• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Opowieści brazylijskie. O premierze "Olgi" w Operze Bałtyckiej

Łukasz Rudziński
12 października 2019 (artykuł sprzed 4 lat) 

Kompozytor Jorge Antunes przyleciał do Polski i opowiedział nam o kulisach powstania opery "Olga".

Opera poświęcona historii komunistycznej aktywistki otworzyła premierowy sezon w Operze Bałtyckiej. Zróżnicowana, bogata brzmieniowo muzyka Jorge Antunesa w dobrym wykonaniu Orkiestry i bardzo dobrze dysponowany Chór to główne atuty spektaklu, które przez większość czasu, niestety, zupełnie nie angażują widzów. Dlatego na trzecim akcie pozostała zaledwie połowa premierowej publiczności.



Opera poświęcona niemiecko-brazylijskiej działaczce komunistycznej żydowskiego pochodzenia, Oldze Benário, trafiła na deski Opery Bałtyckiej (pierwsza jej inscenizacja w Europie) dzięki staraniom maestro José Marii Florência, dla którego dzieło to ma wymiar osobisty. Maestro dyrygował Orkiestrą Theatro Municipal de São Paulo podczas prapremiery opery Jorge'a Antunesa. Tytuł ten dyrektorowi Romualdowi Wiczy-Pokojskiemu (który podjął się reżyserii opery) zaproponował już w trakcie pierwszych rozmów na temat objęcia dyrekcji Opery Bałtyckiej.

Repertuar Opery Bałtyckiej na sezon 2019/2020


Antunes stworzył operę o dwójce legendarnych w Brazylii opozycjonistów - Luísie Carlosie Prestesie i jego żonie Oldze, których losy zbiegły się w Moskwie. Olga osławiona brawurową, udaną próba odbicia Otto Brauna, dostała misję ochrony brazylijskiego rewolucjonisty Prestesa. Oboje udali się w podróż do Brazylii jako przybrane małżeństwo portugalskich burżujów. W trakcie kilkumiesięcznej podróży, mającej uśpić czujność organów ścigania, nawiązali romans.

Historię Olgi Benário poznajemy od momentu jej brawurowego odbicia komunistycznego działacza na sali sądowej. Historię Olgi Benário poznajemy od momentu jej brawurowego odbicia komunistycznego działacza na sali sądowej.
Ostatecznie do Brazylii dotarli jako prawdziwe małżeństwo, które wkrótce miało doczekać się potomstwa. Jednak działania konspiracyjne kończą się aresztowaniem obojga. Prestes na długie lata trafił do brazylijskiego więzienia, zaś Olgę czekała niezgodna z prawem deportacja do hitlerowskich Niemiec, gdzie w więzieniu dla kobiet urodziła córkę, by po rozpoczęciu wojny trafić do obozów koncentracyjnych w Lichtenburgu i Ravensbrück. Finał tej historii mógł być tylko jeden...

"Olga" brzmi przejmująco i efektownie, zarówno dzięki licznym latynoskim rytmom (m.in. elementom samby czy tanga), jak i eksperymentom kompozytora z dialogującą z orkiestrą elektroniką. Z boku sceny, w pewnej izolacji od pozostałych muzyków, ustawiono pianino, harfę i gitarę, których dźwięki Antunes wplata w losy bohaterów bardzo subtelnie i umiejętnie - ten pomysł maestro Florência potęguje ich ekspresję. Różnorodność brzmieniowa "Olgi" stanowiącej ciekawy, współczesny dźwiękowy patchwork, z łatwością wchłania też muzykę Wagnera, wykorzystaną w akcie drugim do miniprezentacji "Tristana i Izoldy" (kolejnej metafory losów Olgi i Luísa Carlosa) zatańczonej przez Giovanniego Rafaela Chaveza MadridaNatalię Cedrowicz (poza kostiumowym Tristanem i Izoldą, wykonają również bardzo efektowny taniec miłosny, obrazując romans dwójki bohaterów). Wszystko to, pod batutą José Marii Florência i dzięki umiejętnościom muzyków Orkiestry Opery Bałtyckiej wypada bardzo okazale.

