• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Zaspa ma już 30 wielkich murali

Jakub Knera
15 lipca 2011 (artykuł sprzed 12 lat) 
Mural autorstwa Run, pochodzącego z Włoch. Kiedy nasz fotoreporter robił mu zdjęcie był jeszcze przysłonięty rusztowaniami. Aby zobaczyć go w całej okazałości trzeba wybrać się na Zaspę. Mural autorstwa Run, pochodzącego z Włoch. Kiedy nasz fotoreporter robił mu zdjęcie był jeszcze przysłonięty rusztowaniami. Aby zobaczyć go w całej okazałości trzeba wybrać się na Zaspę.

Dotychczasowa kolekcja malarstwa monumentalnego na Zaspie powiększyła się o pięć kolejnych murali. Po tegorocznej edycji festiwalu Monumental Art w dzielnicy jest już 30 wielkich malowideł.



Kolekcja Malarstwa Monumentalnego wzbogaciła się o pięć murali autorstwa RunDema z Włoch, Ekta ze Szwecji, Prozaka z Brazylii oraz jego wspólnego projektu z Joanną SkibąJacopo Ceccarelli. W tym roku zaproszeni na festiwal artyści interpretowali hasło "Miłość jest pokusą". Łącznie ich prace zajmują powierzchnię 1900 metrów kwadratowych.

Muralesy zostaną oficjalnie odsłonięte w piątek na wernisażu o godz. 17, w ramach którego odbędzie spacer ich szlakiem z udziałem ich autorów i Piotrem Szwabe, kuratorem festiwalu.

Nowością w tym roku są Lokalni Przewodnicy czyli grupa osób, najczęściej mieszkańców Zaspa i okolic, którzy zostali przygotowani do oprowadzania po znajdujących się na blokach muralach.

- Zajęcia dla przewodników odbywały się przez dwa miesiące - opowiada Szymon Wróblewski z Klubu Plama, koordynator projektu "Lokalni przewodnicy". - Wielu z nich przygotowywało własne trasy zwiedzania murali. Większość z nich to byli lub obecni mieszkańcy Zaspy, którzy chętnie dzielą się wiedzą na temat swojej dzielnicy.

Europejski Festiwal Malarstwa Monumentalnego Monumental Art jest jedną z inicjatyw związanych z tworzeniem Kolekcji Malarstwa Monumentalnego na Zaspie. Idea kolekcji nawiązuje do tworzenia murali na Zaspie w latach 1997-1999. W roku 2009 odbył się pierwszy Festiwal Malarstwa Monumentalnego Monumental Art, rok później powstała Gdańska Szkoła Muralu.


Mapa wszystkich murali na Zaspie Mapa wszystkich murali na Zaspie


Chodź z nami na spacer szlakiem zaspiańskich murali!

Zobacz także

Opinie (97) ponad 10 zablokowanych

  • to paskudztwo z papieżem białookim w ogniach piekielnych też policzyliście? (4)

    buhahaha

    • 42 25

    • jes+ biały druid na filmiku, jes+;)

      • 2 4

    • Istnieje coś takiego jak sztuka naiwna (1)

      No i prymitywizm. Zatem dlaczego tego nie liczyć?

      • 7 2

      • myślisz, że ta ściana zostanie kiedyś relikwią świętym dziełem z epoki prymitywizmu?

        a jak trzeba będzie kiedyś zamalować to dzieło to możemy spodziewać się rozruchów, czy demontażu całej sciany? he he

        • 5 2

    • hmm

      a tam nie ma tez TW Bolka?

      • 3 2

  • (13)

    o moj boze... kolejne paskudztwa. zastanawia mnie, kto to wzystko finansuje. czyzby cudowna spoldzielnia "mlyniec"

    • 31 46

    • (4)

      Akurat w tym roku powstaly bez wyjatku bardzo udane projekty. Murale na scianach sczytowych sa nieinwazyjne. Dlaczego wiekszosci komentujacych na trojmiasto.pl tak trudno docenic, ze cos unikalnego na skale europejska dzieje sie na ich wlasnej ulicy? Jesli to sa paskudztwa, to co wg Ciebie nimi nie jest? Jakies przyklady?

