Czy warto znać muzykę, której się słucha?

Ewa Palińska

9 stycznia 2019 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (33)

Czy słuchacz, który zamierza wziąć udział w koncercie muzyki poważnej, powinien się do niego merytorycznie przygotować? Odpowiedzi na to pytanie szuka w swoim felietonie Ewa Palińska.

"Nie znam się na tej muzyce, więc nie ma sensu, żebym szedł na koncert" - takich odpowiedzi otrzymuję najwięcej, kiedy proponuję znajomym wspólne posłuchanie na żywo muzyki klasycznej. Czy naprawdę trzeba się na niej znać, żeby ją docenić? Czy koncert symfoniczny nie ma szans oczarować laika? A może to właśnie świeżość umysłu pozwala delektować się nią w pełni?

"Proszę pana, ja jestem umysł ścisły. Mnie się podobają melodie, które już raz słyszałem. Po prostu. No... To... Poprzez... No, reminiscencję. No jakże może podobać mi się piosenka, którą pierwszy raz słyszę" - w tych kilku zdaniach inżynier Mamoń z filmu "Rejs" trafnie spuentował nasze podejście do słuchania muzyki. Pewnie, że najbardziej lubimy to, co dobrze znamy. Tak jest bezpieczniej i wygodniej. To jak z eksploracją górskich szlaków - znając trasę nie zgubimy się, a zawsze przecież możemy dostrzec coś, co wcześniej nam umknęło.

Słuchanie tego, co już znamy, ma jeszcze jeden zasadniczy plus - kiedy zostaniemy zapytani o wrażenia (a przecież rozmowy kuluarowe głównie tego dotyczą), zawsze będziemy wiedzieli, jak w towarzystwie zabłysnąć. Możemy porównać zasłyszaną interpretację z innym dobrze nam znanym wykonaniem, wskazać podobieństwa i różnice, przywołać ciekawostki związane z tą kompozycją bądź artystą, który ją wykonuje. Jeśli nasi adwersarze są równie dobrze osłuchani, wywiąże się dyskusja, podczas której obie strony będą mogły zabłysnąć wiedzą. Tylko jak to się ma do recepcji muzyki?

Koncerty: muzyka poważna

Jednak czy wiedza, w którą się uzbrajamy, faktycznie przybliża nas do lepszego zrozumienia i odbioru muzyki? Weźmy za przykład ruchy wykonawstwa historycznego, które za wszelką cenę próbują odtworzyć muzykę w taki sposób, w jaki była wykonywana w czasach, kiedy powstawała. Postęp, jaki dokonał się na tym polu na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat robi wrażenie.

Pamiętam, jak w dziecięcym zespole muzyki dawnej grywaliśmy na prowizorycznie wykonanych instrumentach, bo lepszych nikt nie produkował. Dziś rekonstrukcja, rewitalizacja, a nawet produkcja instrumentów historycznych bądź ich kopii odbywa się na szeroką skalę. W konserwatoriach i akademiach muzycznych otwiera się klasy kształcące młodych wirtuozów w tym kierunku, a muzykolodzy w pocie czoła pracują nad transkrypcjami muzykaliów sprzed kilkuset lat, zalegających w bibliotecznych archiwach.

Zobacz także: Co nas denerwuje podczas koncertu?

Muzyka poważna staje się egalitarna - na widowni jest miejsce zarówno dla melomanów, jak i tych, którzy nigdy wcześniej nie brali udziału w koncertach muzyki poważnej.

I wszystko fajnie, tylko gdzie w tym wszystkim jest słuchacz? Jaka w tym wszystkim jest jego rola? Skoro przywracamy muzyce pierwotne brzmienie i pierwotną funkcję, to może i słuchaczom warto przypomnieć, w jakich okolicznościach i w jaki sposób słuchano tej muzyki? Bo ja tu widzę skrajną rozbieżność - z jednej strony stawia się na prezentowanie muzyki w jej historycznej odsłonie, z drugiej - wymaga od słuchaczy współczesnych norm zachowania podczas koncertów i tworzy programy, jakich równolatkowie Mozarta czy Beethovena nie byliby w stanie wysłuchać ciągiem. Zwłaszcza kontemplując tę muzykę w ciszy i bezruchu. Niejednokrotnie traktujemy muzykę wykonywaną na żywo jako obiekt muzealny, który bezrefleksyjnie należy podziwiać. Gdzie w tym wszystkim miejsce na emocje?