Fakty biograficzne z życiorysu Olgi Benário w koniecznych skrótach i uproszczeniach na treść libretta zamienił Gerson Vale. Rzetelna faktografia ubarwiona została o koloryt lokalny, na przykład epizod trzech śpiewaków, którzy decydują się przystąpić do rewolucjonistów. W zamyśle twórców historię swojego życia opowiada nam Olga Benário, zawieszona gdzieś między życiem a śmiercią w stanie bardo, w którym wspomina całe swoje życie. Polscy widzowie są świadkami dzieła dwujęzycznego - liczne partie mówione wypowiadane są po polsku, zaś wszystkie pieśni wykonywane po portugalsku (z polskim tłumaczeniem).

W premierowym spektaklu rolę Olgi powierzono sopranistce Katarzynie Wietrzny. Jednak największe wrażenie robi bardzo dobrze dysponowany Chór, który śpiewa między innymi nad maszynami do pisania, pozyskanymi ze zbiórki od widzów i melomanów. W premierowym spektaklu rolę Olgi powierzono sopranistce Katarzynie Wietrzny. Jednak największe wrażenie robi bardzo dobrze dysponowany Chór, który śpiewa między innymi nad maszynami do pisania, pozyskanymi ze zbiórki od widzów i melomanów.
W pierwszej odsłonie opery widzimy Olgę z wagą szalkową w rękach - symbolem wewnętrznej walki bohaterki między ideałami komunizmu i poświęceniem dla dobra ogółu a swoim osobistym życiem i miłością do męża i córki. W jednej z ostatnich scen - Olga w obozowym pasiaku, z wiadrami trzymanymi w obu rękach, jest oczywistym nawiązaniem do pierwszej sceny i dylematów bohaterki, które targały nią przez całe życie. Takich subtelnych gestów w spektaklu wyreżyserowanym przez Romualda Wiczę-Pokojskiego jest jednak niewiele. Przeważa nachalna ilustracyjność, czasem osuwająca się w kuriozalną groteskę (30-sekundowy poród Olgi lub rywalizacja i przepychanki gromadki dzieciaków o rower).

Podstawowym problemem gdańskiej inscenizacji opery "Olga" jest jednak fakt, że ta wzruszająca, kompletnie obca Europejczykom historia dzielnej kobiety walczącej o wolność, swobody obywatelskie i równość klasową, przedstawiona jest niemal całkowicie przezroczyście, bez emocji. Przez to spektakl nie angażuje widza, ogląda się go przez pierwsze dwa akty jak mało interesujący dokument, co na szczęście w trzecim akcie ulega zmianie. Drugą przeszkodą, z którą twórcy poradzili sobie nieco lepiej, jest różnica w pojmowaniu komunizmu i faszyzmu w naszym kraju i w Ameryce Południowej. Różnice kulturowe zarysowują się podczas mało czytelnej sceny spiskowania na gorącej brazylijskiej plaży, z tłumem plażowiczów w tle (pomysł, by zagrał go Balet Opery Bałtyckiej wydaje się słuszny, niestety efekt rozczarowuje).