      Na szczescie, reakcje zwyklych mieszkancow Mlynca, tych bez zlogow kompleksow i frustracji wyladowywanych na trojmiasto.pl, sa bardzo pozytywne. Ludzie z zaciekawieniem zatrzymuja sie, codziennie obserwuja postepy pracy, zadaja pytania, okazuja zyczliwe zainteresowanie.

      • 34 4

      • zgadzam się z Tobą w pełni, sztuke trzeba umieć docenić... (1)

        w ramach solidarności z artystami, wracając w niedziele z imprezy nad ranem, też chlapnąłem sobie murala na moim bloku

        • 4 3

        • Fakt, mural to mural - im bardizje kolorowy tym lepiej

          Te niebieski ludziki to Smerfy

          Kto płaci za takie ochydztwo.

          • 2 1

      • "akurat w tym roku" - dobrze powiedziane, bo to co zrobiono wczesniej tylko straszy - mam tu w szczegolnosci na mysli pseudosmoka zaraz przy pasie startowtm.

        • 3 0

      • Co nie zmienia faktu, że te murale sa po prostu OBRZYDLIWE

        Do niedawna nic się nie działo na blokach, od kilku lat nic nie mazano a tu nagle tak grupowo -ciach. Tak się dzieje od momentu "sławnej" akcji Szwabego przeciwko zajmowaniu się katastrofą w Smoleńsku....

        • 2 2

    • Taa, (6)

      to żałosne pytanie "kto to finansuje" należy odczytać inaczej- "dajcie mi kasę to ją przeżrę albo przechleję, jak coś zostanie to wydam w lumpeksie",

      • 8 6

      • (1)

        oczywiscie nic innego nie przyszlo Ci do glowy. interesuje mnie tylko to czy spoldzielnia, ktora, oprocz podwyzszania czynszu, nie robi nic, ma kase na sponsorowanie murali. to czy sie komus podobaja, czy nie, to juz zupelnie inna bajka...

        • 4 1

        • Jak to nie robi nic? A utrzymanie zieleni, a zasadzenia nowych drzew, a utrzymanie placow zabaw, a monitoring, a sukcesywna wymiana chodnikow na terenie nalezacym do spoldzielni (chodniki przy ulicach to niestety wlasnosc miasta)i, a remonty klatek i wymiana wind? Spoldzielnia nie doklada grosza do murali.

          • 5 2

      • Akurat w kwestii finansowania ten malkontent ma rację. (2)

        Sztuki ocenić nie potrafi, gustu pewnie nie ma, ale absolutnie nie powinno to być finansowane z publicznych pieniędzy! Zresztą podobnie jak żadna inna akcja tego typu. Od tego są mecenasi, sponsorzy, fundacje. Dość komuny.

        • 1 1

        • (1)

          I po co chlapiesz jezorem bez sprawdzania? Sponsor: Plus GSM ->
          monumentalart.eu/index.php?lang=pl&m=page&pg_id=6

          • 2 2

          • Kultury trochę, gnojku!

            Nigdzie nie napisałem, że te akurat murale są sponsorowane z publicznych pieniędzy, tylko że żadne nie powinny być. Teraz idź Ty sobie pochlap.

            A tak poza tym, to "Gdańska Szkoła Muralu jest dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego" więc zamilcz.

            • 2 1

      • Uważam że kasę na murale można by spożytkować lepiej

        Np. dokończyć remontu ulicy JP2, albo zostawić na zimę na odśnieżanie parkingów z których korzystamy. Murale nam się nie podobają, zresztą kolorowe plamy na ścianach nie mają ŻADNEGO zastosowania praktycznego, a sztuką te zmazy nie są.

        • 3 1

    • jak to kto na stroni tego czegoś jest i gdansk w ramach esk i ministerstwo tzw "kutury"

      • 1 1

  • I ma też piękne bloki z wielkiej płyty w gryzących się kolorach z głupimi malunkami (6)

    wstyd tam kogoś zza granicy przyprowadzić, wszędzie ten styropian i naciapane

    • 19 36

    • taaa i bozia pośrodku podwórka (4)

      kalwaria miedzy płytami, unikat na skale Europejską;) u nas powszechny, brakuje jeszcze wstążek i wieńca. a do sklepu w stroju ludowym zap.

