• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zniszczyć, spalić, zapomnieć - o spektaklu "Fahrenheit 451" Teatru Wybrzeże

Łukasz Rudziński
7 lutego 2016 (artykuł sprzed 8 lat) 
"Fahrenheit 451" Teatru Wybrzeże rozgrywa się w monstrualnej książce czy też na stronie powieści, która "ożywa" dzięki bohaterom spektaklu. "Fahrenheit 451" Teatru Wybrzeże rozgrywa się w monstrualnej książce czy też na stronie powieści, która "ożywa" dzięki bohaterom spektaklu.

Jeśli tak, jak realizatorzy "Fahrenheita 451", uzna się powieściowy oryginał Raya Bradbury'ego za punkt wyjścia do dowolnych wariacji na temat zawartych w niej idei, spektakl Teatru Wybrzeże niesie ze sobą ciekawe przesłanie. To wyraźny, choć przeestetyzowany i formalnie niezborny głos w sprawie intelektualnego uwstecznienia i biernego, stadnego podporządkowania władzy, idących w parze z kryzysem wartości i upadkiem kultury.



Spektakl "Fahrenheit 451" na pewno nie jest dla wszystkich. Choć tytuł w oczywisty sposób nawiązuje do powieści "451 stopni Fahrenheita" Raya Bradbury'ego, z powieści ocalały jedynie drobne fragmenty, wręcz ścinki tekstu. Niemniej, właśnie futurystyczna antyutopia Bradbury'ego sprzed niemal 65 lat stanowi fundament, czy też punkt wyjścia dla twórców gdańskiego przedstawienia. Zachowano głównych bohaterów powieści: strażaka Guya Montaga, jego żonę Lindę czy Klarysę - dziewczynę, pod wpływem której Montag zaczyna myśleć samodzielnie - oraz Kapitana, przełożonego Montaga. Także wizja strażaków będących strażnikami systemu, w którym wszelka niesubordynacja i odstępstwo od przyjętej normy jest surowo wzbronione, pozostała niezmieniona. Ich misja jest prosta - każdą książkę należy jak najszybciej spalić, oczywiście bez zaglądania do środka.

Co istotne, w warstwie ideowej spektakl Teatru Wybrzeże pozostaje wierny powieści Bradbury'ego. Jednak ingerencje dramaturgiczne Marcina Cecko w adaptowany tekst owocują stworzeniem całkowicie nowego dzieła, hybrydy treści zawartych w oryginale, połączonych z mniej lub bardziej odległymi skojarzeniami autora adaptacji, bełkotliwą, męczącą nowomową bohaterów i hasłami zaczerpniętymi z pracy copywritera. W efekcie powstał lingwistyczny rollercoaster, gdzie błyskotliwe skojarzenia toną w morzu otaczającej je tandety i waty słownej. Podobnie było choćby w nieudanej "Balladynie" Krzysztofa Garbaczewskiego z Teatru Polskiego w Poznaniu czy jeszcze gorszym "Lśnię" Tomasza Bazana z Teatru Nowego w Łodzi. Ze znacznie lepszym skutkiem udała się Marcinowi Cecko współpraca z Garbaczewskim przy szekspirowskiej "Burzy" z Teatru Polskiego we Wrocławiu, gdzie jednak tekst i tak należał do najsłabszych elementów przedstawienia.

Bardzo dobrze wypada Katarzyna Figura w roli Kobiety z siatkami pomarańczy i Delajli, wirtualnej przyjaciółki Lindy. Na pierwszym planie Klarysa w wykonaniu Katarzyny Z. Michalskiej. Bardzo dobrze wypada Katarzyna Figura w roli Kobiety z siatkami pomarańczy i Delajli, wirtualnej przyjaciółki Lindy. Na pierwszym planie Klarysa w wykonaniu Katarzyny Z. Michalskiej.
Reżyser gdańskiego "Fahrenheita" Marcin Liber warstwę językową uzupełnia szeregiem dodatkowych, często bardzo formalnych pomysłów. Jednym z najciekawszych z nich jest rozbicie postaci Guya Montaga na trzech aktorów, przez co staje się on synonimem narzędzia systemu, strażakiem-everymanem, a w końcu synonimem buntu wobec narzuconego odgórnie posłuszeństwa. Umożliwia to stworzenie trzech alternatywnych historii Montaga, z trzema różnymi zakończeniami. Niektóre z zabiegów formalnych wymierzone są wprost w komfort widza (m.in. niespodziewane uderzenia dźwięku, celowanie i strzelanie do widzów z pistoletów). Inne są kreatywnym popisem dużych możliwości tego reżysera (znanego trójmiejskiej widowni z udanych spektakli, zapraszanych w przeszłości m.in. na R@Port, jak "III Furie", "Utwór o Matce i Ojczyźnie" czy "Aleksandra. Rzecz o Piłsudskim").

