W czasach, kiedy praktycznie każdy może wydać swoją własną książkę, dobrze wymyślona fabuła i poprawny styl nie wystarczą, by zafascynować czytelnika i zapisać mu się w pamięci na dłużej. Potrzeba czegoś więcej, czegoś wyjątkowego - i tego właśnie w debiucie powieściowym Iwony Partyki zabrakło.
2012-10-11 11:28
MAGAZYN "SENS"; recenzja - lipiec 2012
Niezwykla opowieść o starzejącym się mężczyźnie, który wspomina swoje życie. Wojenne dramaty i pracę przy kutrach rybackich w czasach pokoju. Małżeńską sielankę i gorące romanse nieobjęte przysięgą. I w końcu - dom spokojnej starości, która nie jest taka spokojna.
Przemieszczamy się z miejsca na miejsce, z jednej epoki niespodziewanie przeskakujemy do drugiej, pierwszą kobietę zastępuje kolejna. Łatwo się w tym wszystkim pogubić, bo historie mieszają się jak puzzle rozrzucone na blacie, a niektóre wątki (oraz niektóre kobiety) są bliźniaczo do siebie podobne. Jeśli jednak wykażemy się odrobiną dobrej woli i sporą koncentracją, powoli zacznie się z nich ukladać mroczny portret mężczyzny, który nie miał w życiu łatwo, ale też innym nie ułatwiał życia. Z każdą kolejną stroną mu współczujemy, albo - jak mówią buddyści - coraz bardziej z nim współodczuwamy.
2012-10-11 11:29
Od pewnego czasu dość sceptycznie podchodzę do debiutów polskich autorów. Mówi się w ostatnio, że w naszym kraju więcej osób pisze książki, niż je czyta. W związku z tym bywa niestety różnie z jakością, oryginalnością, a co za tym idzie z samym całokształtem. Ponadto, niełatwo jest napisać coś świeżego, oryginalnego i innego, kiedy tyle powieści zapełnia półki bibliotek czy księgarni. Z niemałym lękiem rozpoczęłam "Fabera" Iwony Partyki, mając w głowie te wszystkie obawy. Jestem świeżo po lekturze i ... już od bardzo dawna nie poczułam się tak omotana przez powieść. Jednak - po kolei i do rzeczy!
Tytułowy Faber to marynarz wspominający swoje życie. Bogate życie. Zaadaptował do mieszkania pozostałości statku, samotność osładza mu pies, a właściwie suka - wierna towarzyszka, równie niedoskonała jak on. Żyjąc na granicy morza i lądu przywołuje z pamięci burzliwe życie - rejsy po morzach i oceanach, obóz koncentracyjny, romans z dużo starszą kobietą, pobyt w domu pomocy społecznej - wydaje się zmierzać ku końcowi. Poznaje jednak spora młodszą od siebie dziewczynę, która wydaje się być nim zauroczona.
Na okładce przeczytamy rekomendację Marka Wawrzkiewicza, prezesa Związku Literatów Polskich, który punktuje konstrukcję szufladkową powieści czy przyrównuje ją do iberoamerykańskiego stylu pisania. Teoretyk literatury ni specjalista ze mnie żaden - jednak jako czytelniczka stwierdzam, że dawno nie czytałam tak frapującej, zmuszającej do skupienia i refleksji powieści. Będąc szczerą - w "Faberze" nie znalazłam niczego oryginalnego, ani nowatorskiego. To tak naprawdę mieszanka tego, co już wcześniej pojawiało się w literaturze. Autorka stworzyła jednak z tych elementów obraz świeży, ciekawy i niesamowicie wciągający. Powieść uwodzi kolejnymi stronami, nie pozostawia obojętnym. Nie jest to jednak typ powieści, który "połkniemy" w jeden wieczór. W przypadku "Fabera" słowom należy pozwolić dojrzeć w głowie.