      • 7 5

      • Lepsz już bozia, (3)

        niż burdel i sklep z dopalaczami.

        • 9 3

        • albo kościół niszczący wieczorny spokój i bębenki w uszach (2)

          • 4 7

          • (1)

            lewakowi to sam widok Kościoła niszczy spokój

            • 9 3

            • prawiczek głośno szczytuje na dźwięk dzwonów

              i stuka sobie w klatkę piersiową

              • 2 5

    • Głupie malinki?!

      Głupie malunki na elewacjach, chyba pomyliłeś /aś z Rozstajami i tamtejszymi biedronkami, kwiatkami i balonikami.

      • 0 0

  • to niby takie Free Derry, ta Zaspa? :) (4)

    Nic sami nie potrafią wymyślić, wszystko papugują.

    • 7 30

    • No nie do konca, bo w Bogside wszystkie murale maja kontekst polityczny. Nieliczne murale z kolekcji zaspianskiej poruszaja tematy polityczne, jednak to w calosci to projekt przede wszystkim artystyczny, o charakterze miedzynarodowym.

      • 5 2

    • (2)

      Ta :-) We Free Derry jest 12 murali, kazdy o wielkosci ok 80m2, namalowanych przez 3 lokalnych artystow, utrzymanych w konwencji sztuki naiwnej, do tego z mega jednoznacznym przekazem polityczno-martylorogicznym. Na Zaspie jest 30 murali, powierzchnia od 170 do 420 m2, namalowanych przez ponad 27 artystow z 10 krajow swiata, z 4 kontynentow, reprezentujacych wszystkie style i bogactwo technik. Papuguja jak nic. Zobacz no, wystawe malarstwa w Zielonej Bramie pokazali. To niby taki Luwr, ta Zielona Brama? Nic sami nie potrafia wymyslic, wszystko papuguja :-) Dla zainetersowanych - murale z Derry:

      • 10 0

      • sie adres galerii wycial: cain.ulst.ac.uk/bogsideartists/GS1e/

        • 0 0

      • dla mnie mural kojarzy się z Derry - i ma wydźwięk polityczny. Na Zaspie - malowidła ścienne:)

        • 0 0

  • Hej, narzekacze w białych skarpetach i klapkach kuboty (3)

    stare przysłowie mówi "o gustach się nie dyskutuje".
    Trochę pokory i szacunku wobec ludzi, którym chce się robić coś więcej niż narzekać na forum!

    • 60 11

    • Ale TO jest brzydkie (1)

      A miasto mogłoby lepiej spożytkować kasę, zwłaszcza że te pseudokulturalne akcje z muralami pogrążyły Gdańsk jako w konkursie na europejską stolicę kultury.

      Mogliby nieco dróg naprawić, choćby dokończyć remont ul.JP2, przecież ta w deszcz zamienia się w rwący potok...

      • 3 4

      • Naprawde nie rozumiesz, ze te murale, ktore stanowia ulamek kosztu remontu JPII, podwyzszaja wartosc twojej nieruchomosci? Z JPII nic wiecej nie da sie zrobic, dopoki nie wywlaszczy sie niemieckiego wlasciciela - remont z zeszlego roku to i tak cud - kasa tu jest najmniejszym problem - przy takim patronie ulicy juz dawno znalazlaby sie kazda kwota.

        • 2 2

    • Skoro o gustach się nie dyskutuje, to może wysmarujmy te elewacje krowim łajnem?

      No co! Teraz widzisz jak idiotyczne jest to przyszłowie?

      • 0 3

  • Fuj. (1)

    Jak dobrze,że tam nie mieszkam.

    • 17 44

    • minusujcie sobie-wylane mam.

      Zaspa-beznadziejne blokowisko.

      • 3 2

  • (3)

    nieważne jest to że po 5 minutach deszczu trójmiasto jest zalane
    na perony nie można się dostać a w tunelach można pływać
    murale są ważne
    gratulacje dla tzw "władz"

    jest "fun"
    jak na tytanicu...

