Eugene O'Neill zyskał miano ikony amerykańskiej dramaturgii. Jego poetyckie i nowatorskie dzieła stanowią niezwykłe i pozbawione kompromisów portrety ludzi w całej ich zawiłości - skomplikowanych, obarczonych traumami, zmagających się z własnymi wadami. Odrywając się od sentymentalnego stylu swoich poprzedników O'Neill zaczął torować drogę realizmowi i psychologicznym poszukiwaniom, a ten zabieg mu się opłacił - w 1936 roku został bowiem doceniony nagrodą Nobla w dziedzinie literatury.
Osobisty i introspektywny Zmierzch długiego dnia miał, życzeniem autora, nie ujrzeć światła dziennego przez 25 lat od śmierci O'Neilla. Wydawcy nie wypełnili jednak ostatniej woli - autor zmarł w 1953 roku, a już trzy lata później dzieło zostało nie tylko opublikowane, ale i wystawione na scenie, zdobywając prestiżową nagrodę Tony dla najlepszej sztuki i przyznaną pośmiertnie nagrodę Pulitzera w dziedzinie dramaturgii.
[srodtytul]W obliczu demonów przeszłości[/srodtytul]
Ojciec rodziny, James Tyrone Sr., niegdyś słynny aktor, tkwi w sidłach traumy z dzieciństwa spędzonego w biedzie. Despotyczny i skąpy, tyranizuje domowników, tłumiąc w sobie żal i gorycz. Nie potrafi pogodzić się z niespełnionymi ambicjami i żyje złudzeniami dawnej świetności, ubarwiając sobie codzienność szklaneczką czegoś mocniejszego. Towarzyszy mu żona, Mary. Ta jednak wciąż nie otrząsnęła się po śmierci jednego z dzieci. Tragedia ta pchnęła ją w otchłań uzależnienia od morfiny, która pozwala jej uciec od rzeczywistości. Żyje w świecie fantazji i wspomnień. Stara się rozpalić domowe ognisko, które w oparach alkoholu bucha i trawi fundamenty ich małych światów. To nie jest przestrzeń, w której synowie mogli spędzić dobre dzieciństwo. James Jr. pogrąża się w cynizmie i alkoholizmie. W kieliszku topi ból, rozczarowania, poczucie bezsensu i braku swojego miejsca w świecie. Jego młodszy brat, Edmund - alter ego samego autora - walczy z wymagającą kosztownego leczenia gruźlicą. Wrażliwy i introwertyczny, obserwuje z boku rozpad rodziny i popada w coraz większą apatię.
Po ponad osiemdziesięciu latach od ukończenia przez O'Neilla pierwszej wersji tekstu, nie traci on na aktualności.
W obliczu bezlitosnego losu rodzina Tyrone zostaje uwięziona w pułapce wzajemnych pretensji, oskarżeń i braku nadziei. Ukrywane prawdy wychodzą na jaw, a bohaterowie stają w obliczu bolesnych rozliczeń z przeszłością.
Zmierzch długiego dnia to poruszająca opowieść o upadku i odkupieniu, o sile rodzinnych więzi i niszczycielskiej sile traumy. Sztuka, pełna emocji i psychologicznej głębi, zmusza do refleksji nad kruchością ludzkiego szczęścia i nieuchronnością przeznaczenia. O'Neill z mistrzowską precyzją obnaża słabości i lęki swoich bohaterów, ukazując ich jako ofiary splotów losu i własnych błędów.
Twórcy
Opracowanie tekstu, reżyseria, scenografia i kostiumy: André Hübner-Ochodlo
Przekład: Jacek Poniedziałek
Muzyka: Adam Żuchowski
Fortepian: Artur Jurek
Realizacja nagrań: Igor Budaj
Video: Mariusz Adamski
Asystentka scenografa i kostiumografa: Julia Grucza
Inspicjentka: Hanna "Andzia" Kujawiak
Obsada
James Tyrone Sr.: Ildefons Stachowiak
Mary Tyrone: Bożena Borowska-Kropielnicka
James Tyrone Jr.: Łukasz Chrzuszcz
Edmund Tyrone: Bartosz Włodarczyk
