Gorzki triumf głosu rozsądku - o spektaklu "Król Lear po polsku" na Scenie SAM

Łukasz Rudziński

12 maja 2013 (artykuł sprzed 11 lat)

Opinie (14)

Kiedyś artyści, dziś ludzie niemal bezużyteczni. Ona (Izabella Olejnik) biega na manify i sklepowe super promocje, on (Andrzej Baranowski) jest bezrobotny, ale wciąż stara się tworzyć prawdziwą sztukę, której dzisiaj praktycznie nikt nie potrzebuje.

Sztuka Jerzego Gruzy, twórcy scenariusza i współtwórcy spektaklu "Król Lear po polsku" jest romantycznym, ale też dotkliwie bolesnym głosem człowieka świadomego przemian społecznych i postępującej degradacji kultury, których nie sposób zatrzymać. Można je co najwyżej obnażyć i obśmiać.

Zapomnianego artystę sceny czeka trudna konfrontacja ze współczesnymi formami reklamy... (na zdjęciu Alicja Drzewiecka i Andrzej Baranowski).

... bo sprzedać można wszystko. Od golarki do nóg, przez komplet noży kuchennych, po mieszkanie po własnej śmierci. Trzeba tylko wiedzieć jak (w roli sprzedawcy Michał Cyran, po prawej).

Czy ktoś z seniorów w twojej rodzinie padł ofiarą naciągaczy wykorzystujących ich naiwność?

tak, konsekwencje były całkiem poważne usiłowano to zrobić, ale na szczęście się nie udało nie, osoby starsze z mojego otoczenia zdają sobie sprawę z takich praktyk i są ostrożne

Gdy Scena Studencka, działająca w Centrum Kultury w Gdyni, zmieniła nazwę na Scenę SAM (Scena Studenta, Absolwenta i Mistrza), ostatni człon nazwy wydawał się bardzo mocno na wyrost. Obecność Jerzego Gruzy, który pod pseudonimem Paweł Binke pracował nad scenariuszem do spektaklu na podstawie własnej sztuki i pomagał debiutującemu w roli reżysera Krystianowi Nehrebeckiemu wyreżyserować spektakl, pozwala używać jej już bez zastrzeżeń.

Nowy spektakl Sceny SAM jest próbą zwerbalizowania sprzeciwu wobec sytuacji, w której doświadczenie i wiedza stają się dla młodych ludzi ekscentrycznym balastem, a starość musi być "trendy" lub "dżezi", by dało się ją w ogóle przyjąć do wiadomości. Dlatego główny bohater - zapomniany aktor szekspirowski, decydując się wziąć udział w castingu do reklamy nowej formuły świadczeń emerytalnych, musi być gotowy do poświęceń.

W tekście Jerzego Gruzy jest wiele goryczy. Dawne wartości - jak choćby sztuki Szekspira, z tytułowym "Królem Learem" na czele, o wystawieniu którego marzy główny bohater, skonfrontowano z bezlitosnym rynkiem mediów i reklamy. Bohater czuje się zagubiony w realiach, gdzie wszystko ma przyjść szybko, łatwo i tanio. Z "ludzi starej daty" robi się nieszkodliwych wariatów, bo - jak podczas castingu do reklamy - mogą stanowić dobrą, krótkotrwałą rozrywkę.

Gruza kreuje swojego bohatera na autsajdera, który z Adasiem Miauczyńskim ma wspólny, krytyczny ogląd rzeczywistości, a mimo to okazuje się romantycznym Don Kichotem. W odróżnieniu od bohatera "Dnia Świra" Koterskiego nie jest ironiczny i pozbawiony złudzeń, a rzeczywistość przyjmuje z rozbrajającą naiwnością.

W tekście odnajdziemy wiele celnych point, zabarwionych drobną złośliwością ("Daniel Olbrychski zawsze gra Leara; nawet wtedy, kiedy go nie gra", "Otrzymywałam bukiety, których zazdrościłby mi sam Rubik. - A kto to jest? - Beethoven naszych czasów").