Książka jest przesycona emocjami - paradoksalnie, bo tytułowy bohater wydaje się być oschły, sam twierdzi, iż ma oczy bez łez. Czytając powieść zostałam wrzucona w stan pewnego zawieszenia pomiędzy smutkiem, nostalgią i dobrymi wspomnieniami. Wyjaśniam, co takiego mam na myśli - bohater odkopuje z odmętów pamięci swoje dzieciństwo i wczesną młodość - pierwsze doświadczenia erotyczne, romans z namiętną wdową Rose, pierwszą pracę. Takie wspomnienia są słodko-gorzkie - z jednej strony przywodzą chwile, które już nigdy nie wrócą, a z drugiej sprawiają, że czujemy się pełniejsi jako ludzie mając takie doświadczenia. Mało która powieść była w stanie wprowadzić mnie w taki stan. I stąd moje zawieszenie - jak się okazuje dość trudne do określenia.
Fragmenty dotyczące młodości Fabera, jego miłostek i romansów przypominały mi nieco "Blaszany bębenek" Gunthera Grassa. Skojarzenie mogło nasunąć mi się mimowolnie, jako, że akcja powieści toczy się pomiędzy Helem a Trójmiastem. Wątki pojawiają się achronologicznie, należy więc być czytelnikiem uważnym. Niemal do ostatniego zdania nie byłam pewna, czy dobrze odczytałam losy postaci. Zawieszenie, niedopowiedzenie i niepewność - to towarzyszyło mi w trakcie całej lektury. Język, którym posługuje się autorka, jest nieco w starodawnym stylu - wrażenie takie powoduje szyk zdania, specyficzne słownictwo. To w łatwy sposób pozwoliło mi przenieść w czasy, o których pisała. Tak już się dzisiaj nie pisze i to tak naprawdę jeden z większych komplementów, jaki mogę "zarzucić" Iwonie Partyce - poprawna, dbała, stara i piękna polszczyzna.
Postaci - zdecydowanie z krwi i kości. Sam Faber to, jak twierdzi autorka, wariacja na temat osoby zaobserwowanej w przeszłości. Jego losy to zapewne zlepek wielu historii zasłyszanych gdzieś i kiedyś. Nie powoduje to jednak efektu sztuczności czy nadęcia. Ciekawie zostały opracowane również postacie poboczne - moją faworytką jest wdowa Rose. Namiętna, świadoma swojej kobiecości, dbająca o siebie i swój los, wdająca się w płomienny romans z kilkunastolatkiem, staje się dla niego inspiracją i przewodniczką. Doskonała postać!
"Faber" to powieść, która zwyciężyła w konkursie portalu e-pisarz.org. Zwycięstwo, jak się szczęśliwie okazało, nieprzypadkowe. Powieść powstawała ponad cztery lata, co skutkuje dopracowaniem i dbałością o szczegóły. Jest to debiutancka powieść Iwony Partyki, absolwentki anglistyki, obecnie pracującej nad doktoratem. Rodowita Gdynianka, nadal mocno związana z Trójmiastem.
Szczerze i z całego serca kibicuje autorce i mam nadzieję, że "Faber" podbije i Wasze czytelnicze serca. Jestem przekonana, iż wrócę do tej powieści, bo pojawiło mi się w głowie kilka pytań, ponadto chcę jeszcze raz przeżyć losy bohaterów. "Faber" to powieść napisana bez nadmiernego patosu, z dobrym wyczuciem emocjonalnym. Jeśli lubicie język nieco zalatujący myszką (w jak najbardziej pozytywnym znaczeniu!), oddający ducha lat 20. i 30. XX-go wieku - powieść zdecydowanie przypadnie Wam do gustu. Ze swojej strony gorąco polecam!
2012-10-11 11:32
- W końcu ukazał się Faber, nasza zwycięska powieść. Dość długo musieliśmy czekać na jego wydanie
- Niestety, a może i dobrze. Tekst, który został wysłany na konkurs był zupełnie surowy, gdyż
nie liczyłam się z możliwością wygranej. Był to akt zupełnie spontaniczny zwieńczony zwycięstwem.
Zupełnie niespodziewanym. Tyle czasu zabrały mi poprawki i praca nad okładką.
- Proszę nam powiedzieć jak w ogóle doszło do napisania książki. Skąd inspiracja?
