Nieczęsto trafia na deski teatru literatura z kanonu najważniejszych polskich tekstów, zwłaszcza gdy są to teksty niedramatyczne. "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza znają wszyscy, więc presja na twórcach jest spora. Tym większe uznanie budzi porwanie się na wystawienie epopei narodowej przez uzdolnionych amatorów spod szyldu Bałtycki Teatr Różnorodności. Premiera odbyła się w Konsulacie Kultury 24 czerwca. Ich spektakl jest bardzo mocnym skrótem, który traktować należy raczej jako wariację na temat dzieła Mickiewicza niż jego wierną adaptację.
Na co do teatru w najbliższym czasie
Dla reżysera
Tomasza Podsiadłego spektakl jest powrotem sentymentalnym do tego tytułu. 30 lat temu jako nastolatek wystąpił w inscenizacji "Pana Tadeusza" w reżyserii Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Miejskim w Gdyni. W tym roku lider Bałtyckiego Teatru Różnorodności świętuje 30-lecie pracy twórczej i postanowił wrócić zarówno do tytułu, w którym wystąpił jako Młody Jankiel, jak i do twórczości Hanuszkiewicza, ponieważ spektakl Bałtyckiego Teatru Różnorodności nawiązuje do inscenizacji Hanuszkiewicza.
Skojarzenia odnajdziemy choćby w scenografii - w spektaklu Hanuszkiewicza posłużyły za nią miniaturki dworu w Soplicowie, zagrody dla gęsi, zamku Horeszków etc. - dzięki temu np. dworek można było wziąć i przestawić z miejsca na miejsce. W scenografii przygotowanej przez
Agnieszkę Szewczyk na potrzeby przedstawienia Tomasza Podsiadłego głównym elementem wystroju są malarskie sztalugi z obrazami przedstawiającymi przestrzenie, w których toczy się akcja. Znajdziemy na nich dwór w Soplicowie, zamek Horeszków (inspirowany wizją Andrzeja Wajdy ze znanego wszystkim filmu z Michałem Żebrowskim, Grażyną Szapołowską, Bogusławem Lindą czy Danielem Olbrychskim), scenę polowania czy zajazd, w którym spiskują bracia Dobrzyńscy z Gerwazym Rębajło. Każde malowidło odsłaniane jest w odpowiedniej chwili.
Ułatwia to rozeznanie w sytuacji, co jest bardzo pomocne, bo dzięki dużym skrótom wiele scen to pozbawione wprowadzenia i rozwinięcia wyimki, które funkcjonują na scenie jak osobne anegdoty. W tej adaptacji "Pana Tadeusza" zdecydowano się po trosze opowiedzieć o wszystkim, ze szkodą dla większości wątków epopei. Drastycznie skrócono wątek Telimeny i Pana Tadeusza, zamknięty w dwóch udanych scenach, choć bez słynnych mrówek w dekolcie. Wątku Zosi i Pana Tadeusza praktycznie na scenie nie ma - więcej o nim słyszymy od innych bohaterów niż go obserwujemy na scenie.
Zdecydowanie lepiej pod tym względem wypada wątek patriotyczny, będący tu jednak raczej dekoracją, bo trudno zorientować się przeciw komu mają zamiar wystąpić zbrojnie Dobrzyńscy i dlaczego wszyscy ucierpieli w bitwie. Najbardziej konsekwentnie poprowadzono wątek sporu o zamek Horeszków, który został najdokładniej opowiedziany przez aktorów Bałtyckiego Teatru Różnorodności. Właśnie opowieść i gawęda to motor napędowy spektaklu Tomasza Podsiadłego. Aktorzy relacjonują nam "Pana Tadeusza" na przykładzie wybranych, często pełnych dowcipu scen.
Bardzo dobrym pomysłem jest wprowadzenie ośmiu panien pod wodzą Ochmistrzyni (udana rola
Sylwii Ogryzek), które ubrane na biało z wiankami we włosach pełnią rolę chóru i funkcjonują jako ożywione elementy scenografii spektaklu (kostiumy, wśród których poza bielą panien wyróżnia się głęboko zielona suknia Telimeny przygotowała grająca też w przedstawieniu jedną z panien
Karolina Bryl). Panny dużo lepiej wypadają podczas kwestii wypowiadanych pojedynczo, bo kwestie zbiorowe przywodzą na myśl szkolną recytację. Oprócz wyrazistej Ochmistrzyni wyróżnia się też
Agata Braun w roli Telimeny, przełamująca patos płynący z tej postaci zadziornością i energią sceniczną.
Efektowne monologi (stanowiące zupełnie właściwie odrębne minispektakle) wygłasza Jankiel, grany przez
Witolda Klonowskiego. Słynny fragment o grze na rogu Wojskiego to z kolei monolog
Adama Mordzona. Najlepsza scena spektaklu należy jednak do spowiadającego się Klucznikowi (
Marcin Kiełt) w obecności Sędziego (Michał Delik) Księdza Robaka. Grający go Piotr Rogalski umiejętnie tonuje emocje, a jego opowieść o Stolniku i jego córce wspiera bardzo ładna, liryczna scena, unaoczniająca tę opowieść. To jeden z niewielu momentów, gdy aktorzy uzyskują duże wsparcie inscenizacyjne. Przeważnie zwracają się wprost do widzów i podają tekst z lepszym lub gorszym skutkiem.
Najlepiej wypadają sceny najbardziej uteatralizowane. Tak jest podczas polowania na niedźwiedzie, "bitwy" na poduszki czy spowiedzi Księdza Robaka. Znakomitym pomysłem było dołączenie do spektaklu uczniów Szkoły Muzycznej im. Zygmunta Noskowskiego w Gdyni. Grający muzykę Fryderyka Chopina
Jakub Leżohupski (fortepian) i
Maria Pańczyk (skrzypce) zasłużenie dostali największe owacje podczas premierowego wieczoru. Jednak w muzykę spektaklu wkrada się dużo chaosu - reżyser do występu na żywo dołączył puszczaną z offu muzykę z lat 20. i 30. XX wieku (nawiązanie do niedawnej, bardzo udanej karnawałowej premiery Bałtyckiego Teatru Różnorodności) oraz zupełnie niespójną z resztą widowiska instrumentalną wersję Arii Torreadora z opery "Carmen".
Sztuka czy sztuczka. Po premierze "Fausta" Teatru Wybrzeże
Subtelniejszych nawiązań operowych jest więcej. Ostatecznie powstał spektakl interesujący przede wszystkim dla wielbicieli tej warsztatowej sceny, która ma już na koncie kilka bardziej udanych przedsięwzięć. Gdyński "Pan Tadeusz" nie będzie sposobem na poznanie lektury, ale powinien być dobrym pomysłem na jej uzupełnienie. Tym bardziej, że siłą tego teatru jest zespół zapalonych aktorów-amatorów, dla których warto wybrać się na spektakle Bałtyckiego Teatru Różnorodności.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy