• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zobacz powojenny Gdańsk na wystawie online

Joanna Skutkiewicz
4 kwietnia 2021 (artykuł sprzed 3 lat) 
Widok z ulicy Katarzynki na Basztę Jacek. Zdjęcie K. Lelewicza z 1946 roku. Widok z ulicy Katarzynki na Basztę Jacek. Zdjęcie K. Lelewicza z 1946 roku.

Muzeum Gdańska przygotowało wystawę online poświęconą historii pierwszych lat miasta po zniszczeniu w 1945 roku. Zasoby dostępne na platformie Google Arts and Culture ilustrowane są zdjęciami autorstwa Kazimierza Lelewicza, nieżyjącego już fotografika.



30 marca 1945 roku uważa się za dzień, w którym Gdańsk został zdobyty przez Sowietów. Od początku miesiąca miasto było przez nich bombardowane, nie tylko w miejscach strategicznych, jak lasy oliwskie pełne wojsk niemieckich czy tereny portowe; bomby spadały też na gęsto zaludnione dzielnice miasta. W wyniku ataków zginęły tysiące mieszkańców Gdańska i uchodźców.

Rozkazem Hitlera z 25 marca tego roku Niemcy zaciekle bronili miasta. "Każdy metr kwadratowy obszaru Gdańsk-Gdynia winien być zdecydowanie broniony". Właśnie ten dzień przyjmuje się jako początek walk o Gdańsk. Podobnie jak w tym roku, również w 1945 była to Niedziela Palmowa.

30 marca 1945 roku wydano dekret, który tworzył województwo gdańskie. To także dzień, w którym dowództwo Armii Czerwonej ogłosiło zdobycie Gdańska. Datę tę utożsamia się z powrotem Gdańska do Polski. Już dwa dni wcześniej nad gruzami Dworu Artusa zawisła polska flaga. Równolegle z wygasającymi walkami Sowieci zaczęli plądrowanie i niszczenie miasta.

  • Ruiny Żurawia przy Długim Pobrzeżu.
  • Zrujnowana zabudowa ulicy Szerokiej.
  • Baszta Łabędź w trakcie odbudowy. Zdjęcie K. Lelewicza z 1953 roku.
  • Baszta Biała. Zdjęcie K. Lelewicza z 1953 roku.
Według danych z 15 lipca 1945 roku w całym Gdańsku zniszczono 19 665 budynków. Z tej liczby najwięcej było mieszkalnych - 15 600, następnie gospodarczych - 3160 i przemysłowych - 535. Z 17 zabytkowych kościołów położonych w centrum Gdańska ucierpiało 14, a pożary strawiły zabytkowe budowle śródmieścia, m.in. Ratusz Głównomiejski, Zbrojownię, Wielki Młyn i Żurawia.

Zniszczenia uchwycone na fotografiach



Szacuje się, że Śródmieście Gdańska zostało zniszczone w 90, a według niektórych źródeł nawet w 95 proc. - zrujnowano niemal 20 tys. budynków.

- To właśnie ten krajobraz i losy jego mieszkańców dokumentował przez kilka lat na swoich fotografiach Kazimierz Lelewicz - mówi Klaudiusz GrabowskiMuzeum Gdańska, kurator wystawy. - Część jego bogatego archiwum stanowi zasób kolekcji Muzeum Gdańska, a ponad 1500 zostało udostępnionych na portalu dziedzictwo-gdansk.pl. Wystawę na platformie Google Arts & Culture przygotowaliśmy z myślą o przypadającej rocznicy powrotu Gdańska do Polski i o szerokim gronie zainteresowanych tą tematyką. To, co odróżnia wystawę na platformie Google od zdjęć na naszym portalu, to dodatkowy kontekst relacji świadków zniszczonego miasta, które towarzyszą prezentowanym zdjęciom.
- Gdańsk wygląda jak miasto, które rozpadło się w gruzy przed wiekami - wspomina Marek Żuławski (cytat z zasobów wystawy). - Szanowne ruiny oplata już krzew i porasta trawa niedeptana stopą człowieka. Panują tam niepodzielnie cisza i pustka. Ruiny Gdańska ogląda się jak ruiny Babilonu albo Niniwy.

Tak walczono o Gdańsk w 1945 roku



Kazimierz Lelewicz w latach 50. ubiegłego wieku. Kazimierz Lelewicz w latach 50. ubiegłego wieku.
Kazimierz Lelewicz urodził się w 1896 roku w Lubartowie, a zmarł w 1986 roku w Gdańsku. Od 1948 roku pracował na Politechnice Gdańskiej jako kierownik Studium Fotografii na Wydziale Architektury. Kolekcja jego zdjęć znajduje się m.in. w zbiorach Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej. Był laureatem licznych nagród za wykonane przez siebie prace, a w 1975 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Wystawa "Między zniszczeniem a odbudową - Gdańsk na fotografii Kazimierza Lelewicza" jest już dostępna w Internecie.