Partie Prestesa udanie wykonuje Jacek Laszczkowski (po lewej), którego ciepły tenor dobrze współgra z nieimponującym posturą, charyzmatycznym liderem antyreżimowej opozycji. Partie Prestesa udanie wykonuje Jacek Laszczkowski (po lewej), którego ciepły tenor dobrze współgra z nieimponującym posturą, charyzmatycznym liderem antyreżimowej opozycji.
Kluczową, bardzo trudną rolę tytułowej bohaterki w premierowym spektaklu powierzono sopranistce Katarzynie Wietrzny, która w tym roku już parokrotnie przekonywała w Operze Bałtyckiej o swoich możliwościach. Tym razem solistka wydaje się przytłoczona ciężarem postaci, brakuje jej siły wyrazu i emocjonalnej temperatury, co udaje się zmienić dopiero podczas ostatnich dwóch arii - szczególnie tej finałowej, cytującej autentyczny, ostatni list Olgi Benário-Prestes do córki Anity i męża. Dużą trudnością, z którą wszyscy soliści muszą się mierzyć, są partie mówione, nieraz przy agresywnej, żywej muzyce. W tych momentach Katarzyna Wietrzny miewa niekiedy problemy.

Udanie partneruje jej Jacek Laszczkowski w roli Luísa Carlosa Prestesa, którego ciepły, donośny tenor dobrze współgra z postacią delikatnego, ale charyzmatycznego przywódcy. Warto wspomnieć tu również o Piotrze Nowackim (sekretarz Manuilsky), Mariuszu Godlewskim (nierozgarnięty szef policji Filinto Muller) oraz Katarzynie Nowosad (Carmen Ghioldi) i Julii Jarmoszewicz (Elise Elwart) czy trójce śpiewaków (Dionizy Wincenty Płaczkowski, Jan Żądło, Leszek Holec). Wszyscy oni wokalnie spisują się bardzo dobrze, nawet jeśli powierzone im zadania aktorskie bywają trudne do zagrania (jak brutalny, okraszony przekleństwami gwałt i utrata zmysłów po torturach przez Elise Elwert).

W ciekawej scenografii Hanny Wójcikowskiej-Szymczak główną rolę odgrywa umieszczona centralnie scena obrotowa i przypominające kulę ziemską, wiszące nad nią lustro, odbijające "w krzywym zwierciadle" wszystkie działania sceniczne. W ciekawej scenografii Hanny Wójcikowskiej-Szymczak główną rolę odgrywa umieszczona centralnie scena obrotowa i przypominające kulę ziemską, wiszące nad nią lustro, odbijające "w krzywym zwierciadle" wszystkie działania sceniczne.
Jednak w inscenizacji Opery Bałtyckiej żaden z solistów nie dostaje szansy, by zaistnieć na dłużej - paradoksalnie trudno tu wręcz pisać o rolach pierwszoplanowych, bo cała opera składa się z szeregu epizodów, których tempo raz pędzi w zawrotnym tempie, raz toczy się ospale, niepotrzebnie wyhamowując. Drażni naiwność libretta, objaśniającego kolejne zachowania i motywacje bohaterów wprost, bez cienia teatralizacji, czemu poddaje się przez większość spektaklu reżyser. Jedna z bardziej przejmujących scen - gdy jednocześnie widzimy Prestesa rozmawiającego z prawnikiem o roli nauki i Olgę poddawaną badaniom głowy w obozie, oparta jest na jednym geście powtórzonym przez lekarza obozowego kilkanaście razy, przez co całkowicie umyka dramatyzm sytuacji.

Na szczęście po przeciętnym akcie pierwszym i nieudanym drugim następuje akt trzeci, w którym historia Olgi wreszcie nabiera rumieńców. Wszystko rozgrywa się w przemyślanej, oszczędnej, inteligentnie skonstruowanej scenografii Hanny Wójcikowskiej-Szymczak, którą determinuje siedmiometrowa scena obrotowa umieszczona na scenie (nad nią wielkie zwierciadło imitujące kulę ziemską odbija w zniekształconym obrazie wszystkich bohaterów opery). W pewnym momencie na całej długości sceny opadają monumentalne kraty, za którymi znajdują się uwięzieni komuniści.

