• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Filmy, książki, teledyski. Tak falowiec inspiruje artystów

Magdalena Raczek
13 listopada 2020 (artykuł sprzed 3 lat) 
Teatr Miniatura przygotowuje właśnie spektakl pt. "Beton" na podstawie powieści "Latawiec z betonu" Moniki Milewskiej. Akcja rozgrywa się w gdańskim falowcu. Teatr Miniatura przygotowuje właśnie spektakl pt. "Beton" na podstawie powieści "Latawiec z betonu" Moniki Milewskiej. Akcja rozgrywa się w gdańskim falowcu.

Przez jednych kochane, przez innych znienawidzone. Przez niektórych uważane za ikony architektury, przez pozostałych za koszmarne pozostałości po PRL-u. Mało które budowle wzbudzają tyle emocji, co one - falowce. W Gdańsku zbudowano ich osiem, z czego siedem stoi na Przymorzu, a jeden w Nowym Porcie. Niekwestionowanym rekordzistą jest ten z ul. Obrońców Wybrzeża, liczący 860 m długości. I to właśnie on stał się inspiracją dla wielu twórców: pisarzy, reżyserów i muzyków.



Historia blokowisk i falowców



Małe miasto w bloku



Falowiec pobudza wyobraźnię twórców i fascynuje z wielu powodów. Już same jego wymiary robią wrażenie. Ten najdłuższy blok w Polsce, zbudowany w latach 1970-1973 przy ul. Obrońców WybrzeżaMapka na Przymorzu Wielkim, ciągnący się na prawie kilometr (wzdłuż budynku zlokalizowane są trzy przystanki autobusowe), ma 11 kondygnacji, 32 m wysokości, 13 m szerokości, 16 klatek schodowych (4 segmenty po 4 klatki), w każdej około 120 mieszkań zamieszkiwanych przez niemal 6 tys. mieszkańców. To jakby małe miasto zamknięte w jednym budynku.

Przeczytaj także: Falowce - największe bloki w Trójmieście

Nazwa "falowiec" wzięła się z charakterystycznej "pofalowanej" bryły, która wraz z układem balkonów nawiązuje wizualnie do fali morskiej. Wszystkie falowce na Przymorzu zbudowane są na linii wschód-zachód, prostopadle do linii morza, co miało je chronić przed mocnymi podmuchami wiatru. Falowce budowane były jako przejściowe rozwiązanie trudności mieszkaniowych nie tylko w Polsce (poza Gdańskiem również w Łodzi i Poznaniu), ale też w innych krajach Europy, np. we Włoszech i w Austrii.

Przeczytaj także: Falowce w pigułce: historia eksperymentu mieszkaniowego

  • Na postawie powieści o falowcu autorstwa Moniki Milewskiej pt. "Latawiec z betonu" powstał spektakl telewizyjny "Falowiec" z Januszem Chabiorem w roli głównej.
  • Na postawie powieści o falowcu autorstwa Moniki Milewskiej pt. "Latawiec z betonu" powstał spektakl telewizyjny "Falowiec" z Januszem Chabiorem w roli głównej.
  • Na postawie powieści o falowcu autorstwa Moniki Milewskiej pt. "Latawiec z betonu" powstał spektakl telewizyjny "Falowiec" z Januszem Chabiorem w roli głównej.
  • Na postawie powieści o falowcu autorstwa Moniki Milewskiej pt. "Latawiec z betonu" powstał spektakl telewizyjny "Falowiec" z Januszem Chabiorem w roli głównej.
  • Na postawie powieści o falowcu autorstwa Moniki Milewskiej pt. "Latawiec z betonu" powstał spektakl telewizyjny "Falowiec" z Januszem Chabiorem w roli głównej.

Falowiec w literaturze



Nic dziwnego, że falowiec - bohater licznych legend miejskich - stał się również bohaterem literackim. Przykładowo Stefan Chwin stworzył przeobrażony w swojej wyobraźni obraz falowca w powieści "Panna Ferbelin". Blok u Chwina znajduje się jednak nie na Przymorzu, lecz na Dolnym Mieście, gdzie w okolicy ulicy Łąkowej wznosi się "największy dom w Europie". W dzielnicy tej jest "największe w całym mieście stłoczenie domów", a góruje nad nimi falowiec - dom "wyższy niż wszystkie". Ludzie są tutaj ze sobą niemal zrośnięci, a w powietrzu unosi się zapach gotowanej kapusty. To tu Maria spotyka się z Mistrzem. Miejsce to ma wymiar symboliczny.