Pamiętajmy, że są takie okresy w historii, kiedy muzyki słuchało się dla przyjemności, a głównym zadaniem kompozytorów było zadowolenie słuchaczy. Wiele kompozycji, uważanych dziś za arcydzieła, powstawało z bardzo przyziemnych pobudek - twórcy musieli z czegoś żyć, a ci, którzy byli w stanie za muzykę im zapłacić, oczekiwali czegoś, co ich zachwyci. Jeśli nie zachwyciło, kompozytor popadał w niełaskę.

Zobacz także: Koncerty 2018 roku, które zapamiętamy

Publiczność nie gustowała - tak jak obecnie - w "odgrzewanych kotletach". Podczas koncertów wykonywano gównie muzykę nową, świeżą, a słuchacze spontanicznie wyrażali swoją opinię na jej temat. Sprzętu umożliwiającego rejestrowanie i odtwarzanie muzyki nie było, więc liczyło się "tu i teraz". Muzyka była ulotna, dlatego słuchacze delektowali się każdą chwilą, kiedy dane im było jej posłuchać. Nie omieszkali oczywiście wyrazić swojego niezadowolenia, jeśli ktoś ten moment zepsuł, prezentując muzykę złą.

Dziś mamy ten "komfort", że zanim usłyszymy coś na żywo, możemy posłuchać tego samego w domu. W różnych wykonaniach. Tylko co nam to daje? Podczas niedawnej choroby spędziłam w łóżku dwa tygodnie, które postanowiłam sobie umilić oglądaniem najwybitniejszych realizacji operowych. Po dziesiątej "Tosce" miałam swojego lidera - inscenizacja cudowna, wybitna, aktorzy fenomenalni, muzyka zapierała dech w piersiach. Co to oznacza dla mnie? Tyle tylko, że choćbym zobaczyła na żywo jakąkolwiek inną "Toscę" w nieco mniej wybitnym wykonaniu, nie będę usatysfakcjonowana. Sama sobie zepsułam całą frajdę z oglądania tej opery na żywo.

Nie przesadzajmy zatem z tym uzbrajaniem się w wiedzę, tylko delektujmy się muzyką ot tak, po prostu. Pozwólmy jej czasem nas zaskoczyć, zachwycić, ale także rozczarować. Nie rezygnujmy z koncertów, bo nawet najlepsze nagrania płytowe nie przebiją działania muzyki wykonywanej na żywo. I dajmy sobie prawo do oceniania, bo to muzyka jest tworzona dla słuchacza, a nie słuchacz dla muzyki.

Ewa Palińskae.palinska@trojmiasto.pl

Opinie (33)

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-09 20:57

potrzebna jest tylko wrażliwość

Jeśli harmonia dźwięków wywołuje u kogoś ciarki na plecach, a czasem nawet łzy, to się nadaje na słuchacza. Jeśli nie, to albo słucha złej muzyki, albo jest emocjonalnie zamknięty, lub się po prostu nie nadaje. Nie wiem czy słuch muzyczny (wysokościowy) jest do tego niezbędny, ale na pewno pomaga.

5 lat
- 8 0
Twoja opinia

Zmień treść

Jeśli harmonia dźwięków wywołuje u kogoś ciarki na plecach, a czasem nawet łzy, to się nadaje na słuchacza. Jeśli nie, to albo słucha złej muzyki, albo jest emocjonalnie zamknięty, lub się po prostu nie nadaje. Nie wiem czy słuch muzyczny (wysokościowy) jest do tego niezbędny, ale na pewno pomaga.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-09 20:40

Muzyka jest zbędna.

5 lat
- 0 11
Twoja opinia

Zmień treść

Muzyka jest zbędna.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-09 20:14

oczywiście, że warto być otwartym na muzykę...ogólnie!