Wspaniale w tej scenie prezentuje się Chór Opery Bałtyckiej, najpierw gwiżdżąc, a po chwili śpiewając po portugalsku "Międzynarodówkę" - to najlepszy moment całego przedstawienia. Chór zresztą od początku spektaklu jest jego bardzo mocnym punktem - zarówno w scenach przy maszynach do pisania, jak i podczas przejmującego finału, zespół ten świetnie brzmi i równie dobrze wygląda (kostiumy to również zasługa Hanny Wójcikowskiej-Szymczak).

Kompozytor zadbał o koloryt lokalny, przybliżając rewolucjonistów z obozu Prestesa, jako będących na bakier z prawem lekkoduchów, zachłyśniętych ideami równości i braterstwa. Od lewej: Dionizy Płaczkowski, Leszek Holec i Jan Żądło. Kompozytor zadbał o koloryt lokalny, przybliżając rewolucjonistów z obozu Prestesa, jako będących na bakier z prawem lekkoduchów, zachłyśniętych ideami równości i braterstwa. Od lewej: Dionizy Płaczkowski, Leszek Holec i Jan Żądło.
Na uwagę zasługują również inne, nierzucające się w oczy elementy wystroju - jak walizka z zabawkami i chwilowa zabawa Olgi z córeczką, opowiadająca swojemu dziecku o świecie, prawdopodobnie tym, o którym sama marzy i o jaki zamierzała walczyć. Tę chwilową ułudę szczęścia podkreśla też ciepła, stonowana muzyka, co zostanie zaraz przerwane przez nadejście strażników i odebranie córki matce. Bardzo efektownie wypada tez finałowa scena lamentu bezimiennych nad ciałem Olgi.

Romulad Wicza-Pokojski o operze "Olga"


Szkoda, że do niego dotrwała ledwie połowa premierowej publiczności. Niestety, "Olga" to kolejne współczesne dzieło operowe, którego siłą jest niejednorodna, ciekawa muzyka, słabością przegadane, skupione na objaśnianiu wszystkiego od początku do końca libretto, za którym krok po kroku, zbyt ufnie podąża reżyser. Inną kwestią jest odpowiedź na pytanie czy losy niemiecko-brazylijskiej komunistki są wystarczająco uniwersalne, by mogły nas dotknąć i poruszyć, na które warto odpowiedzieć sobie samemu.

Spektakl

3.4
7 ocen

Olga

opera / operetka

Miejsca

Spektakle

Opinie (35) 2 zablokowane

Wszystkie opinie

  • Opinia do filmu

    Zobacz film OLGA w Operze Bałtyckiej

    Trudna w odbiorze, ale ciekawe dzieło, wymagające przygotowania (2)

    Podobało mi się, chociaż o wiele lepiej bym odebrała Operę czytając wcześniej o bohaterce, sytuacji w Brazylii i Ameryce Południowej. Wydaje mi się że komunizm w Operze jest tematem ciekawym, nikt nie zaraz się ta idea od oglądania i słuchania Opery. Natomiast burzliwe dzieje przedwojennej Miedzynarodiwki przyprawia o zawrót głowy. Jako Polacy chyba zbyt dosłownie odbieramy fakt iż główna bohaterką jest niemiecka Zydówka. Problem dotyczy totalnych dyktatur. Nie żałuję że obejrzałam, muzyka intrygująca, chór i orkiestra wspaniali, soliści również. Scenografia świetna. Taka mała podpowiedź żeby mimo wszystko wyświetlać treść partii mowionych bo rzeczywiście nie wszystko było slyszalne. Gratuluję całemu zespołowi. A widownia chyba jednak powinna mieć więcej cierpliwości i lepiej się przygotowywać do oglądania oper.