Zadziwia choćby kapitalna scena przedawkowania pigułek na dobre samopoczucie - Linda przywdziewa strój wielkiego pluszowego misia i szczelnie opakowuje go w monstrualną plastikową torbę - wygląda to na dokładnie zaplanowaną próbę samobójczą, która, choć udana, z góry skazana jest na niepowodzenie, bo człowiek w świecie Cecki i Libera (oraz Bradbury'ego) nie jest panem ani swojego życia, ani śmierci.

Wszystko dzieje się w monstrualnej księdze czy też na stronie papierowej książki, która "ożywa" dzięki bohaterom spektaklu. W monumentalnej, bardzo efektownej scenografii Mirka Kaczmarka istotną rolę odgrywa motyw klatki - w niej znajduje się przez cały spektakl autor muzyki Filip Kaniecki alias MNSL, który stoi za konsoletą. Czasem towarzyszy mu Jakub Mróz w roli wokalisty. W niektórych scenach oprócz klatki z muzykiem pojawiają się tej samej wielkości klatki ze zarekwirowanymi książkami. Siłą rzeczy książki należą do głównych rekwizytów całego spektaklu. Kostiumy przygotowała Grupa Mixer.

Istotną rolę w spektaklu Marcina Libera odgrywa motyw klatki. W jednej z nich, przez niemal cały czas obecnej na scenie, znajduje się Filip Kaniecki grający muzykę na żywo (po lewej) oraz Jakub Mróz w roli Kaja-narratora i wokalisty. Istotną rolę w spektaklu Marcina Libera odgrywa motyw klatki. W jednej z nich, przez niemal cały czas obecnej na scenie, znajduje się Filip Kaniecki grający muzykę na żywo (po lewej) oraz Jakub Mróz w roli Kaja-narratora i wokalisty.
W tym szalonym, w przenośni i dosłownie, futurystycznym świecie dobrze odnajdują się aktorzy. Zaskakuje Jakub Mróz bardzo ciekawą kreacją androgynicznego Kaja/Narratora/Wokalisty. Udanie prezentuje się również Katarzyna Figura jako spiskująca po kryjomu Kobieta-matka, czytająca dziecku "zakazane wersety" ze "Zwrotnika raka" Henry'ego Millera, jednak jeszcze lepsza jest w roli Gwiazdy - Delajli, czyli wirtualnej przyjaciółki Lindy z programu poprawy samooceny i pobudzenia krytycznego myślenia. Z trójki Montagów najciekawszą postać tworzy konsekwentnie dociekający prawdy, cytujący wiersz Różewicza Michał Jaros, niewiele ustępuje mu Piotr Biedroń, do którego należy udany monolog pod koniec pierwszego aktu, zwieńczony kopią słynnego performansu Oscara Dawickiego "Wisielec". Jedynie Maciej Konopiński jest w tej roli schowany i mało przekonujący, choć akurat jego oblicze Montaga potraktowane zostało nieco po macoszemu, bo Montag Konopińskiego szybko znika ze sceny, by powrócić po niemal godzinnej przerwie.

Przekonujący jest apodyktyczny Kapitan Michała Kowalskiego, wykrzykujący przez szczekaczkę słowa z dyktatorskim zacięciem. Dobrze w roli Fabera, załamanego profesora literatury, prezentuje się Cezary Rybiński, bez zarzutu grają Katarzyna Z. Michalska jako Klarysa i wirtualna Izaura oraz Dorota Androsz w roli cierpiącej na rozszczepienie osobowości Lindy/Mildred, co jest pomysłem chybionym i niepotrzebnym, bo utrudniającym rozeznanie w i tak poszatkowanych losach bohaterów.