    • 16 20

    • (1)

      Ja piernicze, skonczcie juz tym narzekaniem! Przy takich opadach, kanalizacja burzowa potrzebuje troche czasu i tyle. W kazdym miescie na swiecie tak jest. Te "wladze" laduja niewyobrazalna kase w infrastrukture! Widziales ile kosztowal projekt modernizacji gdanskiej kanalizacji i sciekow? Widziales ilo kosztuje Slowackiego, torowiska, kolej metropolitalna? Kultura, w tym te murale, to promil kasy ladowanej w inwestycje infratrukturalne - dajcie ludziom zyc, choerni malkontenci!

      • 9 5

      • Jasne.... I mnóstwo kasy idzie na budowę autostrad. Ze stawką 8mln euro za km jesteśmy czołówką Europy. Szkoda tylko, że budowa ta postępuje baaardzo wolno. Planowany remont - rok po oddaniu odcinka. Naprawdę cieszysz się z tego co się dzieje?!

        • 1 2

    • "Złej baletnicy przeszkadza i rąbek u spódnicy"...

      • 0 1

  • Murale na Zaspie (16)

    Nie sądziłam, że będę bronić czegoś na Zaspie, a jednak... Mieszkam tu od 1,5 roku, nie lubię Zaspy za jej smutnych mieszkańców, których nastroje i frustracje niestety i mi się zaczynają udzielać, za beton i styropian, choć otoczony zielenią. Oczywiście mam wybór i mam nadzieję, że za parę lat, ze względów finansowych, skorzystam z niego i wyprowadzę się tam, gdzie mieszka się weselej i bardziej klimatycznie, a przy okazji wcale nie gorzej pod względem logistycznym, czego Zaspie nie można odmówić. Niemniej uważam, że to co robi klub Plama, a w tym właśnie Festiwal Murali, to jedna z ciekawszych inicjatyw artystycznych. Skoro sztuka wzbudza emocje, to raczej dobry znak:). Właśnie dzięki tego typu malarstwu styropian tak nie razi w oczy. Cieszą odpowiedzi polskich i zagranicznych artystów na zaproszenie do wzięcia udziału w takiej akcji. Oby tak dalej i na większą skalę:)!
    Co do SM Młyniec - radzi sobie nieźle i naprawdę większości osiedli mieszkaniowych w Gdańsku i w Polsce życzę takiego administratora. Jedna z pozytywnych rzeczy, które mnie tutaj zaskoczyły, choć wydawać by się mogło na pierwszy rzut oka, że instytucja rodem z PRL-u. A dziurę w całym znaleźć można zawsze. Wszak jako naród jesteśmy w tym ekspertami:).

    • 45 7

    • A gdzie tak jest? (2)

      A gdzie jest pod wzgledem logistycznym lepiej, a weselej?

      • 4 1

      • Uśmiechnij się, jesteś w Gdyni (1)

        Odpowiadam w kontekście Trójmiasta. Nie znam żadnego smutasa z Gdyni, serio! Choć miasto mnie nie poraziło swoim klimatem, to coś musi być na rzeczy, bo ludziom naprawdę tam chce się uśmiechać. Może PR Szczurka i jego ludzi robi swoje - nie mam pojęcia jak to działa.
        Natomiast moim typem jest Sopot, ten, który znam od swojej, subiektywnej strony, z własnymi wydeptanymi ścieżkami, o których turyści i warszafka nie mają pojęcia;). Jakoś łatwiej mi się tam mieszkało niż w Gdańsku, który jest miastem większym, notorycznie zapchanym, każda trasa wyjazdowa z miasta jest zakorkowana. Męczące to jest. Z Sopotu mam łatwiejszą możliwość wyjazdu przez Gdynię. Poza tym, po co wyjeżdżać z Sopotu;)? Oprócz szpitala i lotniska - wszystko jest na miejscu:). Tylko kupić jakieś miłe lokum graniczy z cudem;). Ale cuda się zdarzają, na szczęście.

        • 1 3

        • no, dokładnie

          kocham Sopot, piękne miasto, znam je doskonale, bo parę lat już tam pracuję. Bardzo chciałbym się tam zamieszkać, brakuje tylko trochę pieniędzy:) Moje typy:
          a) Chrobrego 1-7
          b) Armii Krajowej 135-141 (nowo budowany)
          c) Armii Krajowej 118/122
          d) 23 Marca 8A, B, C, AK 116A
          Jedno z tych miejsc - marzenie. Spokojnie, bo trochę na uboczu, ale zarazem blisko na PKP i Monciak. Ach, pomarzyć można:)

          • 1 2

    • "wyprowadzę się tam, gdzie mieszka się weselej i bardziej klimatycznie" (4)

      tzn.gdzie jeśli można spytać?
      bo chyba nie masz na myśli tych nowych osiedli koło odwodnicy czy szadółek gdzie wiatr ma pętlę?