Podobnie dzieje się u Salci Hałas w jej debiutanckiej powieści pt. "Pieczeń dla Amfy", która zdobyła Nagrodę Literacką Gdynia. U Hałas falowiec jest miejscem akcji i jednocześnie bohaterem książki. Budynek ze swoją plejadą różnorodnych mieszkańców stanowi prawdziwy mikrokosmos, odrębny wszechświat, który zdaje się żyć własnym życiem. Któregoś dnia na jego ścianie pojawia się zaciek, który lokalne kobiety traktują jako cud, objawienie - dla nich ukazała się właśnie "Matka Boska Zaciekowska".

Przeczytaj także: Salcia Hałas: fascynuje mnie życie wewnętrzne falowca

Zwiastun filmu "Falowiec":


- Przez jakiś czas wynajmowałam w falowcu siedemnastometrową kawalerkę. Bardzo dobrze mi się tam mieszkało. Miałam balkon i widok na niebo i miasto w dole. A falowiec zafascynował mnie od pierwszego wejrzenia: skalą, ogromem, utajonym mrówczym życiem wewnętrznym. Ponadto uważam, że falowiec jest piękny, ale ja mam osobliwe poczucie estetyki. I zawsze ciekawiły mnie rzeczy piękne w nieoczywisty sposób. A falowiec w zachodzie słońca, od pomarańczowej strony, jest największą w nieoczywisty sposób piękną rzeczą, jaką kiedykolwiek widziałam - mówiła o swoim zachwycie falowcem pisarka w wywiadzie dla naszego portalu.
Fascynacji falowcem uległa również inna pisarka - Monika Milewska, której książka pt. "Latawiec z betonu" została Literacką Książką Roku 2018. Co ciekawe, to sam falowiec narzucił formę książce. Powieść jest zbudowana na jego wzór: z czterech segmentów po cztery klatki każdy, co odpowiada czterem dekadom najnowszej historii Polski. W powieści poznajemy falowiec oczami jego twórcy, inżyniera, który "zakrzywiając przestrzeń, zakrzywił czas" i wyrusza w podróż w czasie krętymi ścieżkami mieszkaniowego labiryntu.

Przeczytaj także: Opowieść o falowcu. "Latawiec z betonu" Moniki Milewskiej

Autorka ustami innego bohatera (kolegi inżyniera) nazywa blok "poematem w betonie", "porzuconą wśród trawy rzeźbą", "domem bez prostych kątów" oraz "wijącym się wężem". Inżynier przyznaje w pewnym momencie, że: "Z każdym rokiem falowiec wyglądał coraz bardziej niechlujnie. Obłażący tynk, pęknięte szyby, zabite dyktą okienka - czysty biały modernizm przegrywał z socjalistyczną biedą. I ze strachem. Okna na galerii jedne po drugich zarastały kratami". Mówi ponadto: "A spójrz tam, na te wszystkie ozdóbki, pierdołki, witrażyki. Polacy nie lubią modernizmu, nasz katolicyzm wymaga złoceń i dekoracji, kolorków i amorków. Nie potrafimy znieść czystej formy".

Falowiec pojawiał się na kartach literackich jeszcze wielokrotnie, choć już raczej jako tło lub po prostu miejsce akcji, np. w "Pochłaniaczu" Katarzyny Bondy, "Czerwieni" Małgorzaty Oliwii Sobczak, kryminałach Agnieszki Pruskiej czy u Piotra Borlika w "Boskiej proporcji". Ale to zapewne nie jedyne przykłady.

  • Próba do spektaklu "Beton" Teatru Miniatura. Na zdj. Wojciech Stachura, odtwórca głównej roli.
  • Próba do spektaklu "Beton" Teatru Miniatura. Na zdj. Wojciech Stachura, odtwórca głównej roli.
  • Próba do spektaklu "Beton" Teatru Miniatura. Na zdj. Wojciech Stachura, odtwórca głównej roli.
  • Próba do spektaklu "Beton" Teatru Miniatura. Na zdj. Wojciech Stachura, odtwórca głównej roli.

