"Żołnierskie serce" Tomasza Betchera. Nowa książka specjalisty od trudnych tematów

Magdalena Raczek

9 lutego 2022 (artykuł sprzed 2 lat)

Opinie (29)

"Żołnierskie serce" to czwarta powieść Tomasza Betchera, w której udowadnia, że ma on talent do opisywania trudnych tematów w obyczajowym wydaniu.

Misja w Afganistanie, żołnierska rzeczywistość, zespół stresu pourazowego, rodzinne tajemnice, trudne relacje z ojcem, życie na prowincji, wykluczenie społeczne, tragiczne śmierci, alkoholizm i żądne krwi media. To tylko wybrane problemy, które porusza w swojej nowej powieści Tomasz Betcher. Książka "Żołnierskie serce", wydana w listopadzie przez oficynę W.A.B. (Grupa Foksal), jest kolejnym tytułem tego autora, w którym udowadnia, że ma on talent do opisywania trudnych tematów.

Recenzje książek z Trójmiasta

Podobnie jak w przypadku debiutu tego autora, z którym zetknęłam się ponad dwa lata temu - mowa o książce "Tam, gdzie jesteś" - "Żołnierskie serce" nie do końca jest tym, na co jest kreowane marketingowo (okładka, tytuł, opis wydawniczy i ogólne zaliczenie jej do gatunku powieści obyczajowych). Pod tym obyczajowym sztafażem kryje się bowiem wiele ważnych i trudnych wątków, które Tomasz Betcher umiejętnie przedstawia na kartach swoich powieści.

Specjalista od wykluczeń społecznych

Nie jest to bowiem pierwsza taka książka tego autora. We wspomnianym debiucie (na początku 2019 r.) - pisarz podjął dwa mocne zagadnienia: były to kwestie związane z sytuacją kobiet i ich zależności od mężczyzn oraz problematyka bezdomności, którą Betcher opisał bardzo wnikliwie, stwarzając swoiste studium bezdomności.

Przeczytaj także: Nigdy nie oceniaj książki po okładce - o debiucie Tomasza Betchera

Pod koniec 2019 r. ukazała się druga książka tego autora pt. "Szczęście z piernika", w której z kolei bohaterem uczynił on byłego więźnia. Pod przykrywką świątecznej historii otrzymaliśmy opowieść o samodzielnym rodzicielstwie, powrocie do społeczeństwa i socjalizacji, a także kolejny raz rzecz o trudnych rodzinnych relacjach, a wszystko to na przykładzie pełnokrwistych postaci. Dodatkowym atutem tej powieści był ponadto portret Torunia, który jawił się jako miejsce niezwykłe, magiczne i bardzo ciepłe. Wielbiciele grodu Kopernika na pewno nie będą zawiedzeni, czytając "Szczęście...".

Trzecia powieść Betchera wydana w maju 2021 r. pt. "Szeptun" również podejmuje niełatwe tematy: przede wszystkim wykluczenia społecznego i środowiska Romów (do którego częściowo należy jeden z bohaterów) oraz samotnego macierzyństwa, ale w tle mamy wiele innych, ciekawych motywów, jak choćby związki człowieka z naturą, wiara w ziołolecznictwo, ludowość. Tym razem wartością naddaną także jest miejsce akcji, czyli urokliwie odmalowany Beskid Niski.

Ostatnio opublikowane "Żołnierskie serce" potwierdza, że Tomasza Betchera śmiało można nazwać autorem-specjalistą od społecznych wykluczeń. Każdą z wymienionych powyżej postaci, będącą przedstawicielem jakiejś konkretnej "wyklętej" społeczności, opisał bowiem nie tylko ze znawstwem i wnikliwością, ale i z dużą dozą sympatii oraz empatii: bezdomnego, więźnia, Cygana czy - w przypadku tej ostatniej powieści - weterana wojennego.

Syndrom Da Costy, czyli czym jest żołnierskie serce

"Żołnierskie serce" to czwarta powieść Tomasza Betchera.