On - Mąż (Andrzej Baranowski) - pragnie zagrać w tragedii Szekspira tytułowego Króla Leara, choć na co dzień jest bezczynnym emerytem. Jego Żona (Izabella Ojelnik), kiedyś wzięta artystka estrady, dziś okazuje się tylko zdziwaczałą aktywistką i uczestniczką wszelkich manif, marszów czy parad równości. Oboje na swój sposób starają się gonić za współczesnością, z równie rozpaczliwym skutkiem. Wyraźnie z treści sztuki wybija się myśl, jak trudno odnaleźć się w dzisiejszej rzeczywistości osobom starszym, które spychane są na margines i stanowią łatwy cel dla naciągaczy.

Tych w spektaklu poznajemy dwoje. Młody Człowiek (pełen energii Michał Cyran) za punkt honoru wyznaczy sobie "wciśnięcie" głównemu bohaterowi czegokolwiek, oczywiście gratis, choć z opłatą dodatkową w cenie wartości produktu. Z kolei Gosia (Alicja Drzewiecka) jest żywą reklamą otwartej nieopodal agencji towarzyskiej i gotowa jest do pełnej prezentacji "oferty". Epizody z ich udziałem to najbardziej komediowe, ocierające się o farsę (wizyta Gosi) fragmenty przedstawienia.

Spektakl prowadzony jest w klarowny sposób, podstawowe myśli precyzyjnie i czytelnie sformułowane. Rytm spektaklu zakłócony zostaje jedynie na początku drugiego aktu, rozpoczynanego sceną castingu. Nie przekonują jurorzy castingu (zmanierowany Paweł Góralski, bezbarwni Maria Patykiewicz, Aleksandra Konior i Michał Pieczatowski, najlepiej wśród nich wypada Piotr Srebrowski). Za to bardzo przejmujący, brawurowy monolog Andrzeja Baranowskiego na koniec castingu jest dosłownie i w przenośni manifestacją aktorstwa w starym stylu, opartego na sile słowa i interpretacji tekstu.

Poczucie niezrozumienia i gorzką diagnozę naszych czasów reżyser Krystian Nehrebecki potęguje klamrą kompozycyjną. Przedstawienie rozpoczyna i kończy program przyrodniczy, ukazujący życie małp, bo - jak powie bohater - żyjemy na "Planecie małp". To smutna refleksja udanego spektaklu, którego nie powstydziłyby się także większe trójmiejskie sceny dramatyczne.

Łukasz Rudzińskirecenzje@trojmiasto.pl

Spektakl

8.5

27 ocen

Król Lear po polsku

spektakl dramatyczny

Miejsca

Scena SAM Gdynia, Łowicka 51
Gdyńskie Centrum Kultury Gdynia, Jana z Kolna 25

Spektakle

Król Lear po polsku

Opinie (14) 3 zablokowane

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-14 16:18

dla inteligentnych

Fantastyczny spektakl dla ludzi myślących.
Doskonała gra aktorska Pana Andrzeja Baranowskiego.
Bardzo polecam !!

szwarek
10 lat
- 9 1
Twoja opinia

Zmień treść

Fantastyczny spektakl dla ludzi myślących. Doskonała gra aktorska Pana Andrzeja Baranowskiego. Bardzo polecam !!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-13 19:36

aktualne i zaskakujące!

Szczerze polecam! Scena castingu wstrząsająca ale prawdziwa ... tekst genialny a i aktorstwo bardzo dobre!

mac
10 lat
- 7 1
Twoja opinia

Zmień treść

Szczerze polecam! Scena castingu wstrząsająca ale prawdziwa ... tekst genialny a i aktorstwo bardzo dobre!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-12 14:20

czy to żart ? (2)

nie wierze oczom! przecież ten "lear" to była porażka straszna!

10 lat
- 6 17
Twoja opinia

Zmień treść

nie wierze oczom! przecież ten "lear" to była porażka straszna!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2013-05-13 14:32
  
  porażka?
  
  Porażka to by była dla Szekspira gdyby zobaczył dzisiejsze społeczeństwo. Ale sztuka z pewnością by mu się spodobała.
  