Falowiec w teatrze



Książka Moniki Milewskiej doczekała się już pierwszej adaptacji - na jej kanwie powstał telewizyjny spektakl pt. "Falowiec" w reżyserii Jakuba Pączka. Spektakl zrealizowano w 2018 r. w ramach projektu "Teatroteka" - cyklu ekranizacji polskiej młodej dramaturgii, produkowanego przez Wytwórnię Filmów Dokumentalnych i Fabularnych. W główną postać Inżyniera - projektanta gdańskiego falowca wcielił się popularny aktor Janusz Chabior. W obsadzie spektaklu znaleźli się ponadto inni znani z małego i dużego ekranu odtwórcy: Marta Malikowska, Łukasz Simlat, Andrzej Mastalerz czy Mariusz Jakus.

Obecnie nad spektaklem na podstawie tej powieści pracuje również Teatr Miniatura. Przedstawienie zatytułowane "Beton" wyreżyseruje Michał Derlatka. Będzie to podróż po gdańskim falowcu, w którym zakrzywia się czas. Premierze spektaklu będzie towarzyszyć debata "Falowiec: historia, architektura i relacje społeczne" (24 listopada o 19.00 na FB, 20.30 YT) z udziałem architektów Jacka Dominiczaka, Kacpra Ludwiczaka i historyka Piotra Perkowskiego, podczas której porozmawiają o idei i historii falowca, jak się zmieniał w czasie i co miało na to wpływ.

Jeśli chodzi o deski sceniczne, to zapewne mało już kto pamięta, ale w Teatrze Wybrzeże w 2005 r. powstał spektakl, którego akcja została ulokowana właśnie w bloku stylizowanym na falowiec, i był to "Fantasy" w reżyserii Jana Klaty ze scenografią Mirka Kaczmarka. Na dużej scenie postawiono naturalnej wielkości, czterokondygnacyjny, niebiesko-żółty, obklejony reklamami blok inspirowany falowcem, a przed nim zaaranżowano podwórko (wspomnienie angielskiego ogrodu) z prawdziwą trawą, drzewkiem, trzepakiem, kontenerem na śmieci i grillem. Akcja rozgrywała się na wszystkich piętrach budynku - w jednej z kluczowych scen we wszystkich oknach bloku pojawiają się światełka i zdjęcia papieża.

  • "Fantasy" Jana Klaty rozgrywał się w scenografii przedstawiającej falowiec oraz podwórko na blokowisku.
  • "Fantasy" Jana Klaty rozgrywał się w scenografii przedstawiającej falowiec oraz podwórko na blokowisku.
  • "Fantasy" Jana Klaty rozgrywał się w scenografii przedstawiającej falowiec oraz podwórko na blokowisku.
  • "Fantasy" Jana Klaty rozgrywał się w scenografii przedstawiającej falowiec oraz podwórko na blokowisku.
  • "Fantasy" Jana Klaty rozgrywał się w scenografii przedstawiającej falowiec oraz podwórko na blokowisku.
  • "Fantasy" Jana Klaty rozgrywał się w scenografii przedstawiającej falowiec oraz podwórko na blokowisku.
  • "Fantasy" Jana Klaty rozgrywał się w scenografii przedstawiającej falowiec oraz podwórko na blokowisku.
  • Plakat/program do spektaklu "Fantasy" J. Klaty.

Falowiec w popkulturze



Falowiec zagrał również w filmie i teledysku. Jest on miejscem akcji w klipie hip-hopowego utworu "Skiety&Klapki", który nagrał raper Kabe z gdańskim raperem Kizo jako zapowiedź płyty pt. "Albinos". W teledysku raper przechadza się charakterystycznymi galeriami, pukając do drzwi sąsiadów, a na podwórku przed blokiem rozpala grill z kolegami. Utwór stanowił prześmiewczy obrazek z życia blokowiska. Falowiec pojawił się także w migawkach teledysku Elektrycznych Gitar do słynnego hitu pt. "Jestem z miasta" zrealizowanego przez Yacha Paszkiewicza w 1992 r.

