- 1 Dobra robota! Młodzi aktorzy błysnęli (14 opinii)
- 2 Szukają małego aktora do kultowej roli (11 opinii)
- 3 Na tę imprezę niektórzy czekają cały rok (21 opinii)
- 4 Gdańsk: kto dostał pieniądze na kulturę? (43 opinie)
- 5 Ogromne zainteresowanie wernisażem (15 opinii)
- 6 Co czytać w wolnej chwili? (20 opinii)
Amerykanin chce pomóc niewidomym Kaszubom
Bez alfabetu Braille'a, składającego się z wypukłych punktów umieszczonych na obszarze prostokąta, edukacja osób niewidomych byłaby znacznie trudniejsza. Choć polska wersja językowa tego systemu istnieje już od dawna, przez kilkadziesiąt lat nie pomyślano o opracowaniu alfabetu dla niewidomych Kaszubów. Harris Mowbray, student z Kalifornii, postanowił wziąć sprawy w swoje ręce.
W wieku 15 lat Braille opracował autorski system oznaczania liter, bardzo prosty w swojej strukturze, bowiem oparty na kombinacji zaledwie sześciu wypukłych punktów. "Brajlem" można zapisać także znaki interpunkcyjne, symbole matematyczne, chemiczne i muzyczne. Prostokąt, na którego obszarze umieszczane są punkty, daje możliwość zapisu 63 różnych znaków. 25 z nich jest uniwersalnych o charakterze międzynarodowym. Polską wersję systemu Braille'a, opracowaną przez zakonnicę Elżbietę Różę Czacką, zatwierdzono oficjalnie w 1934 roku.
Kaszubski dla osób niewidomych
Jeszcze do 2021 roku nie istniał alfabet Braille'a w wersji dla języka kaszubskiego czy śląskiego. Na początku bieżącego roku, w lutym, wreszcie uległo to zmianie, a to za sprawą... amerykańskiego programisty. Harris Mowbray, student z Kalifornii, przyjechał w zeszłym roku do Krakowa na wymianę studencką.
- Ze względu na pandemię byłem tu bardzo krótko i dość szybko musiałem wrócić z powrotem do Stanów - mówi Harris Mowbray. - Mimo to zdążyłem poznać tu mnóstwo świetnych ludzi. Polubiłem polską kuchnię, architekturę i nade wszystko Polaków, którzy są przemili. Co więcej, sporo mojej rodziny wyemigrowało z Polski do Ameryki za czasów II Rzeczypospolitej, mam więc specjalny sentyment do tego miejsca.
Harry Potter po... kaszubsku. Nietypowy dubbing
Kaszubski już od dawna jest uznawany nie za dialekt, lecz za język. Mówi nim około 108 tys. osób, naucza się go w około 400 szkołach w Polsce. Z kaszubskiego można zdawać maturę, a w niektórych miejscach w woj. pomorskim składać w nim oficjalne pisma urzędowe. Dlaczego więc aż do tego roku nikt nie wpadł na pomysł stworzenia kaszubskiej wersji alfabetu Braille'a?
- Też się nad tym zastanawiam - przyznaje Mowbray. - Jako że chciałbym, żeby moja praca pomogła jak największej liczbie osób, mam nadzieję, że kaszubski alfabet Braille'a zostanie przyjęty i będzie można np. drukować książki w tym języku. Wówczas byłaby także możliwość, żeby dopuścić do użytku klawiatury komputerowe w wersji kaszubskiej dla niewidomych użytkowników.
Z pasji do języków
Od stycznia Harris Mowbray stworzył już 25 wersji językowych alfabetu Braille'a. Zajmuje mu to o wiele mniej czasu niż na początku, bo opracował program komputerowy automatyzujący ten proces. Jak zaznacza Amerykanin, przed nim jeszcze długa droga do tego, by uznano alfabet za oficjalny. Ta sama procedura dotyczy propozycji alfabetu Braille'a w języku śląskim. W "kolejce" jest już jednak ponad 30 kolejnych języków, dla których Amerykanin chce zrobić wersje dla niewidomych.