      • 5 1

      • hehe co za zbieg okolicznosci z tym samym pytaniem :)

        • 0 0

      • Szadółki i te pe (2)

        Niestety nowe osiedla przy obwodnicy, to nie jest to co tygryski lubią najbardziej. Chociaż rozumiem ludzi, którzy tam kupują mieszkania, bo decydują np względy finansowe lub bliskość obwodnicy. Szadółki to oddzielny temat i problem jednocześnie - dziś w nocy nawet na Zaspie było czuć ich "obecność". Decyzji o kupnie mieszkania czy domu w tym rejonie nie rozumiem zupełnie, ale to nie moja decyzja, więc odpuszczam dyskusje na ten temat.
        Odpowiedź na Twoje pytanie w poprzednim poście.

        • 2 1

        • Też mieszkam na Zaspie ale Szadółek nie czułem (1)

          Zapomniałem że Zaspa jest duuuża i koleżanka mieszka pewnie w gorszej częśći - skoro tam same Smutasy i smród aż z Szadółek.... A może panienka czuła swąd z zsypu? Albo śmieci nie wywieźli?

          • 1 1

          • Błędne domysły

            Błędne domysły - już nie panienka, nie same smutasy, tylko prostu duża ich ilość na raz i blok bez zsypów. A Szadólki i tak czuć jak zawieje, podobnie jak rafinerię w okolicach Elbląskiej. Taki gdański lajf!

            • 0 0

    • (5)

      Przesadzasz ze smutnymi mieszkancami. Jestesmy najmlodsza rodzina na klatce, z prawie wszystkimi mieszkancami witamy sie, rozmawiamy, pomagamy sobie. Ludzie sa zyczyliwi i usmiechnieci. Przedwczoraj, pod Plama, kolejna probe mial Teatr Okolicznosciowy, na koniec ktorej, aktorzy dostali burze oklaskow od sporej grupy lokalnych dzieciakow, 7-10, lat ktorzy odlozyli na chwile deski, pilki i rowery, zeby obejrzec sztuke - gdzie znajdziesz takie widoki? Nawet w glupim Bomi nie czuje sie anonimowy i zawsze ucinam sobie pogawedke z ekspedientkami, ktore pamietaja imiona moich dzieci. Zaspa jest super :-)

      • 16 0

      • W kolejce w Bomi (4)

        Ja mieszkam w nowym bloku, w zasadzie z samymi młodymi mieszkańcami i kilkoma starszymi osobami. Piętro mam zaprzyjaźnione, bo już taka jestem, że nie umiem żyć gdzieś anonimowo. Mikroklimat tworzy się fajny. A jednak syf, który czasami zastaję na nowej przecież klatce, sam się nie robi. Na szczęście mamy świetną panią sprzątaczkę, która stara się reagować na takie rzeczy, ale nie jest tutaj non stop. Już nie raz zdarzało mi się sprzątać windę, a nawet była akcja zamalowywania bazgrołów na ścianie w garażu - w ramach zapobiegania skutkom teorii wybitego okna:). To takie moje zaspiańskie obserwacje. Wcześniej nie miałam takich doświadczeń, dlatego się dziwię i degustuję. Pierwszego w życiu ekshibicjonistę spotkałam też na Zaspie... Chociaż zawsze kiedyś powinien być ten pierwszy raz;).
        A co do Bomi - musisz mieć w sobie jakąś mega dobrą energię, która rzutuje nawet na panie kasjerki lub sprzedawczynie(bez ironizowania!). One niestety w każdym z miast Trójmiasta mają jakiś foch do pracy i obsługi klienta. Dlatego tym bardziej gratuluję Cie dobrego z nimi kontaktu. U mnie jest wręcz odwrotnie. Może moja wysoka ciąża tak wpływa na otoczenie;), szczególnie w kolejce w Bomi.
        Pierwszy raz mieszkam w blokowisku, wcześniej był Olsztyn, Sopot, Gdynia na chwilę i szczerze - jakiś lepszy klimat w ludziach wyczuwałam w tych miastach. Nic to - widać jeszcze nie trafiłam na swoje miejsce do życia...
        Jeśli znalazłeś takie miejsce dla siebie i swojej rodziny i jest nim Zaspa - cieszę się! Oby więcej takich pozytywnych ludzi w tej dzielnicy:). Może kiedyś spotkamy się w kolejce w Bomi;).