    • 13 5

    • Opinia do filmu

      Zobacz film OLGA w Operze Bałtyckiej

      (1)

      Wiem, że Wikipedia nie jest źródłem idealnym - ale co my tam mamy o Oldze?
      "Podczas V zjazdu Komunistycznej Międzynarodówki Młodzieży została wybrana na członka Komitetu Centralnego. Później została także członkiem Komitetu Wykonawczego. W międzyczasie rozpadł się jej związek z Braunem. W 1931 roku na polecenie Kominternu odbyła tajne misje do Francji, Niemiec i Włoch. Po powrocie do ZSRR przeszła szkolenie wojskowe, obejmujące m.in. naukę skoku ze spadochronem. Była współpracowniczką sowieckiego wywiadu wojskowego (GRU)". Co tu jest "zbyt dosłownego"?
      Może warto pamiętać, że Międzynarodówka w latach 20-tych i 30-tych była tak naprawdę narzędziem służącym interesowi Związku Radzieckiego. Zaś ludzie Zachodu popierający komunizm nie bez przyczyny bili nazywani "pożytecznymi i**otami"

      • 1 0

      • Opinia do filmu

        Zobacz film OLGA w Operze Bałtyckiej

        Może warto pokusić się o wysłuchanie wywiadu, którego udzielił kompozytor, a został zamieszczony powyżej.

        Myślę, że przybliży kontekst wydarzeń. Krytykując temat opery nie odbiega Pan od postaw znanych z historii opery - "jak można w operze opisywać historię dziewczyny z fabryki cygar"...

        • 5 1

  • Opinia do filmu

    Zobacz film OLGA w Operze Bałtyckiej

    niedzielny spektakl (4)

    50-80 osób po 1 i 2 akcie jeszcze ludzie wychodzą.Kobieta z widowni w przerwie nachyla się do muzyków siedzących w kanale orkiestrowym i mówi:"za taki spektakl to dziękujemy" po czym z osobą towarzyszącą opuszcza salę i udaje się do szatni.Jeśli pomysły p.Kunca nie miały szans na dobicie OB bo na szczęście go z hukiem zwolniono to pomysły brazylijskiego szefa orkiestry skutecznie przegonią widzów.Apel do pana Pokojskiego.Są dziesiątki wspaniałych oper nie musimy marnować naszych pieniędzy na propagowanie komunizmu .W Polsce chyba nie mamy złudzeń ile ofiar pochłonęła ta ideologia teoretycznie w imię miłości i pokoju -tak jak bohaterka spektaklu?

    • 19 9

    • Opinia do filmu

      Zobacz film OLGA w Operze Bałtyckiej

      Nieprawda. Byłem, widziałem, obserwowałem.

      Było ponad 200 widzów, wyszło ok. 15.

      • 3 1

    • Opinia do filmu

      Zobacz film OLGA w Operze Bałtyckiej

      bardzo udana opera (1)

      Byłam na tym samym, niedzielnym spektaklu i jakoś nie zauważyłam, żeby widzowie opuszczali operę przed czasem. Co więcej wszyscy z którymi rozmawiałam zachwycali się zwłaszcza muzyką. Co do tematyki to jest jak najbardziej aktualna i potrzebna.

      • 4 14

      • Opinia do filmu

        Zobacz film OLGA w Operze Bałtyckiej

        Masz rację taktyka aktualna

        Komuchy znowu w sejmie - inna sprawa że nigdy z niego nie wyszli

        • 9 3

    • Opinia do filmu

      Zobacz film OLGA w Operze Bałtyckiej

      Ta opera to nie jest propagowanie

      Komunizmu. Taka była historia. I warto o tym pamiętać i umieć wyciągać wnioski

      • 8 7

  • Opera

    • 1 0

  • Raz sierpem, raz młotem w czerwoną hołotę (3)

    zachwyty autora, podobnie jak osób prowadzących profil opery w social mediach, nad komunistką bardzo dziwne. Ciekawe czy wiedzą że propagowanie komunizmu jest karane.

    • 29 26

    • Opera dla inteligentnych i wrazliwych (1)

      Ale kto propaguje komunizm?
      To, ze opera opowiada o komunistce nie znaczy ze propaguje komunizm. Jest tez o Hitlerze i faszyzmie czy to oznacza, ze popierane sa I te dzialania?