bo zdecydowanie również , warto dyskutować o gustach muzycznych , upodobaniach gatunkowych etc.
Niestety panuje w świecie; nie tylko w "narodzie"; moda na to co modne...a to co modne słyszymy , chcąc nie chcą wszędzie! wylewa się zewsząd, ładując sie w oczy pod postacią teledysków , i w uszy pod postacią reklam. I to multiplikuje efekt znany z w/w cytatu filmowego >> "...Mnie się podobają melodie, które już raz słyszałem..."
Media, zarówno radio , telewizja ALE dziś już chyba najbardziej YouTube , nabijają oglądalność, nabijają odsłuchy , tworząc HITY , a te powodują ,straszne spłycenie gustów muzycznych. Ludziom się nie chce szukać, zagłębiać, przeczesywać studni bez dna jaką jest świat muzyki. Nie mówiąc już o tym , że łatwość dostępu do "hitów" jaką daje YouTube - klikalność , tworzy virale...a te czychają na szczególnie młodsze pokolenia / dzieciaki , które straaasznie chłoną wszędobylski kicz jednocześnie nakręcając tą spirale.
Ubolewam nad tym cholernie , bo kiedyś radio wyznaczało trędy, dziś tworzy sztuczne chwilowe gwiazdy, "produkty", którym nabija odsłuchy , poprzez wciskanie ludziom ich muzyki na siłę!
Krótko mówiąc, TAK zdecydowanie warto czasami pójść na koncert , gdzie grają muzykę której nie znamy.
Zaufajmy znajomym bądzmy otwarci ! ;)

PadreT
5 lat
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

bo zdecydowanie również , warto dyskutować o gustach muzycznych , upodobaniach gatunkowych etc. Niestety panuje w świecie; nie tylko w "narodzie"; moda na to co modne...a to co modne słyszymy , chcąc nie chcą wszędzie! wylewa się zewsząd, ładując sie w oczy pod postacią teledysków , i w uszy pod postacią reklam. I to multiplikuje efekt znany z w/w cytatu filmowego >> "...Mnie się podobają melodie, które już raz słyszałem..." Media, zarówno radio , telewizja ALE dziś już chyba najbardziej YouTube , nabijają oglądalność, nabijają odsłuchy , tworząc HITY , a te powodują ,straszne spłycenie gustów muzycznych. Ludziom się nie chce szukać, zagłębiać, przeczesywać studni bez dna jaką jest świat muzyki. Nie mówiąc już o tym , że łatwość dostępu do "hitów" jaką daje YouTube - klikalność , tworzy virale...a te czychają na szczególnie młodsze pokolenia / dzieciaki , które straaasznie chłoną wszędobylski kicz jednocześnie nakręcając tą spirale. Ubolewam nad tym cholernie , bo kiedyś radio wyznaczało trędy, dziś tworzy sztuczne chwilowe gwiazdy, "produkty", którym nabija odsłuchy , poprzez wciskanie ludziom ich muzyki na siłę! Krótko mówiąc, TAK zdecydowanie warto czasami pójść na koncert , gdzie grają muzykę której nie znamy. Zaufajmy znajomym bądzmy otwarci ! ;)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-09 17:15

Czy warto słuchać muzykę, którą się zna?

filozof
5 lat
- 2 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-09 17:05

Pani Ewo, jezeli dzwiek muzyki trafia do serca i umyslu

jakiej kolwiek osoby sluchajacej to wiedza nie jest tu do niczego potrzebna. Dopiero kiedy sluchajacy polubi albo nawet pokocha ten czy inny utwor ktory wysluchal to wtedy sam zapewne zacznie drazyc w literaturze na temat kompozytora i co przyswiecalo jemu komponujac taka muzyke. Wszystko przychodzi samoistnie. Za wyjatkiem pieniedzy...

meloman
5 lat
- 13 0
Twoja opinia

Zmień treść

jakiej kolwiek osoby sluchajacej to wiedza nie jest tu do niczego potrzebna. Dopiero kiedy sluchajacy polubi albo nawet pokocha ten czy inny utwor ktory wysluchal to wtedy sam zapewne zacznie drazyc w literaturze na temat kompozytora i co przyswiecalo jemu komponujac taka muzyke. Wszystko przychodzi samoistnie. Za wyjatkiem pieniedzy...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-09 15:13

wazne jest (2)

warto khaść i byc agentem obcyn temu khajowi

donaldinho
5 lat
- 7 4
Twoja opinia

Zmień treść

warto khaść i byc agentem obcyn temu khajowi
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-01-09 15:19
  
  Dałbyś już spokój PiSowi. (1)
  
  5 lat
  - 1 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2019-01-09 15:33
    
    ?
    
    jestes pisiara
    
    mirella sopocik
    5 lat
    
    0 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    jestes pisiara
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-09 14:19

Która Tosca wygrała wg. Pani?

5 lat
- 0 1
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-09 13:36

Filharmonia

Kompletnie nie moja bajka

Janusz Ch.
5 lat
- 4 10
Twoja opinia

Zmień treść

Kompletnie nie moja bajka
Regulamin dodawania opinii