Również ekipa filmu Wożonko wykorzystała jako miejsce akcji okolice falowca na Przymorzu oraz gdańskie blokowiska na Zaspie i w Nowym Porcie. Za scenariusz i teksty odpowiadał debiutujący wtedy jako reżyser Abelard Giza, który do współpracy nad "Wożonkiem" zaprosił kolegów z utworzonego kilka lat wcześniej Kabaretu Limo: Szymona Jachimka i Wojciecha Tremiszewskiego. Cały film składa się z serii luźno powiązanych ze sobą kabaretowych skeczów.

Filmowe Trójmiasto: gdański "dres-kod" w filmie "Wożonko"



Kabe feat. Kizo - Skiety&Klapki:

To oczywiście jedynie wybrane dzieła, w których falowiec pojawia się jako motyw, miejsce akcji lub pełnoprawny bohater. Powstała także m.in aplikacja na smartfony "Literacka podróż po Gdańsku", a znana trójmiejska rysowniczka - Magda Danaj stworzyła komiks "Czar falowca", którego akcja dzieje się właśnie we wnętrzach i w okolicy falowca.

Dziś budynek ten żyje już własnym życiem - wszedł do obiegu kultury i popkultury, stając się swego rodzaju ikoną. Najlepiej jego specyfikę oddaje pisarka i reporterka Magdalena Grzebałkowska, która wspominając swoje dzieciństwo i młodość w tym molochu, tak pisała o powieści Moniki Milewskiej:

- Kiedy przyszli pierwsi ludzie - rybacy, pasterze i dokerzy - nie wiedzieli, że z dziełem diabła mają do czynienia, ale myśleli, że to wiatr od morza tak ten dom pofalował, że wije się w pyle i kurzu budowy. I nazwali go falowcem. I zamieszkali w nim. Jestem z falowca. Klatka C, trzecie piętro, sześciometrowy pokój od strony zawsze zacienionej galerii. Spędziłam tam dwadzieścia lat. Uroczyście przysięgam, że wszystko w fascynującej książce Moniki Milewskiej jest prawdą. Zboczeńcy, UFO nad falowcem, karaluchy i mrówki faraonki, ściany pokryte lodem podczas zimy stulecia i dzieci szukające pęknięć w bloku z ograniczonym terminem użycia. Tylko krowy na balkonie nie pamiętam, być może jednak mieszkała w klatce A. Nie mogłam się oderwać od przygód Inżyniera - konstruktora falowca. Sam sobie winien - podsumowuje autorka "Beksińskich".
  • Kadry z komiksu "Czar falowca" trójmiejskiej rysowniczki - Magdy Danaj.
  • Kadry z komiksu "Czar falowca" trójmiejskiej rysowniczki - Magdy Danaj.
  • Kadry z komiksu "Czar falowca" trójmiejskiej rysowniczki - Magdy Danaj.
  • Kadry z komiksu "Czar falowca" trójmiejskiej rysowniczki - Magdy Danaj.
  • Kadry z komiksu "Czar falowca" trójmiejskiej rysowniczki - Magdy Danaj.
  • Kadry z komiksu "Czar falowca" trójmiejskiej rysowniczki - Magdy Danaj.
  • Kadry z komiksu "Czar falowca" trójmiejskiej rysowniczki - Magdy Danaj.

Miejsca

Spektakle

Wydarzenia

Opinie (55) 4 zablokowane

Wszystkie opinie

  • Kto z was jezdził na windzie ? (1)

    tzn. na dachu windy i straszył pasażerów.

    • 8 1

    • Otwierało się...

      ...ołówkiem. :) jeden na windę właził ... Drugi czekał "na tłum", wsiadał i??? Mówił na głos "kurczę, gazetę bym poczytał zapomniałem kupić" w tym czasie ten z góry, nawet podczas jazdy wsuwał gazetę do windy :D miny współpasażerów bezcenne. Fajne też były zabawy odłączaniem całkowitego prądu w windzie, robiło się to wajchą w rozdzielni elektrycznej na parteże. Szalone lata 90 ;). Nie wspominając o robieniu tzw. schodka gdy winda się zatrzymywała :)

      • 0 0

  • Dla wtajemniczonych (7)

    Ul. Lumumby, klatka, TKKF, suszarnia, zsyp na każdym piętrze, winda towarowa do rozwożenia mleka, Bar Muszelka, galerie, siłownia w piwnicy, stanie w windzie, LUX, bracia Pawczyńscy, trzepak...