Spośród trzech wersji Guya Montaga najciekawszy jest bohater Michała Jarosa, dociekający prawdy o książkach u profesora Fabera. Spośród trzech wersji Guya Montaga najciekawszy jest bohater Michała Jarosa, dociekający prawdy o książkach u profesora Fabera.
Spektakl Teatru Wybrzeże ma trudną, atakującą widza z różnych stron, męczącą formę, za którą kryje się wartościowa i korespondująca z powieścią Bradbury'ego ideowo treść. Nie historia, prowadzona tutaj niekiedy w tonie absurdalnej groteski czy rubasznej komedii, a myśl przewodnia powoduje, że spektakl ten, pomimo nachalnej, momentami nieznośnej formy, staje się interesującym manifestem na rzecz bezlitośnie zubażanej kultury. Cały drugi akt potraktować można w kategoriach udanego scenicznego żartu, bo niespodziewanie trafiamy na zmagania alpinisty z górską skałą i do miasteczka namiotowego jakiejś górskiej osady buntowników, którzy nielegalnie głośno czytają książki. Te "narzędzia zbrodni" wraz z latarkami, niczym kaganki oświaty zaniosą widzom.

Motyw palenia książek jest symbolem niszczenia wartości takich jak samodzielność, wolność czy niezależność i upadku kultury w ogóle. Obecne w spektaklu nawiązania do nazizmu i komunizmu właściwie nie są potrzebne. Zaczerpnięta z książki Bradbury'ego antyutopijna wizja dyktatury likwidującej wszelkie przejawy niezależności i dążąca do sprawowania całkowitej kontroli nad mieszkańcami, pozostaje niepokojąco aktualna w dzisiejszych czasach. I na naszych oczach, w różnych miejscach na świecie, przestała już być fikcją.

Spektakl

6.4
41 ocen

Fahrenheit 451

spektakl dramatyczny

Miejsca

Spektakle

Opinie (44)

  • Fahrenheit 451 to sztuka o PIS i dyktatorze Kaczyńskim (4)

    Aluzje, skojarzenia, role( np. Kapitan) wypisz-wymaluj odniesienia do obecnej sytuacji politycznej.To idealnie wpisuje się w wyczyny obecnego ministra kultury -pisowskiego aparatczyka Glińskiego....

    • 43 47

    • Jakiś koszmar na scenie z ciągłym wrzaskiem i inwektywami. Nie ma innych środków wyrazu? Do tego jeszcze golizna- żałosne. Gdzie jakieś kreacje aktorskie. Do oryginału to sie ma jak pięść do oka , choć kłania sie obecnej sytuacji w Polsce. Co sie dzieje wśród aktorów że musimy wysłuchiwać rynsztoku . Szkoda czasu na taki teatr i jeszcze taka dłużyzna. Jestem zniesmaczona!!!!

      • 1 0

    • Jeśli taki był zamysł to tym bardziej żenująca sytuacja. Teatr idzie w politykę dno (2)

      • 10 6

      • (1)

        Tak właśnie rozumowali komuniści. Była cenzura, zdejmowanie sztuk,tępienie "niewygodnych" sztuk i książek.Liczysz na to znowu?

        • 6 4

        • przecież to nie sztuka

          to dzieło zdruzgotanych psychicznie

          • 7 7

  • Jakis chory koszmar!!!!!

    • 1 2

  • Głośno, wulgarnie, bez sensu. (2)

    Teatr Wybrzeże w pełnej krasie. Po pierwsze głośno i wrzaskliwie, w czym pomagają aktorom mikrofony przy ustach, dla głuchych dodatkowo porykiwania do megafonów. Po drugie krzykliwa i puszczana do granic możliwości głośno muzyka. Wulgaryzmy oczywiście niezbędne, bez tego aktor jest juz zupełnie bezbronny i bezradny. I oczywiście cycki, cycki muszą być. Spora część osób na widowni przerażona (starsi), reszta (młodsi) zastanawiająca się co to właściwie jest. A co do treści - jakiej treści ?

