Skarby Żuław - wystawa

Wystawa poświęcona jest żuławskim unikatom, które przez ostatnie 40 lat istnienia, zostały zgromadzone w naszej placówce. Stały się one prawdziwymi perełkami w zbiorach muzealnych i rodzajem pomostu łączącego tamten XIX wieczny świat mieszkańców z dniem dzisiejszym.

Inicjatorem ekspozycji muzealnej Izby Pamięci Wincentego Pola stał się Longin Malicki, mieszkaniec Sobieszewa, który pod koniec lat 70.tych przekazał najcenniejsze obiekty związane z Żuławami Wiślanymi. W ten sposób wyznaczono kierunek gromadzenia przyszłych eksponatów, które harmonizowały ze zbiorami poświęconymi życiu i twórczości Wincentego Pola.

Wybór przedmiotów prezentowanych na wystawie nie jest przypadkowy. Zawiera przedmioty codziennego użytku z przełomu XIX i XX w., które wykorzystywano w żuławskim domu, jak i jaki w codziennej pracy mieszkańców Wyspy Sobieszewskiej i Żuław Wiślanych.

Wśród nich znajdują się min. unikatowe XIX wieczne misy żuławskie, kleszczka do szycia sieci szprotowych, kaszorek do wybierania szczupaków i węgorzy, tradycyjne przedmioty związane z działalnością rybaków: sieci, boje do sieci stawnych na flądry, nietypowe obciążenia, igła do szycia żagl. Dzięki pasji kolekcjonera i jego zamiłowania do historii, do dnia dzisiejszego przetrwały nazwiska niektórych darczyńców.

Na potrzeby wystawy wykorzystano fragmenty szkicu literackiego "Na groblach" zawartego w: Dzieła prozą tom II. Północny wschód Europy cz.III, Obrazy z życia i natury, Lwów 1876. a także fragmenty z "Żuławy Gdańskie w XVII w., Studium z dziejów społecznych i gospodarczych" autorstwa Przemysława Szafrana

"Skarby Żuław"
Jak wyglądał pierwowzór dzisiejszego ekspresu do kawy? Czym charakteryzował się XIX wieczny mikser do ciasta? Czy igła z nitką służyła do szycia sieci rybackich? Jak wyglądała XIX wieczna żuławska moda? W jaki sposób bańka na oliwę znalazła się na Wyspie Sobieszewskiej?

Prezentowane przedmioty stanowią doskonały przykład wyposażenia żuławskiego domu. Znajdziemy tu więc tradycyjne kuchenne sprzęty, które wykorzystywała każda szanująca się gospodyni. Są świadectwem zarówno zamożności mieszkańców, jak i stanowią przyczynek do porównań z dzisiejszym wyposażeniem naszej kuchni. Zajrzymy również do warsztatu gospodarza, by zobaczyć, czym szyto sieci, a czym żagle. Przekonamy się, jak dobrze wyposażony był żuławski gospodarz, który musiał nie tylko posiadać, ale i umieć posługiwać się najróżniejszymi narzędziami. Zobaczymy m.in.

Gablota 1 - oryginalne przedmioty: gliniana, glazurowana misa na jadło oraz glazurowany durszlak. Oba eksponaty są jednymi z najcenniejszych nabytków w 40 letniej historii Izby Pamięci Wincentego Pola. Pod koniec lat 70 zostały przekazane do zbiorów przez lokalnego pasjonata historii i kolekcjonera, pana Longina Malickiego, który ratował od zapomnienia i zniszczenia oryginalne, żuławskie przedmioty.

Gablota 2 - unikaty kuchenne: ubijaczki do mas, podgrzewacze, sito, młynek do kawy. Przenośne podgrzewacze są przykładem rozwoju myśli technicznej pierwszej połowy XX w. Jednym z nich jest szwedzkiej produkcji kuchenka na naftę firmy Optimus, z mosiądzu za oryginalnymi. Firma Optimus została założona w 1882 roku w Szwecji. Ich produktów używał Sir Edmund Hillary zdobywając Everest.

Gablota 3 - to miejsce małego warsztatu żuławskiego, Obok typowych narzędzi gospodarskich na uwagę zasługuje typowy bosak (osęka) strażacki, kuty, przedwojenny - obowiązkowe wyposażenie każdej żuławskiej zagrody. Ponadto znajdziemy w tym miejscu charakterystyczne swym wyglądem i obowiązkowe narzędzia wykorzystywane na co dzień min. siekiery, kamienne toczki.

Wszystkie eksponaty, wykonane z rozmaitych materiałów, niektóre ozdobne, inne całkiem zwyczajne będą doskonałą okazją do poznania kultury materialnej tego terenu.

Wystawę uzupełnia prezentacja fotografii tradycyjnych strojów z terenu Żuław Wiślanych. Wybrane przykłady doskonale ilustrują poszczególne elementy damskiej, jak i męskiej garderoby. Zostały tak dobrane, by pokazać najbardziej charakterystyczne elementy ubioru. U pań były to tak zwane czepki na głowę. Wśród, których jedne zakładano z okazji świąt, inne noszono w dzień powszedni. Staranność wykonania szła w parze ze sztuką ich nakładania i wiązania.

Ekspozycja fotografii, jak i prezentowane eksponaty stworzą swoiste wspomnienie z niezwykłej podróży po Żuławach Wiślanych z przełomu XIX i XX wieku. Staną się przyczynkiem do poznania niezwykłej kultury, jak i porównań z dniem dzisiejszym.

Żuławy Wiślane, polska "mała Holandia" dzieło wiatru, morza i królowej polskich rzek - Wisły, to najmłodszy skrawek naszego lądu. Ujarzmiony przez człowieka, jest miejscem niezwykłych krajobrazów, unikalnych zabytków oraz tradycji, która zapomniana, jest wydobywana z mroków ciemności.

Obszar ten, zamieszkiwany przez wiele grup etnicznych, regionalnych oraz wyznaniowych pozostawił po sobie materialne, jak i niematerialne dziedzictwo kulturowe. Ta ciągłość tradycji i kultury została przerwana w wyniku działań II wojny światowej. Po jej zakończeniu, na skutek migracji ludności i zasiedleniu tych obszarów nowymi osadnikami nie była kontynuowana. Dopiero ostatnie lata przyniosły ponowną "modę na Żuławy", polegające na ratowaniu od zapomnienia, jak i odkrywaniu na nowo dziedzictwa dawnych osadników.

Wystawa prezentowana będzie w okresie 01.03.2015 - 31.05.2015

Wstęp wolny

Gdański Archipelag Kultury "Wyspa Skarbów"
ul. Turystyczna 3
80-680 Gdańsk Sobieszewo
tel./fax (0-58) 323 91 15
e-mail:wyspaskarbow@gak.gda.pl

Zapraszamy!