    • 11 0

    • Dla wtajemniczonych (3)

      Zaimponowałeś mi braćmi P. Kto się wychował, ten wie o co chodzi:). Chyba chciałeś napisać sikanie w stojącej windzie za małolata:).

      • 4 0

      • Bracia P. Tzw. Pawkinsy lub Pawiory.Było ich chyba 6 i 1 siostra. (1)

        • 3 0

        • Dokładnie tak

          Wiesiek, Jarek, Radek, Sławek, Zdzichu, Leszek. I siostra Kasia. Powinno się zdobić jakiś Super Konkurs z wiedzy o falowcu.

          • 2 0

      • Przycisk Stop

        Do tego bardziej służył zsyp na każdym piętrze. O czystość windy staraliśmy się względnie jakoś dbać. Tym bardziej, że zapraszaliśmy tam nocą dziewczyny na randki:)

        • 2 0

    • Zapomniałeś o Eszy- najbardziej znana postać falowca przy Lumumby ;) (1)

      • 3 0

      • Nikt o nim nie zapomniał. Dalej mieszka w falowcu. Bo falowiec łączy na całe życie.

        • 3 0

    • To były piękne dni...

      Bracia P. co prawda sami w falowcu nie mieszkali . Jednak biorąc pod uwagę ile czasu spędzali na ławce naprzeciw klatki C oraz ilość wypitych browarów na klatkach w/w , jak najbardziej zasługują na Honorowe Obywatelstwo Falowca. Cześć Ich Pamięci !!!

      • 4 0

  • Pieczeń dla Amfy

    Genialna książka. Dawno się tak nie uśmiałem, jak przy tekstach Salci Hałas!

    • 1 0

  • Moj falowiec

    Mieszkalam od 1973 r.w falowcu na Kolobrzeskiej.Fantastyczni sasiedzi,koledzy z klatki,wspolne inicjatywy (zielen ,kwiaty przy klatce,dekoracje okazjonalne)Trafilam na dobrych ludzi ,ktorzy potrafili sobie pomagac,wiekszosc sasiadow sie znala,a dzien dobry bylo tak normalne , że każdy się pozdrawiał znany i nieznany. Klatki byly zadbane,czyste panie sprzatajace byly codziennie.Bylo super.

    • 7 0

  • Opinia wyróżniona

    Falowce są świetne. (2)

    Dla jednych piękne dla innych paskudne ale jedno jest pewne ... są wyjątkowe i niepowtarzalne.

    I wcale nie prawda że się tam źle mieszka. Mieszkałem w falowcu na jagiellońskiej 19lat i sobie chwaliłem. wszędzie blisko, super widoki. Gdybym nie potrzebował więcej metrów to do dziś pewnie bym tam siedział... Teraz męczę się na "wspaniałym" mieszkaniu od developera na "Morenie". ;)

    • 47 6

    • W falowcu mieszka się świetnie, bo jest z niego wszedzie blisko.

      Naprawdę waham się czy w ogóle na to odpowiadać :) tym argumentem to z życia w kartonie pod mostem można zrobić eldorado :) A mieszkania w falowcach sa po prostu stare, z wąskimi korytarzykami, małymi łazienkami, miliardem drzwi i zamków po drodze do nich, jedna mała i ślamazarna winda etc etc Mieszka się w nich złe, choć większość znajduje się faktycznie w dobrej okolicy.
      P.S. Mieszkam od niedawna w nowym od dewelopera i pod każdym względem jest tu lepiej niż w falowcu.

      • 1 2

    • To że kup dwa mieszkania, rozwal ścianę i dalej mieszkaj jak tak super

      • 3 8

  • ??? (7)

    Ktoś tu już dobrze napisał-w takich miejscach, jak falowce, nikt nie dba o to, co wspólne. Raz w tygodniu zasikana winda, raz w miesiącu zepsuta. Zasikane galerie. Na klatce schodowej, wybiórczo co któres piętro - butelki po wódce, piwie, zyletki, kiepy to standard. Sąsiad, codziennie rano, odpalał fajkę na 10 piętrze i schodził pieszo, paląc ją po drodze, fakt, daleko miał do wyjścia. Na "dzień dobry" każdy zdziwiony, przestałam mówić. Mieszkancy - tragedia. 7 rano i wchodzi Ci dwóch takich nabombionych do windy. Jak sąsiad rozmawia na swoim balkonie, masz wrażenie, że stoi na TWOIM balkonie, zero intymności. Karaluchy, smród, patologia. Ci, którzy piszą, że w falowcu dobrze się mieszka, chyba mieli szczęście i trafili na jakieś udane klatki, w mojej nie dało się mieszkać.