Google Arts and Culture to platforma, na której obecnie swoje zasoby udostępnia ponad 2 tys. instytucji kultury z ponad 80 krajów. Cieszy się dużą popularnością zwłaszcza w czasie pandemii, gdy stacjonarne muzea i centra kulturalne są zamknięte dla zwiedzających. Ponad 6 milionów artefaktów i tysiące eksponatów online zachęca do poznania kultury w całej jej różnorodności. Dzięki temu internauci mają okazję w nowatorski sposób odkrywać sztukę, historię oraz cuda świata - od słynnego obrazu przedstawiającego sypialnię van Gogha po celę więzienną, w której był osadzony Nelson Mandela. Kolekcje zgromadzone na platformie można oglądać na stronie internetowej, a także dzięki bezpłatnej aplikacji dostępnej na iOS i Androida.

Muzea online w Trójmieście, Polsce i na świecie


Wydarzenia

Miejsca

Opinie (195) ponad 20 zablokowanych

  • Forum Gdańsk - For Rooms Gdańsk (1)

    Rozmiemiany Gdańsk na pokoje i kawalerki. Wiem , że czasy są inne, ale czy to musi wyglądać tak szkaradnie jak Brabank nad Motławą.

    • 19 9

    • coś na rezurekcjach rozdawali?

      czy święconka zaszkodziła?

      • 4 4

  • (12)

    Rosjanie nie tylko zrównali z ziemią nasze miasto ale też gwałcili i mordowali jego mieszkańców, kradli i łupili wszystko, co ich zdaniem przedstawiało jakąkolwiek wartość, w jednym z kościołów żywcem spalili ukrywających się tam mieszkańców .

    • 48 17

    • (6)

      To prawda. Spalili ludzi chroniących się w kościele św. Józefa.

      • 16 3

      • A Niemcy spalili szpital (5)

        z ok. 100 rannymi w Sewastopolu. Czyja wina większa?

        • 11 11

        • niemcy to sie owdzieczyli panu prezydentowi (1)

          a pani prezydentka bardzo ich chwali w radio.

          • 8 6

          • a ty jak zwykle bredzisz bez względu na temat i okoiczniści

            • 2 1

        • Tu mieszkam, a nie tam i tu Sowieci dokonali tych mordów! (2)

          A co mnie obchodzi kogo Niemcy spalili w obcym państwie, towarzyszu?

          • 7 17

          • (1)

            A kogo ty obchodzisz towarzyszu?

            • 11 4

            • Temat jest o Gdańsku!

              Kacapie!

              • 2 0

    • Hordy gwałcicieli ze skośnymi oczami na Siedlcach (2)

      miało worki pełne wyrwanych ze ścian kranów. Byli zafascynowani tym że ze sciany może lecieć woda. Po powrocie do wiosek chcieli wbijać krany i tez mieć wodę. Tak było i w naszym domu na Legnickiej, po tym jak kolejny odział Mongołów nasr......ł do wanny(a do czego miała służyć?), wyrwali resztę kranów.

      • 18 2

      • teraz miasto sprzedalo szkole opodal na zamkniety basen

        • 2 3

      • A

        Za to Niemcy budowali obozy w których mordowali i palili ludzi. Wojna to upadek humanizmu, nie ocenia się go z perspektywy czasu. Sami nie wiecie jak byscie się zachowywali gdyby na waszych oczach zarzynano ludzi, gdybyscie głodowali. Nie oceniajcie zero jedynkowo. Nigdy więcej wojny !

        • 10 6

    • Hordy skosnookich gwałcicieli miało worki na plecach pełne wyrwanych kranów.

      Tak było na Siedlcach na Legnickiej. Twierdzili że jak wrocą to wbiją krany w ścianę i też będzie leciała woda. Tak zrobili w naszym domu, po tym jak nas....li do wanny, wyrwali krany.

      • 9 2

    • Pomysl nim powiesz

      Większość mieszkańców Gdańska w tych czasach to byli Niemcy. Rosjanie do walki nie rzucali elity intelektualnej. W czasie wojny dzieją się okropne rzeczy. Połącz te trzy punktu w swojej głowie to może nie będziesz komentował czego czego mi dzisiaj na szczęście nie rozumiemy w tak uproszczony i ignorancki sposób. Nigdy wiece wojny !

      • 11 8

  • Tego dokonali sowieci a później komuniści nie mylić z Rosjanami (12)

    ...tego dokonali naziści nie mylić z Niemcami. Tak jest pisana nowa historia dla kolejnych pokoleń które nie doświadczyły tych okrucieństw. Ciemna Europa już dawno łykneła ten przekaz teraz czas na Polaków

    • 15 14

    • Nie, nie, pewnie, tam w ogóle nie było Rosjan!

      • 6 4

    • i platformiane pociotki.

      nie mylic z ludzmi takimi jak Plażyński.

      • 1 5

    • To byli sowieci, nie Rosjanie. Nazisci, nie Niemcy. Pisuary, nie Polacy. (1)

      • 7 3

      • ze**ał byś się że strachu

        ...gdyby sołdaty patroszyli twoją matkę po zbiorowym gwałcie. Teraz jesteś mądry bo jak zobaczysz źle zaparkowany samochód lub bezdomnego to budzi się w tobie lew.