Z przyjemnością obserwuję, jak rozwija się pisarsko autor "Żołnierskiego serca". Cieszy mnie to, że wciąż idzie swoją drogą - widać, że podejmowanie trudnych tematów jest w jego naturze i robi to w każdej swojej kolejnej książce. Przyznać muszę, że nie przepadam za literaturą obyczajową, nie kręcą mnie romanse i happy endy, ale sięgając po powieść Tomasza Betchera, wiem, że mogę liczyć na coś ponad to.

Tak jest i tym razem. "Żołnierskie serce" wbrew mylnemu tytułowi, który jest swego rodzaju grą słów, nie oznacza jedynie wątku miłosnego z udziałem żołnierza (i jego serca), lecz także znacznie więcej. Żołnierskie serce to z angielskiego soldier's heart, a w zasadzie irritable heart, czyli tzw. syndrom Da Costy - zaburzenia obserwowane u żołnierzy powracających z wojny, objawiające się kłującym bólem w klatce piersiowej, uczuciem niepokoju i zmęczenia, kołataniem serca, dusznością, zawrotami głowy, hiperwentylacją oraz parestezjami kończyn. Zaburzenie to zostało opisane po raz pierwszy przez amerykańskiego kardiologa Jacoba Mendesa Da Costę w XIX wieku.

Przeczytaj także: Zaczytane Trójmiasto. Nowości z literatury obyczajowej

Z Gdańska przez Afganistan do Sielna

Na kartach powieści Tomasza Betchera mamy do czynienia właśnie z tym zaburzeniem, które diagnozowane jest także jako PTSD (zespół stresu pourazowego), na które cierpi główny bohater - Piotr Walczak, były żołnierz, który brał udział w misji w Iraku oraz Afganistanie i wrócił stamtąd nie tylko bez jednej nogi, ale i z tajemnicą ostatniej akcji, podczas której zginęli jego koledzy, z wyjątkiem jednego, który zapadł w śpiączkę. Co się tam wydarzyło? Dowiemy się pod koniec - powiem tylko, że warto czekać.

Piotr, zaszczuty przez żądne krwi media, ucieka z rodzinnego Gdańska na prowincję - do starego domu po dziadku, mieszczącego się w małej miejscowości Sielno gdzieś na Kociewiu (w okolicy Tczewa i Sztumu). Sielno, zupełnie niesielskie, okazuje się żyć swoim życiem, a jego mieszkańcy to barwna i ciekawa społeczność na czele z przebojowym proboszczem Adamem Zarębą, lokalnymi pijaczkami, a także włącznie z trójką rodzeństwa, które zamieszkuje dom Walczaków: Emilią, Natalią i Jasiem. Warto tu nadmienić, że Sielno zostało przez autora stworzone na potrzeby książki, nie znajdziecie tego miasteczka na mapie.

Tomasz Betcher po raz kolejny udowadnia, że ma talent do opisywania trudnych tematów w obyczajowym wydaniu.

Wielowątkowa powieść z romansem w tle

Nie będę zdradzać wielowątkowej fabuły, która została rozpisana na kilka planów czasowych i wiele miejsc akcji. Przede wszystkim poznajemy głównego bohatera w czasach liceum, potem śledzimy jego karierę wojskową od poboru do służby w polskiej armii, a na misjach zagranicznych skończywszy. Jednak nie przebiega to wszystko chronologicznie - z Piotrem zaznajamiamy się od momentu wyjazdu z Gdańska i towarzyszymy mu w tej przeprowadzce, a pozostałe motywy wplatane są w bieżącą akcję.

Oczywiście - jak na powieść obyczajową przystało - możemy liczyć również na wątek miłosny, nawet niejeden. Sporo w tej książce też scen bijatyk (jak się godzi stereotypowej prowincji), wiele intryg związanych z relacjami mieszkańców, a także retrospekcji do czasów życia dziadka - Stefana Walczaka oraz dzieciństwa Emilii.