    • 14 14

    • W jednej klatce mieszka 500 ludzi a ona zdziwona ze ludzie nie mówią wszystkim dzien dobry (1)

      mówią ,ale tylko tym których znają .Dodatkowo do Klatki wchodzi mnóstwo ludzi którzy tam nie mieszkają.
      To tak jak byś wchodziła do biedronki i każdemu mówiła dzień dobry :)

      • 2 3

      • To tylko świadczy o ich kulturze.

        • 1 1

    • (2)

      Podziel sie, która to klatka?

      • 3 0

      • Kolobrzeska 42c (1)

        • 0 0

        • A tam przypadkiem nie ma domówki? Hehe, wiecie o co chodzi;)

          • 1 0

    • Pewnie są przyzwyczajeni do rynsztoka więc falowiec dla nich to luksus

      • 2 4

    • tyle lat mieszkam i pierwsze słysze.

      • 2 3

  • "Falowiec" spektakl nie jest adaptacją książki

    Szkoda tylko, że autorka tekstu błędnie twierdzi, że "Falowiec" w reżyserii Jakuba Pączka jest adaptacją książki Moniki Milewskiej. Sęk w tym, że nią nie jest - jest jedynie adaptacją jej dramatu pod tym tytułem "Falowiec". Kto nie wierzy niech sprawdzi na FilmPolski.pl. Spektakl różni się tak dużą ilością pomysłów, pochodzących zapewne od reżysera, bo mocno przypominających mi jego film "128. Szczur" (jest w internecie), że można przypuszczać, iż tekst dramatu też mocno zaadaptował (np. tym że w mieszkaniu stoi wielka makieta Falowca, która gra w spektaklu centralną rolę, której u Milewskiej nie ma), ma też innych bohaterów (których próżno szukać w książce), a przede wszystkim zupełnie inny początek i koniec. Powiedzmy sobie szczerze - spektakl Pączka jest znacznie śmieszniejszy od książki. Wiem, bo widziałam w Warszawie w Zachęcie i nazywanie go adaptacją "Latawca z betonu" to nadużycie.

    • 2 1

  • love falove

    Mieszkam w Falowcu na Obrońców Wybrzeża już 5 rok, z wyboru bo chciałam. I nadal fascynuje mnie życie tutaj. W mojej klatce większość to ludzie mili i uprzejmi jak nigdzie "dzień dobry" i "do widzenia" prawie ze wszystkimi sąsiadami, a to kilka miłych słów przy windzie, często ktoś czekający na windę podejdzie aby otworzyć mi drzwi. Po 10 latach mieszkania w różnych blokach, w różnych dzielnicach tu w Falowcu jest najlepiej

    • 8 1

  • Fallusy dla bosych Antków zza Buga. (1)

    • 7 22

    • Ręce opadają.

      • 3 0

  • Większość informacji o falowcach to bzdury! (2)

    A o mieszkanie w falowcach się obecnie biją, tysiące codziennie ulotek kupie mieszkanie. Kiedyś mieszkało się zdecydowanie lepiej to fakt, obecnie robią z falowca hotelowiec na wynajem wiec poziom spada.

    • 16 3

    • Biją się :D

      • 1 3

    • Ale wiesz, że ulotki kupię są wszędzie? I są to niby prywatne a tak naprawdę są to ulotki pośredników? Ktoś jeszcze wierzy w te pisane odręcznie ulotki? xD

      • 4 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Pobożni i cnotliwi. Dawni gdańszczanie w zwierciadle sztuki (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spotkanie, wystawa, warsztaty

Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego

wystawa

Wystawa "Kajko, Kokosz i inni"

wystawa

Sprawdź się

Sprawdź się

"Wesołe Kumoszki z Windsoru" były pierwszym spektaklem granym na deskach:

 

Najczęściej czytane