        • 6 0

    • A (2)

      Tak. Naziscie a nie Niemcy, sowieci a nie Rosjanie, tak jak nie Polacy a komuniści i w Jedwabnym mordowała patologia a nie naród polski. Nie cwaniakuj bo to działa w obie strony. Faszyzm może być w każdym kraju, trafiło na Niemców jutro może na Polaków. Pomysl o tym.

      • 5 2

      • Myślę i rozumiem (1)

        • 0 1

        • Tak Ci się tylko wydaje.

          • 0 0

    • Nie kazdy niemiec byl nazista. (2)

      Tak samo nie kazdy Polak to PISowiec czy w latach 45-90 komunista.

      • 4 1

      • To prawda

        ...lecz walczył i zabijał

        • 0 1

      • kiedy w Polsce widziałeś komunizm bo ja nigdy

        za to teraz nie widzę demokracji tylko jej protezę

        • 2 4

    • Warto dodać, że jak po 45 r. zbrodni dokonywali Polacy

      To również byli to komuniści, a nie Polacy.

      • 1 2

    • To byli Rosjanie. Ci sami , ktorzy uwielbiaja teraz morderce Putina.

      • 1 0

  • "jak zwykle sowieckie czolgi zjawiły sie znienacka" - cytat ;)

    ciekawe, ze przeszlo to. sami sie zaorali.

    • 10 0

  • Widac, ze nasi wspaniali samorzadowcy dąza do tego co widzimy na zdjeciach (3)

    juz nabrzeze sie zapadlo. wstawiaja jakies destrukcyjne kladki gdy kladka nad stocznia stoi niewremontowana i niszczeje.

    • 13 13

    • (2)

      Wróć do szkoły a może później zostaniesz prezydentem Gdańska

      • 5 1

      • nie bratam sie mafia (1)

        • 0 4

        • za durny dla nich jesteś żeby się z tobą chcieli bratać

          • 2 0

  • ''Śródmieście Gdańska zostało zniszczone w 90, a według niektórych źródeł nawet w 95 proc. - zrujnowano niemal 20 tys. (2)

    TZN.: cały miasto był dewastowane. Cały miasto. Bardzo smutno to.

    • 12 2

    • Mylisz się - część dzielnic ocalało albo było zniszczonych w niewielkim stopniu.

      • 0 1

    • A można napisać po polsku?

      • 0 1

  • ''Śródmieście Gdańska zostało zniszczone w 90, a według niektórych źródeł nawet w 95 proc. - zrujnowano niemal 20 tys. budynkow

    Tzn.: Cały miasto był totalne dewastowane. Cały miasto. To bardzo smutno jak cala Polska historia.

    • 3 1

  • ''Śródmieście Gdańska zostało zniszczone w 90, a według niektórych źródeł nawet w 95 proc.- zrujnowano niemal 20 tys. budynkow

    Tzn.: cały miasto dewastowane, cały miasto. Smutno to, jak cala historia Polska.

    • 2 1

  • (1)

    Są środowiska związane z religią smoleńską, które się cieszą z faktu unicestwienia Gdańska. Toż Rosjanie tylko niszczyli pamiątki i po Niemcach.

    • 10 12

    • Sam jesteś pamiątka

      Żeby odbudować to wszystko sprzed wojny trzeba bardzo dużo pieniędzy, wysokiej jakości materiałów i czasu przede wszystkim.

      • 4 2

  • Proszę nie używać słowa "sowieci" (7)

    To jest utrwalanie rusycyzmów w naszym języku

    • 8 18

    • (3)

      Jak w takim razie nazwiesz obywateli ZSRR? Radzianie?

      • 4 2

      • Radzieccy

        • 0 2

      • (1)

        Czy to Księstwo Warszawskie, PRL czy RP któraś z kolei to mieszkańcami są Polacy. ZSRR też zamieszkiwali w głównej części Rosjanie ale też inne narodowości - wcale nie jacyś sowieci.

        • 1 2

        • Sami się tak nazywali.

          • 0 0

    • czysty anglicyzm. (2)

      też uważam że odnosząc się do tamtego okresu po polsku to winno być radziecki a w stosunku do armii przyjęło się czerwona .nigdy nie sowiecka. po-pisowa Polska wie oczywiście inaczej!!!!

      • 0 1

      • (1)

        No dobrze - ale jak nazwiesz mieszkańców Związku Radzieckiego? Nie mamy tu innego określenia, jak Sowieci.

        • 1 1

        • "Radziecczanie"

          buuuuuahahaha!

          • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spotkanie, wystawa, warsztaty

Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego

wystawa

Wystawa "Kajko, Kokosz i inni"

wystawa

Sprawdź się

Sprawdź się

Czy gdyński Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych R@Port to pierwszy w historii taki festiwal w Polsce?

 

Najczęściej czytane