Jednak to, co jest niewątpliwie najbardziej atrakcyjne w "Żołnierskim sercu", to właśnie sceny dziejące się w Afganistanie. Muszę przyznać, że opisy - zarówno życia żołnierskiego w polskim wojsku, jak i sceny misji afgańskiej - robią niesamowite wrażenie. To jest zdecydowanie najmocniejsza strona tej książki. Powiem więcej - mogłabym przeczytać całą taką powieść skoncentrowaną na tym wątku. Nie chce się wręcz wierzyć, że opisał to ktoś, kto nie zna tych realiów z autopsji - autor przyznaje w posłowiu, ile pracy to od niego wymagało. Chapeau bas!

Druga podziwu godna kwestia to opis relacji i charakterów straumatyzowanego rodzeństwa Emilii Sadowskiej, w tym niepełnosprawnego Janka. Myślę, że doświadczenia autora wyniesione z pracy z młodzieżą i dziećmi znajdującymi się w trudnej sytuacji życiowej zostały tu wykorzystane znakomicie.

Na zakończenie powiem jeszcze, że kilka scen dzieje się także w Gdyni i w Gdańsku, choć wydają mi się sztucznie stworzone i są w zasadzie niepotrzebne do dramaturgicznego rozwoju akcji (scena w Akwarium gdyńskim oraz scena w kawiarni nad Motławą). Przypominają bardziej widokówki z pięknym, ale pustym obrazkiem. Trochę zresztą takich zbędnych momentów w całej powieści się nagromadziło, niepotrzebnie rozciągając ją wzdłuż i na boki, przez co spadało napięcie budowane świetnie prowadzoną akcją rozpartą między Sielnem i Afganistanem. Mimo to całość czyta się bardzo dobrze. Warto spędzić z tą pozycją wolny czas. Polecam wszystkim szukającym ambitniejszej lektury.

Tomasz Betcher - rocznik 1981. Pochodzi z Grudziądza, mieszka w Gdańsku, pracuje w Gdyni. Pedagog, socjoterapeuta, praktyk Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach, trener umiejętności społecznych. Pracuje w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Na co dzień jest tatą dwóch żywiołowych chłopców i pełnoetatowym mężem. Autor powieści obyczajowych: "Tam, gdzie jesteś", "Serce z piernika", "Szeptun", "Żołnierskie serce" oraz opowiadania w tomie "Wigilijne opowieści".

Magdalena Raczekm.raczek@trojmiasto.pl

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-02-09 19:13

(17)

Żołnierz służy do zabijania i do bycia zabijanym.
Im wcześniej kandydat na żołnierza sobie to uświadomi - tym lepiej. Uniknie wówczas wielu rozczarowań.
A nam - oszczędzi się kontaktu z wątpliwej jakości literaturą.

Czerwona Małpa
2 lata
- 9 9
Twoja opinia

Zmień treść

Żołnierz służy do zabijania i do bycia zabijanym. Im wcześniej kandydat na żołnierza sobie to uświadomi - tym lepiej. Uniknie wówczas wielu rozczarowań. A nam - oszczędzi się kontaktu z wątpliwej jakości literaturą.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-02-09 19:32
  
  (16)
  
  Zebys nie musiał nigdy
  Szukać jaj w d**ie, bo Cię to przerośnie. A żołnierz nie służy do zabijania, tylko do obrony ojczyzny, honoru. Ale ty nie masz pojęcia dziecko o czym w ogóle mowa. Dziadek się w grobie przewraca :) ten który wywalczył dla ciebie wolność, zebys mógł pi******ic głupoty w internecie!
  