- To był długi proces. Zanim w ogóle zaczęłam myśleć o pisaniu, miały miejsca trzy wydarzenia
pozornie niezwiązane ze sobą. Pierwsze to prześladujący mnie obraz dziewczyny, stojącej nad
brzegiem morza, w porannym słońcu i wpatrującej się w dal. Miałam go wiele razy przed oczami
- pojawił się też w ostatniej scenie mojej powieści. Drugie zdarzenie miało miejsce podczas
podróży na Hel, kilkanaście lat temu. Zauważyłam wówczas stojący na brzegu na stelażu jacht,
na którym mieszkał starszy mężczyzna - tak jak Faber, bohater mojej książki. Wokół wisiały jakieś
linki z bielizną, biegał pies. Zafascynował mnie ten widok. Trzecia rzecz zdarzyła się podczas
wycieczki do Stuttofu, po którym oprowadzałam grupę turystów z zagranicy. Przez pewien czas
w ogóle nie wiedzieli, gdzie się znajdują, byli w dość radosnym nastroju. Dopiero gdy zobaczyli
film poświęcony historii obozu, doszło do nich, co to za miejsce. Uświadomiłam sobie wtedy,
jak mało świat wie o tej karcie historii, o obozach koncentracyjnych. Stąd w "Faberze" wątek
obozowy, wiążący się z przeszłością bohatera.
faber
- Ile czasu powstawała książka?
- Cztery lata.
- Tak długo?
- Tak. Pisanie przeplatałam ze studiowaniem materiałów dotyczących historii Gdyni oraz tematyką
wojenno-obozową. I choć tak naprawdę o samych doświadczeniach obozowych bohatera mamy
zaledwie kilka stron, zgłębienie tego tematu jest rzeczą wręcz karkołomną. Poza tym, to były
rzeczy trudne, często mnie przerastające. Widocznie musiałam pisać powoli. Nieraz robiłam sobie
przerwy.
- Struktura powieści jest dość trudna. Brak w niej chronologii, czas i miejsca mieszają się ze sobą.
Dlaczego?
- Dlatego, że pamięć nie jest rzeczą statyczną i uporządkowaną. Wiadomo, że te dwie rzeczy się
uzupełniają. Forma jest na usługach treści i odwrotnie. Jedno nie istnieje bez drugiego. Temat,
każdy temat poszukuje swojego najlepszego ucieleśnienia w formie.
- A temat? Nie obawiała się Pani, że będzie zbyt trudny, czy kontrowersyjny?
- Literatura ma być trudna. Nie jest po to, by życie ułatwiać, ale by w jakiś tam sposób życie
utrudniać. Dwóch rzeczy obawiałam się najbardziej. Po pierwsze tematu miłości. Wbrew
pozorom, nie jest łatwo napisać książkę o miłości, która nie przenosi swoich własnych emocji,
bądź korzysta z nich jak najmniej. Napisze się książkę o miłości i wszyscy od razu myślą, że to
przeniesienie naszych własnych doświadczeń w tej sferze. Pewnych emocji owszem, ale nie
doświadczeń.
Druga rzecz to oczywiście tematyka obozów koncentracyjnych i ludobójstwa, o którą fabuła
ociera się tylko w sposób pośredni, ale tak naprawdę jest bardzo ważna dla głębszego odbioru
książki. Dla mnie było to tym bardziej trudne, iż zdaje sobie sprawę z całego ryzyka tego
przedsięwzięcia. Z całego ciężaru i odpowiedzialności. W końcu z wielkiej możliwości ośmieszenia
się. Pisząc, cały czas miałam w głowie słowa Elie Wiesel, iż ci, którzy tego nie przeżyli, nigdy
tego nie poznają pomiędzy pamięcią samych ofiar a możliwością jej przekazania jest mur nie
do przeskoczenia. Poza tym, dla mnie samej chyba najtrudniejszą rzeczą, rzeczą natury moralnej
było znalezienie odpowiedzi na pytanie kim jestem, aby zabierać spokój umarłym?
partykaZ drugiej strony, można by powtórzyć za księdzem Manfredem
Deselaersem: po jakimś czasie jednak zrozumiałem, że nie
muszę wszystkiego rozumieć, ale ponieważ trochę rozumiem,
więc jestem odpowiedzialny za to, co rozumiem.