  Piotr
  10 lat
  - 3 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Porażka to by była dla Szekspira gdyby zobaczył dzisiejsze społeczeństwo. Ale sztuka z pewnością by mu się spodobała.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2013-05-12 14:42
  
  a mi się podobało!
  
  jak
  10 lat
  - 6 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  a mi się podobało!
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-13 14:02

dla myślących

Super spektakl. Byliśmy w niedzielę. Spektakl na miarę najlepszych sztuk. W zabawny sposób pokazuje tragedię współczesnego świata. Konsumpcjonizm, brak głębi w starciu z wagę słowa. Spektakl dla osób myślących, które widzą więcej i myślą więcej niż przeciętni "wyznawcy" reklam.

Przemek
10 lat
- 14 1
Twoja opinia

Zmień treść

Super spektakl. Byliśmy w niedzielę. Spektakl na miarę najlepszych sztuk. W zabawny sposób pokazuje tragedię współczesnego świata. Konsumpcjonizm, brak głębi w starciu z wagę słowa. Spektakl dla osób myślących, które widzą więcej i myślą więcej niż przeciętni "wyznawcy" reklam.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-12 23:47

byłem widziałem i... (1)

to straszna chała jest, naprawdę serdecznie odradzam

10 lat
- 7 15
Twoja opinia

Zmień treść

to straszna chała jest, naprawdę serdecznie odradzam
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2013-05-13 11:05
  
  wg mnie spektakl zabawny, świetna Bella Olejnik - aktorka naprawdę w formie!
  
  widzo
  10 lat
  - 12 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  wg mnie spektakl zabawny, świetna Bella Olejnik - aktorka naprawdę w formie!
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-12 17:27

foto numer 2 teraz jak kobieta sie nie rozbierze i nogi nie rostwi to do teatru nikt nieprzyjdzie

takie czasy jakie społeczeństwo

epoka wyscigu szczurów
10 lat
- 15 5
Twoja opinia

Zmień treść

takie czasy jakie społeczeństwo
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-12 16:11

Degradacja kultury odbywa się też na tym portalu.

Łukasz Rudziński nie wie, że superpromocje piszemy jako jeden wyraz (bo mu Word podkreśla, to oddziela), ani tego, że jest słowo puenta zamiast francuskiego pointa. Pisze też, że "Nowy spektakl Sceny SAM jest próbą zwerbalizowania sprzeciwu" - a spektakl to coś więcej niż werbalizacja, która oznacza wyrażenie czegoś słowami. To spektakl, a nie książka czy artykuł. I taki ktoś pisze tu recenzje.

Ania Z.
10 lat
- 22 7
Twoja opinia

Zmień treść

Łukasz Rudziński nie wie, że superpromocje piszemy jako jeden wyraz (bo mu Word podkreśla, to oddziela), ani tego, że jest słowo puenta zamiast francuskiego pointa. Pisze też, że "Nowy spektakl Sceny SAM jest próbą zwerbalizowania sprzeciwu" - a spektakl to coś więcej niż werbalizacja, która oznacza wyrażenie czegoś słowami. To spektakl, a nie książka czy artykuł. I taki ktoś pisze tu recenzje.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-12 11:53

Błędy w recenzji. (1)

Paweł, nie Piotr Góralski, Michał Pieczatowski, nie Pieczatkowski, Aleksandra Konior, nie Kanior.

Widz
10 lat

Odpowiedź redakcji:

Dziękujemy za zwrócenie uwagi. Treść została poprawiona.
- 12 1
Twoja opinia

Zmień treść

Paweł, nie Piotr Góralski, Michał Pieczatowski, nie Pieczatkowski, Aleksandra Konior, nie Kanior.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2013-05-12 15:39
  
  nie ma jak rozdądek..
  
  10 lat
  - 1 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-12 14:32

Po pierwszej połowie byłam zdegustowana. Dopiero po przerwie kapitalny druga część uzasadniła ten początek. Mistrzowi doskonali, młodzież musi się od nich uczyć. Ogólnie rzecz biorąc POLECAM.

10 lat
- 12 1
Twoja opinia

Zmień treść

Po pierwszej połowie byłam zdegustowana. Dopiero po przerwie kapitalny druga część uzasadniła ten początek. Mistrzowi doskonali, młodzież musi się od nich uczyć. Ogólnie rzecz biorąc POLECAM.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-12 10:49

Bardzo przyjemne przedstawienie

10 lat
- 15 1
Twoja opinia

Zmień treść

Bardzo przyjemne przedstawienie
Regulamin dodawania opinii