  2 lata
  - 5 8
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Zebys nie musiał nigdy Szukać jaj w d**ie, bo Cię to przerośnie. A żołnierz nie służy do zabijania, tylko do obrony ojczyzny, honoru. Ale ty nie masz pojęcia dziecko o czym w ogóle mowa. Dziadek się w grobie przewraca :) ten który wywalczył dla ciebie wolność, zebys mógł pi******ic głupoty w internecie!
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-02-10 10:02
    
    Nie dyskutuj z małpą! (1)
    
    Sprowadzi Cię do swojego poziomu(czytaj-dna) i pokona doświadczeniem.
    
    old Zaspa native
    2 lata
    
    1 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Sprowadzi Cię do swojego poziomu(czytaj-dna) i pokona doświadczeniem.
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2022-02-10 13:18
      
      Argumentum ad personam.
      Może coś ad meritum?
      Poguglaj sobie, biedaczku...
      
      Czerwona Małpa
      2 lata
      
      1 1
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Argumentum ad personam. Może coś ad meritum? Poguglaj sobie, biedaczku...
      Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-02-10 08:35
    
    (2)
    
    Co ten żołnierz bronił a Afganistanie? Czyich interesów?
    
    2 lata
    
    3 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Co ten żołnierz bronił a Afganistanie? Czyich interesów?
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2022-02-10 08:45
      
      Interesów Polski ! (1)
      
      2 lata
      
      0 4
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2022-02-10 13:15
        
        Walnąłeś jak łysy o beton. Warkoczem.
        
        Czerwona Małpa
        2 lata
        
        0 0
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        Walnąłeś jak łysy o beton. Warkoczem.
        Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-02-10 08:12
    
    obrony ojczyzny? afganistan planowal inwazje na europe i dlatego tam siedzieli tyle lat? dzieki nim to teraz mamy inwazje uchodzcow. US-amni i polscy wasale codziennie tam mordowali rodziny z dziecmi.
    
    2 lata
    
    3 2
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    obrony ojczyzny? afganistan planowal inwazje na europe i dlatego tam siedzieli tyle lat? dzieki nim to teraz mamy inwazje uchodzcow. US-amni i polscy wasale codziennie tam mordowali rodziny z dziecmi.
    Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-02-10 07:41
    
    pojechac gdziestam i tam zabijac...to jest ochrona ojczyzny i honoru? (5)
    
    bo po zabitych afganczykach nie placza rodzice i dzieci?
    bo tak sie tobie wydaje, bo honor najczesciej zastepuje rozum?
    
    afgan
    2 lata
    
    5 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    bo po zabitych afganczykach nie placza rodzice i dzieci? bo tak sie tobie wydaje, bo honor najczesciej zastepuje rozum?
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2022-02-10 11:00
      
      (2)
      
      W książce jest właśnie to opisane, jaka jest sytuacja Afgańczyków. Jest też motyw przyjaźni Polaka i Afgańczyka. Może warto najpierw przeczytać książkę, zanim się wypowie opinie na jej temat...?
      
      2 lata
      
      2 1
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      W książce jest właśnie to opisane, jaka jest sytuacja Afgańczyków. Jest też motyw przyjaźni Polaka i Afgańczyka. Może warto najpierw przeczytać książkę, zanim się wypowie opinie na jej temat...?
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2022-02-10 15:11
        
        mieszkancy afganistaniu chetnie by sie zrzekli takiej mozliwosci nawiazywania przyjazni
        
        ja tej, ktora wynika z inwazji na ich kraj.
        Przyjazn rzeczywista czy tez beletrystyczna powstaje tutaj na skutek agresji na wolny kraj na skutek klamliwych oskarzen usa (wieksza czesc zamachowcow na WT pochodzila z AS).
        Nie kolorujmy agresji przyjaznia i wyrozumialoscia dla sytuacji afganczykow
        
        afgan
        2 lata
        
        1 1
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        ja tej, ktora wynika z inwazji na ich kraj. Przyjazn rzeczywista czy tez beletrystyczna powstaje tutaj na skutek agresji na wolny kraj na skutek klamliwych oskarzen usa (wieksza czesc zamachowcow na WT pochodzila z AS). Nie kolorujmy agresji przyjaznia i wyrozumialoscia dla sytuacji afganczykow
        Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2022-02-10 13:14
        
        Wacuś Krzeptowski też zaprzyjaźnił się z Hansem Frankiem.
        Konfidenci są wszędzie...
        