- Jest Pani zadowolona z przyjęcia Fabera?
- Proszę Pani, ja w ogóle nie jestem z tej książki zadowolona.
Teraz wszystko napisałabym inaczej. Z tego co wiem,
pojawiła się przychylna recenzja w magazynie Sens.
Póki co, chyba jeszcze zbyt wcześnie, aby cokolwiek mówić.
Znajomym się podoba, ale wiadomo jak to jest ze znajomymi.
Często nie chcą robić przykrości
- A Pani? Jakie ma Pani teraz uczucia względem swojej książki?
- To ciekawe pytanie. Ja już to przerobiłam, te emocje, uczucia.
Teraz jestem już gdzie indziej.
- A Pani inspiracje literackie?
- Największą inspiracją jest samo życie, którego nie da się oderwać od słów. Jeśli zaś chodzi o
literaturę, to ze zrozumiałych względów literatura angielska i amerykańska. Potem cała reszta,
której nie jestem w stanie wymienić. Cały czas łapię się również na tym, ile jeszcze pisarzy,
świetnych pisarzy, niepoznanych. To mnie trochę zasmuca, choć z drugiej strony może lepiej
pogodzić się ze swoimi ograniczeniami.
- A co jest w pisaniu najważniejsze?
- Nie jestem pisarzem, a zaledwie debiutantem, więc trudno mi się wypowiadać.
Wydaje mi się, że w pisaniu najważniejsze jest samo słowo. Rytm. Melodia. Niedopowiedzenie.
Tajemnica.
- Czy jest coś, co mogłaby Pani poradzić młodym pisarzom, którzy walczą o swój debiut?
- Tak. Choć zabrzmi to banalnie wierzyć w swój potencjał i próbować. Dobrze również jeśli
ktoś, kto naprawdę zna się na literaturze, spojrzy na nasze literackie próby krytycznym okiem.
Wyznaję dość ekologiczne podejście do pisania. Pisać należy tylko wtedy, jeśli czujemy, że warto
dla tego zmarnować papier, a co za tym idzie zdrowe drzewo.
No i oczywiście zawsze warto mieć jakieś drugie zajęcie. Kiedy nie wiążemy z naszą twórczością
planów zarobkowych, jesteśmy wolni. Kiedy jednak zaczynami pisać myśląc o zarobkowaniu, czy
nie daj Boże sławie, będzie to widoczne w każdym zdaniu.
- Jakieś literackie plany na przyszłość?
- Trzymać się blisko słowa. No, ale tego się chyba nie planuje. Piekarz trzyma się blisko pieca,
bo lubi piec chleb, a rolnik blisko roli, bo ukochał ziemię. Większość ludzi ma coś, co kocha.
Jeden kocha latać balonem, drugi chodzić po górach, a jeszcze ktoś inny czytać. I tak to już jest.
Z tymi planami.
- Dziękuję za rozmowę. Życzę aby Faber zapoczątkował pasmo sukcesów i kolejnych wspaniałych inspiracji.
Rozmawiała Małgorzata Mitukiewicz
2012-10-11 19:12
W czasach, kiedy praktycznie każdy może pisać swojego bloga i uważać za recenzenta, sam fakt przeczytania książki i wyrażenie opinii jw. nie wystarczą, by być krytykiem literackim.
Więcej tu nieżyczliwej krytyki niż literaturoznawstwa. O polocie, wyważeniu, lekkości pióra nie wspominając.
Pani Aleksandro, a kiedy Pani debiut , np w TOPOSie?
2012-10-12 11:33
czy po przeczytaniu nazwisk kapituły i innych komplementów mamy już obowiązek zachwycić się tą książką?
2012-10-12 11:40
nasza ocena tej książki: 5.56 / 10
18 ocen, czyli: można przeczytać
2012-10-12 12:58
Skoro na coczytac.pl "Lord Jim" J. Conrada ma notę 4.2, to ocena "Fabera" 5.56 jest chyba, co tu dużo mówić, rewelacyjna!!! Z pewnością kupię książkę p. Partyki!
Pzdr, Czytelniczka
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
Filmy
Ile oddziałów ma Gdański Archipelag Kultury?