      • 21 12

      • Można mówić o postaciach historycznych w formie wszelakiej. Ale co innego robić z Hitlera bohatera a co innego po prostu uczciwie i rzetelnie przedstawić.

        • 4 1

    • Ludzie wychodzili po II akcie

      Tego jeszcze nie było w historii opery.
      Może zaprosić Komitet Centralny Związku Sowieckiego

      • 14 14

  • piękne przedstawienie

    Przepiękne kostiumy, muzyka ( przecudna harfa), lustro nad scena zupelnie niezwykłe, a taniec Tristana i Izoldy jest po prostu zachwycający. Śpiewany list Olgi jest bardzo wzruszający. Głosy głębokie, o ładnej barwie. Świat przedstawiony jest całkowicie magiczny. Warto to zobaczyć:)

    • 17 18

  • Hitlerowskie Niemcy?

    Niemcy od jakiegoś 1520 roku są hitlerowskie ,nie ma co kombinować inaczej, a multikulturalność to ściema dla czerwonego faszyzmu .Co na ta beztroskę w tematach kulturalnych powiedzą śląscy separatyści i niemieccy terroryści-komunizm przyszedł z Niemiec nie z Londynu

    • 11 6

  • (1)

    Problemem były fragmenty mówione, niestety prawie niesłyszalne. Muzyka za głośna soliści ze Słabym głosem.

    • 21 2

    • jak zawsze są nieczytelne czytaj: niesłyszalne dla większej części audytorium

      soliści nie mogą przebić się przez niektóre partie orkiestry ...
      może należy wyświetlić napisy? odbiorca traci treść spektaklu, a to raczej zbędny dodatek w sztuce

      • 7 2

  • Wzruszająca Opera (1)

    Opera ciekawej reżyserii.Bardzo wzruszająca i wciągająca Świetna gra aktorska ,chór, balet zgrany ,piękne wykonanie Akt trzeci smutny, łza się zakręciła Zachęcam do obejrzenia Opery Olga Czas nie stracony!

    • 15 25

    • Jakiej reżyserii.......

      • 13 8

  • ... tak się wyluzowałam,

    że tylko wziąć łopate i wykopać sobie dół.
    Spektakl odpowiedni do aury za oknem oraz pory roku.

    • 24 7

  • Opinia wyróżniona

    Wymagająca muzyka (3)

    Olga to współczesna opera z wymagającą, współczesną muzyką. Ale możemy się do niej przyzwyczaić, mniej więcej w drugim akcie. Jednak mam wątpliwości co do tego, czy Polacy zrozumieją problemy i kulturę Południowej Ameryki. U nas komunizm zupełnie nie kojarzy się z wolnością lub z prawami jednostki. Troską o jednostkę. Jak to wszystko odebrać? Jak zrozumieć uniwersalny przekaz? Potrzeba wyższej analizy i zadumy. Dla nas to walka zła ze złem. Nie ma dobra, jest piekło.

    • 30 3

    • Zgadzam sie z Twoją opinią

      • 8 1

    • "wymagająca, współczesna muzyka"?

      czyli cały ten Antunes to geniusz, a Verdi, Puccini, Mozart, to amatorzy którzy tworzyli takie tam ówczesne, lekkie, przeboje "disco polo"????

      • 17 11

    • Ciekawe skad Opera Baltycka otrzymala srodki finansowe na wystawienie

      tego pro marxistowkiego smietnika.

      • 23 11

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spotkanie, wystawa, warsztaty

Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego

wystawa

Wystawa "Kajko, Kokosz i inni"

wystawa

Sprawdź się

Sprawdź się

Który z czołowych polskich raperów na Fecie w 2009 roku oglądał bajki Teatru Klapa, czyli Koperek i Kminek?

 

Najczęściej czytane