• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Świat przez soczewki fotoplastikonu

Aleksandra Lamek
24 grudnia 2009 (artykuł sprzed 14 lat) 

Błyskotliwy mariaż fotografii z najwyższej próby literaturą - "Fotoplastikon" Jacka Dehnela zdecydowanie nie należy do gatunku książek, które da się "połknąć" w jeden wieczór. Jednak niezwykłość snutych przez autora opowieści sprawia, że chce się do niej wracać częściej niż jeden raz.



Sto starych zdjęć i sto niesamowitych opowieści - to właśnie "Fotoplastikon" Jacka Dehnela Sto starych zdjęć i sto niesamowitych opowieści - to właśnie "Fotoplastikon" Jacka Dehnela
Na wstępie poczynię wyznanie: jestem wielbicielką stylu Jacka Dehnela. Jego zamiłowanie do niewidocznych dla przeciętnego obserwatora szczegółów, wrażliwość, która pozwala mu kreślić sylwetki bohaterów z niesamowitą zręcznością i godna podziwu erudycja, tak rzadko spotykana u współczesnych pisarzy młodego pokolenia - to wszystko sprawia, że w irytującym natłoku masłowszczyzny jego kolejne książki kupuję w ciemno, ufając, że się nie zawiodę.

Nie zawiodłam się i tym razem. Już pobieżne przewertowanie "Fotoplastikonu" wystarczyło, by stwierdzić, że Dehnelowi znowu się udało. To zapewne po części zasługa bardzo eleganckiej szaty graficznej tej książki, ale czymże byłaby piękna okładka bez fascynującej treści?

Fascynujący - to dobre określenie. Takie są w "Fotoplastikonie" zdjęcia z przełomu XIX i XX wieku, które, zakupione na przeróżnych pchlich targach czy internetowych aukcjach, stanowią ułamek kolekcji Dehnela. Takie są też opisy owych fotografii - czasem anegdotyczne i skrzące się ironicznym humorem, czasem budzące grozę i skłaniające do zadawania trudnych pytań o koleje historii. Te miniatury prozatorskie są dowodem na nieprzeciętną, rozhuśtaną wyobraźnię autora - czasem wystarczy mu kilka niepozornych detali, by na ich kanwie stworzyć serię intrygujących supozycji, jak w przypadku fotografii, opatrzonej odręcznym dopiskiem: "Pocałuj mnie w dupkę!", przedstawiającej nieco frywolną (jak na okres międzywojnia) damę z obnażonymi ramionami.

Można pokusić się o twierdzenie, że w tych 100 zdjęciach zamknięte jest wszystko, co w ciągu ostatnich dekad tworzyło naszą cywilizację. Są więc obie wojny, z całym ich okrucieństwem i nędzą (zdjęcie przechodniów, którzy ze zwłok martwego konia wykrawają kawałki mięsa), jest tak bardzo ludzka fascynacja brzydotą i śmiercią (fotografie Objazdowego Teatru Okulistycznej Grozy), jest w końcu charakterystyczne dla współczesnego świata dążenie do posiadania jak największej ilości dóbr materialnych (porażające sztucznością zdjęcie ślubne, wykonane w Stanach Zjednoczonych w latach 30. lub 40. ubiegłego wieku).

Pierwsza w "Fotoplastikonie" fotografia, z której spoglądają na nas eleganccy, dostojni dżentelmeni z okresu międzywojnia, opatrzona jest gorzkim komentarzem, skierowanym do czytelników: "Stamtąd, dokąd doszliście, gamonie, nie ma już powrotu do piękna". Mimo to Dehnel pokazuje, że piękno wciąż istnieje, ale dziś obowiązują zupełnie inne jego kanony i sposoby postrzegania. To, co w XIX wieku bywało uznawane za szczyt kunsztu artystycznego, dziś kwitujemy jednym określeniem: "Kicz". Kto spodziewał się zachwytów nad minionymi epokami, będzie zawiedziony: autor patrzy na większość zdjęć z perspektywy współczesnego znawcy kultury, wzbogacając je w zaskakujące, często ironiczne, znaczenia i konteksty.

Wyrafinowany styl Dehnela ma swoich miłośników i przeciwników, ale trzeba przyznać jedno - erudycja autora "Lali" jest godna podziwu. Dzięki niej do najnowszej książki Dehnela chce się wracać i poznawać kolejne, niesamowite opowieści, a to z kolei czyni "Fotoplastikon" idealną lekturą na długie, zimowe wieczory.

Opinie (1) 1 zablokowana

  • wow!

    Ładny tekst. To jak wisienka na torcie blablania o dziurach w jezdni i nudnych jak flaki z olejem rozgrywkach sportowych w trójmieście.

    • 1 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spotkanie, wystawa, warsztaty

Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego

wystawa

Wystawa "Kajko, Kokosz i inni"

wystawa

Sprawdź się

Sprawdź się

Najmłodszym teatrem w Trójmieście spośród niżej wymienionych jest:

 

Najczęściej czytane