Wendeta, klątwa i miłość. Tymi trzema słowami można by w skrócie opisać fabułę jednego z najważniejszych dzieł operowego kanonu, czyli słynnego dzieła Giuseppe Verdiego pt. "Rigoletto", obecnego na scenach całego świata. Teraz możemy je obejrzeć również na gdańskiej scenie. Wczoraj miała miejsce premiera w Operze Bałtyckiej pod kierownictwem muzycznym Yaroslava Shemeta, w reżyserii Romualda Wiczy-Pokojskiego. Dzieło zostało przyjęte przez publiczność owacyjnie.
Wyjątkowa kuchnia, wyszukana moda, oryginalny design, ekskluzywne samochody i najpiękniejsze opery. Niewątpliwie właśnie z tego słyną Włochy. "Tosca", "Aida", "Otello", "Cyganeria", "Madama Butterfly", "Turandot", "Traviata", "Nabucco", "Trubadur", "Falstaff", "Cyrulik sewilski" czy właśnie "Rigoletto" - to swoisty crème de la crème nie tylko włoskiej opery, ale i opery w ogóle.
Włoski kompozytor Giuseppe Verdi - tuż obok swoich słynnych rodaków na czele z Gioachino Rossinim, Gaetano Donizettim i Giacomo Puccinim - to jeden z najwybitniejszych kompozytorów operowych w historii. Jego znaczenie dla rozwoju opery jest nie do przecenienia - wyprowadził ten gatunek z osiemnastowiecznych schematów do XX wieku. Opery tego twórcy co jakiś czas wracają na deski gdańskiej Opery. Obecnie możemy oglądać tu jego "Aidę", kilka lat temu gościło "Nabucco".
Również "Rigoletto" to tytuł, który regularnie powraca na deski sceny. W Operze Bałtyckiej do tej pory przygotowanych zostało kilka inscenizacji tego dzieła. W 1962 roku zrealizował je Jerzy Katlewicz (kierownictwo muzyczne) z Ryszardem Slezakiem (reżyseria), w 1990 roku - Zbigniew Bruna (kierownictwo muzyczne) i Kari Vilenius (reżyseria), w 2007 roku - Jerzy Przybylski (kierownictwo muzyczne) i Marek Weiss (reżyseria), a w 2017 roku w wersji semi-stage - Tomasz Tokarczyk (kierownictwo muzyczne) z Tomaszem Podsiadłym (reżyseria).
"Rigoletto" to opera w trzech aktach. Libretto napisał Francesco Maria Piave na podstawie dramatu "Król się bawi" Victora Hugo. Początkowo opera miała być zatytułowana "Klątwa", dopiero potem Verdi zmienił tytuł na "Rigoletto". Prapremiera odbyła się w weneckim Gran Teatro La Fenice w 1851 roku. Premiera polska miała miejsce w Warszawie w roku 1853.
Tytuł pochodzi od francuskiego słowa "rigolo" - wesołek, i taki przydomek nadano królewskiemu błaznowi Trybuletowi ze sztuki Hugo. Ze względu na problemy z cenzurą, akcję przeniesiono z Francji do renesansowej Mantui, a władcę zamieniono na księcia.
Realizatorzy gdańskiej inscenizacji zrezygnowali z umiejscowienia akcji opery na dworze księcia Mantui i przenieśli ją w bliżej nieokreślony czas i miejsce. Na pomysłową i funkcjonalną scenografię (Hanna Wójcikowska-Szymczak, która jest również autorką kostiumów) składają dwie stare przyczepy kempingowe, które zmieniając swoje ustawienie i służąc za kolejne pomieszczenia (po otwarciu jedna staje się domem Rigoletta, a druga domem Sparafucila - w tej ciekawej roli wiarygodny Szymon Kobyliński), tworzą swoistą cygańską scenerię.
Przyczepy nie są eleganckie, raczej przywodzą na myśl biedne kempingi, gdzieś na obrzeżach miast, w których mieszkają ludzie, których nie stać na życie w innym miejscu. Stąd moje skojarzenie z głośnym filmem na podstawie książki "Nomadland". Ale ze względu na włoski charakter opery taka oprawa też przywodzi na myśl "La Stradę" Felliniego, gdzie biedni cyrkowcy wędrują ze swoimi dobytkiem z miejsca na miejsce.
Takie umiejscowienie akcji podkreślają również mieniące się kolorami, wręcz pstrokate kostiumy - bohaterowie wyglądają trochę jak cygański tabor, a trochę jak prowincjonalni uliczni gangsterzy - w dresach z lampasami, kolorowych bomberkach i obwieszeni biżuterią. To kolorowe ptaki szukające rozrywek - najlepiej poprzez imprezy i znęcanie się nad kimś.
Wendeta, klątwa i miłość
Tu świetnie w ich potrzeby wpasowuje się tytułowy bohater - Rigoletto (w tej roli podobnie jak w realizacji Marka Weissa - przekonujący baryton Leszek Skrla). Kim jest? Trudno dokładnie powiedzieć, bo jest to postać niejednoznaczna. Z jednej strony - jest wesołkiem, intrygantem, przyjął rolę błazna w swojej społeczności. Z drugiej - pragnie zemsty, i ta zaślepiająca pasja doprowadzi go do tragedii. Z trzeciej z kolei to kochający ojciec, który chce uchronić córkę przed złem tego świata, w którym on sam bierze niemały udział.
