniom do obchodów XXV - tej rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych towarzyszyło pytanie, jak dotrzeć z przekazem o najnowszej historii między innymi do uczniów polskich szkół? Problem nie dotyczył tylko pytania: CZY? ale i JAK? Wiadomo bowiem, że nie wystarczy mówić najmądrzejsze nawet rzeczy, ważna - szczególnie wobec młodych ludzi - jest forma przekazu. W tych działaniach w "Solidarności" postawiliśmy na różnorodność.

Jaka oferta dla szkół?

W poprzednim roku szkolnym zorganizowany został ogólnopolski konkurs historyczny szkolny "Od Jałty do Gdańska", plastyczny "Polska - moja ojczyzna", a dla nauczycieli na najciekawsze konspekty lekcji nawiązujące do tej tematyki. Wydana została specjalna publikacja książkowa "Droga do wolności Polski i Europy", która zawiera bardzo konkretną pomoc dla nauczycieli. Są w niej bowiem zestawy pytań dla uczniów, konspekty cykli lekcyjnych (m. in. o znaczeniu Grudnia "70 i Sierpnia "80, roli Ojca Św. Jana Pawła II i ks. Jerzego Popiełuszki). Dołączona do publikacji jest płyta CD z filmem dokumentalnym o najnowszej historii Polski, wraz z komentarzami historyków (młodzież coraz bardziej przyzwyczaja się do kultury oglądania).

Wciąż zachęcamy do odwiedzin wystawy "Drogi do wolności", która usytuowana jest w historycznej już sali BHP na terenie Stoczni Gdańskiej. Oprócz różnego rodzaju eksponatów można tam posłużyć się komputerami, jest specjalny pokaz filmowy o tamtych wydarzeniach.

W województwie pomorskim do szkół na spotkania wyjeżdża dwójka uczestników strajków z 1980 i 1988 roku. Panowie Bogusław Gołąb i Roman Stegart - oprócz rozmowy z młodymi ludźmi - prezentują specjalną wystawę, wręczają każdemu z uczniów ulotkę informacyjną, pokazują techniki poligraficzne z okresu internowania.

Dużym wsparciem dla przekazu informacji na ten temat, ale i ich swoistej promocji, jest współpraca z mediami. Na bieżąco ukazują się materiały na ten temat w "Gazecie Szkolnej", "Magazynie". Z kolei dwutygodnik "Przegląd Oświatowy" publikuje regularnie kalendarium wydarzeń, które zostało przygotowane pod katem odbioru przez młodych ludzi. Jest tam też powtarzany apel przewodniczącego "S" oświatowej Stefana Kubowicza, aby sprawy związane z Sierpniem 1980 roku były ważnym zadaniem w całym roku szkolnym 2005/06. I oczywiście dalej, bo powinno to być działanie systematyczne i ciągłe.

Szeroką ofertę materiałów o najnowszej historii Polski, które mogą być ważną pomocą dydaktyczną (filmy, książki, upominki), oferują: Instytut Promocji Nauczycieli Solidarność, Video Studio Gdańsk, Drukarnia "Akwen", Fundacja Centrum "Solidarności".

Ciekawy spektakl teatralny

Do tej - wydaje się - dosyć różnorodnej oferty, z której mogą i powinny skorzystać polskie szkoły, doszła jeszcze jedna. Otóż w listopadzie 2005 roku w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku reżyser Michał Zadura wystawił sztukę Pawła Demirskiego "Wałęsa. Historia wesoła a ogromnie przez to smutna". W moim przekonaniu jest to spektakl, który powinni obejrzeć uczniowie - szczególnie szkół ponadgimnazjalnych - czy to w towarzystwie rodziców, czy nauczycieli.

Sztuka przedstawia nie tylko wydarzenia sprzed i ze strajku z sierpnia 1980 roku, trud funkcjonowania Solidarności sprzed stanu wojennego, okres internowań i dalej. Nie jest to tylko skrócona prezentacja najnowszej historii Polski. Ważny jest w tym spektaklu nastrój, bliski kontakt aktorów z widownią (sztuka jest grana na mniejszej scenie teatru). W sali tej - podobnie jak w znakomitym Teatrze Witkacego w Zakopanem - widzowie współtworzą atmosferę spektaklu wraz z bardzo ekspresyjnymi odtwórcami postaci, tak nierozłącznie związanych z najnowszą historią nie tylko Polski, ale i Europy i świata. Bo ten główny mur upadł w polskim Gdańsku. Widzowie mogą obejrzeć rekwizyty, przyjrzeć się, jak aktor wciela się w odtwarzaną postać (aktorstwo jest mocną stroną tego spektaklu). Są świetne sceny pełne zabawy i humoru, jak licytacja 21 postulatów, czy spotkanie władz z delegacja radziecką. Jest możliwość przyjrzenia się technikom manipulacji, jak w znakomitej scenie pozorowania negocjacji przez stronę rządową. Są też sceny dramatyczne, jak działania kobiet w celu podtrzymania strajku (m. in. Aliny Pienkowskiej), który wygasał po spełnieniu postulatów samej stoczni, w trzecim dniu jego trwania. Podobny nastrój niesie chociażby spotkanie Danuty i Lecha Wałęsów w czasie jego internowania.

Oprócz słowa, ruchu, zmieniającej się styropianowej dekoracji, dopełnieniem słowa jest muzyka rockowa i songi śpiewane przez aktorów. Tak więc jest to zarazem spektakl, który może ukazać tajemnicę teatru, uświadomić jego znaczenie, zachęcić do chodzenia i na inne inscenizacje.

Spektakl trwa - z dwoma przerwami - około dwie i pół godziny. Ceny biletów - szczególnie w środku tygodnia - są umiarkowane (15 zł). Tak więc taka wspólna wyprawa do teatru stwarza możliwość rozmowy o najnowszej historii Polski, wspólnej odpowiedzi na pytania, jak rozsądnie korzystać z wolności i prawa do protestu, jak nie dawać się manipulacjom i wmówieniom i czy rzeczywiście "władza każdego deprawuje"?

Co na to szkoły?

Pozostaje ostatni problem, jakim jest wola, wiedza, pasja nauczycieli, dyrekcji, rodziców, aby skorzystać z tak ciekawych propozycji. Bez niej nawet najlepsze propozycje nie zostają wykorzystane. Gdy władze krajowe "S" oświatowej latem 2005 roku próbowały uczulić MENiS i kuratoria na to ważne zadanie wychowawcze - odzew był umiarkowany. Z jednej strony mamy przykłady wspaniałych działań uczniów, nauczycieli, szkół, jak chociażby w Wąglikowicach k. Kościerzyny, Łęgowie k. Pruszcza, Pałacu Młodzieży w Gdańsku, a z drugiej... w konkursie historycznym "Od Jałty do Gdańska" wzięło udział łącznie nie więcej niż 20 proc. ogółu szkół i placówek.

A reszta? Być może obecnie większy nacisk zostanie położony na wychowawcze zadania szkół, nie tylko na jak najlepsze przygotowanie do egzaminów. Nie uda się pobudzić patriotyzmu w młodym pokoleniu, bez aktywnego oddziaływania i to nie akcyjnie, a w codziennej pracy z młodymi ludźmi. A widać, że pokolenie "JP II" oczekuje na rozmowę o tym, jakie są ich korzenie, jakie mogą być skrzydła do lotu.

Póki co rok szkolny trwa, a i spektakl "Wałęsa. Historia wesoła a ogromnie przez to smutna" będzie grany zapewne niejednokrotnie.

Autor jest przewodniczącym "S" oświatowej w regionie gdańskim.