        • 4 0

        • Zawsze mieszkałem w blokowisku i jakoś ze smutasami się nie spotykałem :P A zaspa jest spoko!

          • 5 0

        • Miłe panie w Bomi...

          Ja tam panie w Bomi muszę pochwalić. Robię tam zakupy prawie codziennie i często zarówno ze mną, jak i z moją córeczką panie rozmawiają odrywając się od mechanicznej pracy..

          • 2 0

        • Wracaj do Olsztyna (1)

          po co CI tu mieszkać w Trójmieście

          • 0 3

          • Mapa Polski

            O ho! "Życzliwość" się kłania, tak powszechna na forum jeśli chodzi o krytykę lub pochwałę Gdańska. Tak naprawdę, jeśli już, powinnam wracać na Mazowsze, bo stamtąd pochodzę - Olsztyn był tylko jednym z przystanków na mojej mapie Polski. Lubię amerykański styl życia - podróżowanie za pracą i poznawanie nowych miejsc;). Dlatego nie wrócę do Olsztyna, bo dwa razy nie wchodzi się do tej samej wody, za to pewnie w ciągu paru najbliższych lat sprawdzę jak mieszka się w innym mieście niż Gdańsk. Tobie też tego życzę, bo to troszkę poszerza horyzonty:).

            • 0 0

    • Nowe budynki też stawiane z betonu, choć już nie z wielkiej płyty

      Dlatego ścianę (gazobetonowe bloczki) do sąsiadów udało mi się zniszczyć ze szwagrem za pomocą...pralki ;-) . I to u Allcona... Ale najlepsze że szwagier kumpla ściągnął z sąsiedniego budynku przez...okno.
      Wynajmij sobie na Starym Mieście albo Osowej... Może Jasień? Kolorowe?

      Murale są obrzydliwe, nie ma tu absolutnie niczego wartego uwagi. PO prostu kolorowe mazy i nic po za tym. Akcje artystyczne klubu Plama są jeszcze gorsze. Nastawiają muzę na cały regulator i cała okolica MUSI TEGO SŁUCHAĆ. Do łez uśmiałem się na widkok pantomimy z filmu Odyseja kosmiczna 2001 - plamowicze kazali młodzieży odegrać scenę z małpami i obeliskiem.... Ludzi zamienili w małpy

      • 0 2

    • Mam nadzieję..

      • 0 0

  • dla kazdego coś okropnego ;-) (1)

    Niektóre murale na zaspie są paskudne. Jest jednak kilka całkiem udanych. Najbardziej podoba mi sie taki niedaleko od SKM-ki, przedstawiający jakby kombinat przerabiający "masę miejską". Dosyć mroczne dzieło w stylu "The Wall" Pink Floyd. Niestety wiekszość to tragiczne bohomazy o strasznych kolorach i proporcjach. Niektóre chyba namalowano po to, by utrwalić niwinnych mieszkańców tego osiedla w socrealiźmie, którego nigdy nie lubili.

    • 8 7

    • Wiadomo...

      Niestety - dużo lepszym rozwiązaniem było pomalowanie przez spółdzielnię bocznych ścian bloków jednym, nierażącym w oczy kolorem i namalowanie na tym dużego napisu z nazwą ulicy i numerem bloku. Jak ciężko odnaleźć się przyjezdnym ludziom wśród bloków - na niektórych napis ten bardzo ułatwia - resztę zamalowuje się kolorowymi, obskurnymi plamami!

      • 0 0

  • Murale i kultura.

    • 5 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spotkanie, wystawa, warsztaty

Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego

wystawa

Wystawa "Kajko, Kokosz i inni"

wystawa

Sprawdź się

Sprawdź się

Czy wartownia nr 1 na Westerplatte posiadałą kiedyś toaletę?

 

Najczęściej czytane