Tego typu zbudowanie mikrospołeczności pozwala na ukazanie konfliktów i mechanizmów z dramatu Hugo, które znalazły się również w libretcie. W warstwie fabularnej treść opery można streścić w trzech słowach: wendeta, klątwa i miłość. I choć może dziś mało rozumiemy z klątwy rzuconej na Rigoletta, jego chęci zemsty, a nawet tej romantycznej miłości, która rodzi się między bohaterami w kościele, to jednak bardzo współczesne wydaje się oddanie układu sił, według których działają małe społeczności, gdzie zawsze znajdzie się jakiś "boss", zawsze będzie tłum żądny zabawy, a także ktoś, kto im tę zabawę zapewni.
Rigoletto w zaangażowanym wykonaniu Leszka Skrly (aktor z powodzeniem stara się oddać dramat swojej postaci) staje się swoistą metaforą kogoś słabszego, kogoś wyśmiewanego poprzez swoją inność (w libretcie to jego garb, z którego zrezygnowali inscenizatorzy) i nękanego. W gdańskiej wersji na pierwszy plan wychodzi wiek - Rigoletto jest bezbronnym starcem, a cała reszta bawiąca się nim to młodzi ludzie w sile wieku. Dramat Rigoletta, szczególnie jako starszej osoby i rodzica jest niezwykle przejmujący i aktualny.
2
Muzyczne arcydzieło
Jednak "Rigoletto" to przede wszystkim majstersztyk muzycznej dramaturgii. To arcydzieło, w którym orkiestra sugestywnie oddaje stany emocjonalne bohaterów. Trudno tu nie oddać hołdu naszej gdańskiej orkiestrze, która - można odnieść wrażenie, że pod batutą Yaroslava Shemeta - wręcz dostaje skrzydeł. Muzycy zagrali z emocjami, wygrywali melodie pełne pasji, z werwą i energią, jakiej dawno nie było słychać w tym miejscu. Zespół Opery zresztą niejednokrotnie udowadniał, że jest na wysokim poziomie, a poprowadzony przez profesjonalistę potrafi to pokazać.
Trzeba też pamiętać, że opera Verdiego to przepiękny utwór sam w sobie, to z niego pochodzi m.in. słynna aria Księcia Mantui - "La donna è mobile" ("Kobieta zmienną jest"). Wczoraj wykonał ją dla nas znakomicie i z wielką klasą świetny tenor Łukasz Załęski, wzbudzając wielki entuzjazm i aplauz widowni. Notabene cała jego rola, duety i kwartet (z Rigoletto, Gildą i Maddaleną) trzeba uznać za bardzo udane.
Mnie osobiście jednak serce skradła Joanna Kędzior w roli skromnej i niewinnej Gildy. Jej mocny, wyrazisty i niezwykły sopran przebijał się niejednokrotnie przez brzmienie orkiestry i innych kolegów z zespołu. Zachwycała swoją obecnością na scenie, nie tylko w rewelacyjnie wykonanej arii "Caro nome". To zdecydowanie numer jeden tego wieczoru.
Trzeba również przyznać, że cały zespół stanął na wysokości zadania. Widać, że zarówno muzycy, chór męski i balet (świetne sceny zbiorowe), jak i wszyscy soliści odnaleźli się w zaproponowanej estetyce. Można ją chyba określić mianem "złotego środka". Romuald Wicza-Pokojski jako reżyser (w duecie z Tomaszem Podsiadłym) i dyrektor Opery w jednej osobie proponuje już kolejne takie dzieło, które nie jest ani zbyt awangardowe, ani anachroniczne, starając się dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców, co może się podobać lub nie. Nie zmienia to faktu, że jest to kawał dobrej roboty. A publiczność wychodziła z opery zadowolona.
Muzycznie super , doskonała Gilda , świetne sceny zbiorowe , ale te kampery i dresy to nieporozumienie , po oszałamiającej wizualnie Aidzie , kapitalnej Księżniczce Czardasza tu reżyser ze swoim bieda pomysłem poległ , Opero nigdy więcej tego pana reżysera dwojga nazwisk , bo tak zepsuć świetną operę to szkoda
10 miesięcy
226
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-17 20:59
Tandeta
Po pierwsze dysonans poznawczy - treść opery kompletnie nie współgra z inscenizacją, tandetne stroje dresiarzy łącznie z księciem, do tego statyczna dekoracja w postaci starych przyczep jest po prostu nudna. Zupełnie nieczytelne zmierzenie twórców. No i do tego kiepski tenor. Trafiliśmy na inną obsadę no i książę po prostu nie pociągnął roli.
1 miesiąc
30
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-06-06 19:29
Rigoletto
W Polsce już nie ma innego barytona do partii tytułowej tylko zawsze ten jeden profesor
Jarosław Szemet dyrektorem muzycznym Opery Bałtyckiej
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
