na podstawie książki Łukasza Kazka "Faszystowska Mać
Premiera: 18 grudnia 2016 r., Wrocław, Studio Czyczkowy / Towarzystwo Kultury Czynnej
Rok 1945. Przez Dolny Śląsk przetoczyła się II Wojna Światowa. Teraz nastąpi niemal całkowita wymiana ludności. Tylko nieliczni dotychczasowi mieszkańcy tu pozostaną. Przesiedlenia - Niemcy wyjadą, Polacy przyjadą. Ziemie Odzyskane. Tyle wiemy z lekcji historii. Szczegóły zostały przez minione dziesięciolecia wymiecione ze zbiorowej świadomości. Nie pamiętamy jak to się odbyło, ile czasu trwało. Nie wiemy jak dotknęło to pojedynczych osób - ile krzywd i ile radości doznali pojedynczy ludzie.
Wspomnienia Wojciecha Szczeciniaka, spisane przez jego wnuka Łukasza Kazka, dotyczą czasu II Wojny Światowej. Ukazują dramatyczne przeżycia związane z ucieczką z "wywózki" na roboty do III Rzeszy, osadzeniem w Auschwitz-Birkenau i ponowną wywózkę na roboty. Przywołują jednak przede wszystkim czas osiedlania się Polaków na Dolnym Śląsku w latach 1945-1947.
Postać wyłaniająca się ze wspomnień Szczeciniaka jest w pewien sposób reprezentatywna dla grupy Polaków zasiedlających ziemie zachodnie. Bohater zmuszony przez okoliczności do mieszkania z Niemcami pod jednym dachem przez długie dwa lata nie kryje do nich niechęci. Zawłaszczenie ich mienia traktuje jako oczywistą minimalną rekompensatę za doznane w czasie okupacji niemieckiej krzywdy. Jednocześnie wyraźnie pokazuje granice, poza które nie posuwa się w szabrowaniu oraz potrafi w owym trudnym czasie dostrzec w niektórych Niemcach ich człowieczeństwo i ludzką uczciwość. Mierzy się z traumą współistnienia z niedawnym wrogiem w warunkach pokoju.
Jak długo trwał proces wymiany ludności, jak długo Polacy i Niemcy mieszkali wspólnie, często pod jednym dachem? Jak układały się w tym czasie ich wzajemna relacje? Jak przebiegała podróż Niemców do przyszłych miejsc zamieszkania? I wreszcie - kiedy Niemcy opuścili swoje dotychczasowe siedziby? W jakim sposób nieliczni pozostali?
W poszukiwaniu materiału do drugiej części rozmawialiśmy z wieloma osobami, których przodkowie byli Niemcami i postanowili zostać w Polsce. Sytuacja polityczna lat czterdziestych i pięćdziesiątych zmusiła tych ludzi do wtopienia się w żywioł napływowy, polski.
Przy tworzeniu spektaklu nie skupialiśmy się na problemie słuszności czy niesłuszności wysiedleń. To zostało omówione gdzie indziej - w wielu książkach, artykułach prasowych, dyskusjach. Próbowaliśmy spojrzeć na ten czas oczami cywilnych Niemców, którzy wówczas całkowicie poddali się wyrokom historii i skupili na praktycznej stronie przesiedleń. Doznali przy tym skrajnych trudności, z wieloma wypadkami śmierci włącznie.
część 1
"Faszystowska Mać"
Scenariusz: Jerzy Welter, na podstawie książki Łukasza Kazka "Faszystowska Mać"
Występuje: Piotr Rogaliński
część 2
"Być u siebie"
Scenariusz: Aleksandra Kugacz, Jerzy Welter
Występuje: Aleksandra Kugacz
Reżyseria: Jerzy Welter
Muzyka: Piotr Rogaliński, Aleksandra Kugacz
Prezentacja konkursowa w ramach przeglądu I Sopockie Konsekwencje Teatralne 2017
Dziękujemy firmie Victus Apartamenty za pomoc w realizacji Przeglądu.