Choć Mowbray nie studiuje niczego, co jest związane z językoznawstwem, zawsze interesował się sprawami związanymi z językiem. W wieku zaledwie kilku lat poznawał już język hebrajski; płynnie mówi po hiszpańsku, uczy się języka jidysz. Jest to o tyle interesujące, że - co potwierdza Amerykanin - jego rodacy nieczęsto posługują się językami innymi niż swój własny.
Nie tylko Braille
Co ciekawe, choć alfabet Braille'a jest najbardziej popularnym pismem dla osób niewidomych na świecie, korzysta z niego zaledwie około 10% osób pozbawionych wzroku. Nie jest to jedyny system pisma dla niewidomych. Innymi, alternatywnymi są alfabet Wiliama Moona, pismo Wilhelma Kleina oraz tzw. New York Point. Ten ostatni nie został jednak przyjęty do powszechnego użycia. Głównym jego celem była oszczędność miejsca - dzięki ustawieniu sześciopunktu w poziomie, zapis zajmował około 20% mniej obszaru. Rzeczywiście, Braille jest alfabetem bardzo rozległym: historia o Harrym Potterze, która standardowo obejmuje 7 tomów, w wersji dla osób niewidomych składa się z aż 36 tomów.
- Joanna Skutkiewiczj.karjalainen@trojmiasto.pl
Opinie wybrane
-
2021-03-10 10:57
(5)
Zastanawiam się czy komentujący tutaj są tacy ograniczeni czy tak podatni na manipulacje, ale na prawdę nie rozumiem ekscytacji. Większość Kaszubów nie ma problemu z językiem polskim. A takie stworzenie tych kilku liter których brakuje w alfabecie to jest 1-2 wieczorów.
Natomiast artykuł ma wydźwięk jakby amerykańscy naukowcy znaleźli szczepionkę na raka.- 7 10
-
2021-03-10 21:25
e
Ale tu nie chodzi o to, czy czytający potrafią czytać w jakimkolwiek języku. Zastanawiałeś się nad tym, że dla kogoś może być ważne, że może poznawać literaturę we własnym języku? Że to dla kogokolwiek może być ważne? Czy my Kaszubi jesteśmy gorsi i nie powinno być to dla nas dostępne?
- 1 0
-
2021-03-10 15:13
I co z tego, że nie mają problemu z Polskim (1)
Mają zostać asymilowani i stracić swój język?
- 6 2
-
2021-03-10 20:16
To niech sami o to zadbają.
- 0 2
-
2021-03-10 14:41
(1)
TO czemu tego nie zrobiłeś? Akurat byś znalazł chwilkę miedzy jednym a drugim postem.
- 4 2
-
2021-03-10 20:15
Jakby im zależało to sami by stworzyli. Braille też był nie widomy.
- 1 0
-
2021-03-11 23:26
Pozytywny człowiek z pasją
wspaniały pomysł :)
- 3 0
-
2021-03-10 12:35
Dobrze, że dziś ludzie są bardziej świadomi (5)
i wiele krzywdzących dla Kaszubów stereotypów odchodzi w zapomnienie. Świetny pomysł z tym alfabetem!
- 8 2
-
2021-03-10 20:17
(1)
Może dlatego hejtuja bo wiedzą jacy są Kaszubi.
- 0 4
-
2021-03-11 13:33
Ja za to hejtuję mieszkańców Gdańska z zabużańskimi nazwiskami -uk i -icz, w biało-zielonych szalikach, bo wiem jacy to wredni i fałszywi ludzie.
- 2 1
-
2021-03-10 13:02
(2)
Niestety największa dyskryminacja wobec Kaszubów obecnie ma miejsce w Trójmieście i w mniejszych miastach na Kaszubach - co szczególnie widać na portalach internetowych, gdzie niemal każdy artykuł poświęcony Kaszubom spotyka się z komentarzami naruszającymi prawa i godność człowieka.
- 6 1
-
2021-03-13 11:29
To ,,napływowi,, pchają się do nas i tak zachowują.Ciekawe czy podziękują Kaszubom za gościnę.
- 1 0
-
2021-03-10 16:01
każdy artykuł się spotyka. Kaszubi nie są żadnym wyjątkiem.
- 5 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.