    • 41 22

    • BARDZO TRAFNE

      Chcialam napisac opinie, ale widze ktoś mnie BARDZO TRAFNIE wyprzedzil. Dokładnie tak odebralam przedstawienie.

      • 2 0

    • Maniek

      Pomijam treść,grę aktorską,scenografię,ale ostatnio co sztuka to cycki,cycki i jeszcze raz cycki(ostatnio nawet Kolak pokazała w Wirginii...)

      • 16 5

  • Polecam, (1)

    Bylam wczoraj, pomimo wielu negatywnych opinii w internecie - mile zaskoczona. Sztuka idealnie wkomponowana w ramy dzisiejszych czasów z duzym naciskiem na Kulture slowa, która tracimy. Proszę pamiętać, ze spektakl czy film to interpretacja rezysera a nie odzwierciedlenie powiesci.

    • 6 4

    • kulturę? słowa?

      doprawdy?

      • 0 0

  • Przerost formy nad treścią

    Szkoda czasu i pieniędzy niestey :(

    • 2 2

  • czytać należy (1)

    ciekawe czy Pan Łukasz zna treść powieści.. w tej prawdziwej nie ma bohaterki o imieniu Linda.

    • 28 2

    • ?

      Ciekawe czy autor tego komentarza rozumie, że teatralna adaptacja nie musi być dokładnym odzwierciedleniem tekstu.

      • 1 1

  • (1)

    Pamiętam teatr Wybrzeże ze wspaniałymi aktorami Gordonem , Bistą , Winiarską , Bogucką i wieloma innymi , teatr pełen kultury , klasy i wielkiego aktorstwa. a sztuki były perełkami. Teraz wrzaski , wulgaryzmy wykrzykiwane co chwila i gra aktorów pseudo nowoczesnych. Co wy Reżyserzy i Pan Panie Dyrektorze chcecie przekazać młodzieży . Kaleczycie sztukę , a szkoda .

    • 3 0

    • Przepraszam za błąd oczywiście chodziło mi o panią Joannę Bogacką

      • 2 0

  • Farenheit 451

    Wczoraj byłam na przedstawieniu z dwiema młodymi osobami. Przedstawienie bardzo nam się podobało. Wywołało dyskusje trwające do dzisiejszego wieczora. Dało dużo do myślenia. Teatr Wybrzeże rzadko bywał klasyczny- tak, jak go znam z czasów nawet 25 lat temu. Przedstawienia zawsze były oryginalne. Może rzeczywiście zdwojenie roli Lindy/Mildred zbyt komplikuje fabułę. Szokujące na początku jest czytanie choremu dziecku dosadnego erotyku. Jednak przedstawienie oceniam bardzo dobrze. Aktorów- jeszcze lepiej.

    • 4 1

  • Bardzo aktualny

    Fantastyczny spektakl bardzo niepokorny politycznie w obecnych realiach, nic dziwnego, że dla wielu widzów niewygodny. Zmuszani jesteśmy do zakładania masek jednolitości, a pytanie o to jak Ty się w obec tego niewygodnego drenującego systemu zbuntujesz pada z każdym strzałem i z każdym wymierzonym w widownie celownikiem. Wiele mrugnięć okiem do intelektu widza, zarówno do aktualnych wątków politycznych, jak i literackich, kulturowych, naukowych, historycznych. Spektakl wymagający, często niewygodny i proszący się o wielowątkowe interpretacje. Owacje na stojąco. Zdecydowanie zasłużone.

    • 9 4

  • rewelacja

    Teatr przez wielkie T, sztuka o wielu płaszczyznach i znaczeniach, wymagająca intelektualnie i niełatwa,
    aktorzy świetni, moim zdaniem brawa należą się szczególnie pani Michalskiej i panu Mrozowi
    zasłużone owacje na stojąco na środowym przedstawieniu

    • 15 11

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

spektakl dramatyczny

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spotkanie, wystawa, warsztaty

Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego

wystawa

Sprawdź się

Sprawdź się

Kiedy dokładnie rozpoczęła działalność Opera Leśna w Sopocie?

 

Najczęściej czytane