        Czerwona Małpa
        2 lata
        
        0 0
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        Wacuś Krzeptowski też zaprzyjaźnił się z Hansem Frankiem. Konfidenci są wszędzie...
        Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2022-02-10 08:13
      
      (1)
      
      Żebyśmy nigdy nie potrzebowali sojusznika do walki :( tego tobie życzę i sobie. Bo jak będzie nam potrzebny, to będziesz błagać o pomoc
      
      2 lata
      
      1 1
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Żebyśmy nigdy nie potrzebowali sojusznika do walki :( tego tobie życzę i sobie. Bo jak będzie nam potrzebny, to będziesz błagać o pomoc
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2022-02-10 13:12
        
        Bo ty, żołnierzu, zgodnie z tradycją przodków, wydalisz się "na Zaleszczyki"?
        
        Czerwona Małpa
        2 lata
        
        0 0
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        Bo ty, żołnierzu, zgodnie z tradycją przodków, wydalisz się "na Zaleszczyki"?
        Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-02-10 02:37
    
    (2)
    
    A czego szuka Amerykanin lub jego "sojusznik Polak" w Afganistanie ?.Obrony ojczyzny przed agresją ?.A może pojechali tam aby testować sprzęt do zabijania i strategie wojenne na zlecenie prywatnych koncernów zbrojeniowych podobnie jak w wielu innych sztucznie wywołanych konfliktach ?.A czemu służą prowokacje organizowane przez nieformalne grupy
    
    A czego szuka Amerykanin lub jego "sojusznik Polak" w Afganistanie ?.Obrony ojczyzny przed agresją ?.A może pojechali tam aby testować sprzęt do zabijania i strategie wojenne na zlecenie prywatnych koncernów zbrojeniowych podobnie jak w wielu innych sztucznie wywołanych konfliktach ?.A czemu służą prowokacje organizowane przez nieformalne grupy dywersantów na Białorusi, Ukrainie, Rosji - czy nie podobnym celom na zlecenie tych samych bossów biznesowych z USA dla zapotrzebowania na zyski z handlu bronią ?.
    
    2 lata
    
    7 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    A czego szuka Amerykanin lub jego "sojusznik Polak" w Afganistanie ?.Obrony ojczyzny przed agresją ?.A może pojechali tam aby testować sprzęt do zabijania i strategie wojenne na zlecenie prywatnych koncernów zbrojeniowych podobnie jak w wielu innych sztucznie wywołanych konfliktach ?.A czemu służą prowokacje organizowane przez nieformalne grupy dywersantów na Białorusi, Ukrainie, Rosji - czy nie podobnym celom na zlecenie tych samych bossów biznesowych z USA dla zapotrzebowania na zyski z handlu bronią ?.
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2022-02-10 07:13
      
      (1)
      
      Nie pogadamy! Po raz kolejny prawda jest niewygodna :)
      
      2 lata
      
      1 1
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Nie pogadamy! Po raz kolejny prawda jest niewygodna :)
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2022-02-10 13:06
        
        Dla ciebie.
        
        Czerwona Małpa
        2 lata
        
        0 0
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        Dla ciebie.
        Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2022-02-09 23:21
    
    A konkretnie, to jak broni tej ojczyzny i honoru? Realizując twoje wymarzone poszukiwania?
    Analfabeto publikujący...
    Fakt, kiedyś trzeba było umieć pisać. I to podobne tobie pochlasty powinny być wdzięczne, że teraz mogą p****ić głupoty publicznie.
    I nie napinaj się, bo popuścisz.
    
    Czerwona Małpa
    2 lata
    
    3 6
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    A konkretnie, to jak broni tej ojczyzny i honoru? Realizując twoje wymarzone poszukiwania? Analfabeto publikujący... Fakt, kiedyś trzeba było umieć pisać. I to podobne tobie pochlasty powinny być wdzięczne, że teraz mogą p****ić głupoty publicznie. I nie napinaj się, bo popuścisz.
    Regulamin dodawania opinii