Poznaliśmy laureatów GND i konkursu recenzji. Trwa Festiwal R@Port

Laureatem Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej został Mateusz Pakuła za sztukę "Smutki tropików", a konkurs im. Andrzeja Żurowskiego na recenzję teatralną dla młodego krytyka wygrała Alicja Müller. Nagrody wręczono przed inauguracją dziewiątego już Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@Port, który potrwa do piątku 23 maja.

Wręczona po raz siódmy Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna to młodsza siostra Nagrody Literackiej Gdynia. W finale najbardziej prestiżowego konkursu dramaturgicznego w Polsce znalazły się "Wasza wysokość" Anny Wakulik, "Smutki tropików" Mateusza Pakuły, "Poddani" Roberta Urbańskiego, "Zastrzel mnie i weź ze sobą" Marii Spiss oraz "Mówca Ajasa" Michała Bajera. Decyzją Kapituły GND w składzie w składzie: Dorota Sajewska, Jacek Kopciński, Grzegorz Niziołek, Jacek Sieradzki, Jerzy Stuhr (przewodniczący), Nagroda trafiła do Matusza Pakuły, autora dramatu "Smutki tropików". Na konkurs nadesłano aż 230 tekstów. Laureat otrzymał tzw. Kostkeę Literacką oraz czek na 50 tys. zł.

Sztuka Pakuły przybliża "dark tourism", czyli podróże w miejsca związane ze śmiercią lub katastrofą (np. Czarnobyl, Smoleńsk, Fukushima, czy Rwanda) w wykonaniu młodych, bogatych, żądnych ekstremalnych doznań ludzi. "Zwiedzając" miejsca na świecie zarażone śmiercią, bohaterowie dramatu, pod pozorem uczestnictwa, konsumują turystyczne atrakcje jedynie dla sportu, z bezpiecznej odległości przyglądając się piekłu na Ziemi. Kolejne podróże, zarówno te rzeczywiste, jak i wirtualne, znieczulają ich na zło i wyostrzają apetyt na coraz bardziej radykalne doznania.

- To strasznie męczące być finalistą tyle razy. To jest ogromny stres. Jestem weteranem tego konkursu, znalazłem się w jego finale już podczas pierwszej edycji. To ważny konkurs, któremu zwłaszcza na początku swojej dramatopisarskiej drogi wiele zawdzięczałem. Bardzo się cieszę, że teraz, po czwartym finale będę mógł się od tej nagrody wreszcie uwolnić - skomentował werdykt laureat GND Mateusz Pakuła.

Rozstrzygnięto również I Ogólnopolski konkurs im. Andrzeja Żurowskiego na recenzję teatralną dla młodego krytyka 2014. Spośród młodych recenzentów: Justyny Biernat z Krakowa, Michała Centkowskiego z Zabrza, Szymona Kazimierczaka z Warszawy, Alicji Müller z Krakowa oraz Ewy Uniejewskiej z Warszawy jury konkursu wskazało Alicję Müller. Laureatka otrzymała 10 tys. zł.

- Najważniejsze w recenzjach jest dla mnie nie oddalanie się od twórców i opowiadanie swoimi słowami tego, co oni mi opowiedzieli - tłumaczy pochodząca z Gdyni studentka polonistyki na krakowskim Uniwersytecie Jagiellońskim, Alicja Müller.

Festiwal zainaugurował spektaklu na podstawie sztuki Artura Pałygi "W środku słońca gromadzi się popiół" nagrodzonej w ubiegłym roku Gdyńską Nagrodą Dramaturgiczną. Sztuka została wystawiona w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie przez Wojciecha Farugę. Tekst Pałygi uległ znacznym zmianom w stosunku do wersji, którą Faruga prezentował rok temu podczas otwartego czytania tekstu w Gdyni. Tym razem czwórka aktorów Narodowego Starego Teatru zamknięta jest w celi - więzieniu dla ciała i duszy. Aktorzy odgrywają kilkudziesięciu bohaterów i stany oraz emocje pojawiające się chwilę przed śmiercią, w obliczu "końca świata".

Ze zrozumiałych względów symultanicznie odbywające się zdarzenia musiały zostać rozmieszczone w czasie. Niezrozumiała jest przede wszystkim forma w jakiej reżyser umieścił tekst Pałygi - aktorzy mówią o swoich dramatach, miotają się w pustej, ascetycznej przestrzeni, wspólnie odgrywają "role" w swoich historiach (np. Dorota Segda "posłuży" za pozostającego w śpiączce syna podczas monologu ojca). We wszystkich aktorskich działaniach jest jawna nieautentyczność (działania aktorów, jak kucanie, chodzenie na czworaka, zazwyczaj odwraca uwagę od tekstu), przez co sztuka Pałygi, choć tragiczna w wymowie, na scenie pozostaje pusta, słowa rzucane w przestrzeń nie rezonują i pozbawione są mocy, a afabularna konstrukcja dramatu powoduje zagubienie widzów nie znających tekstu. Pozostały tu ledwie strzępy emocji bohaterów, jak rozpacz ojca usiłującego nawiązać kontakt z pogrążonym w śpiączce synem, szok córki mającej do dyspozycji garść popiołu po spalonej matce. Prywatne końce świata bohaterów z miejsca zostały przez reżysera unieważnione i zalane straszliwą nudą, ziejącą z przedstawienia.

Przed nami jeszcze ostatnia ze sztuk Mrożka "Karnawał, czyli pierwsza żona Adama" z Teatru Polskiego w Warszawie w reż. Janusza Gajewskiego. "Karnawał..." zainspirowała ludowa pieśń meksykańska. Autor tworzy opowieść opartą na biblijnych pierwszych ludziach, w rajskim ogrodzie Adam poznaje pierwszą kobietę, która go uwodzi... Spektakl pokazany zostanie w poniedziałek 19 maja, o godz. 19 w Nowej Scenie Teatru Muzycznego.

We wtorek 20 maja publiczność obejrzy dwa spektakle. "Niżyński. Zapiski z otchłani" w reż. Józefa Opalskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie to opowieść o dramacie Wacława Niżyńskiego, jednego z najwybitniejszych tancerzy baletowych, cierpiącego na chorobę psychiczną i uwikłanego w trójkąt ze swoją żoną oraz mistrzem Sergiejem Diagilewem. Pokaz we wtorek 20 maja, na Scenie YMCA (godz. 18). Później do kolejnego "historical fiction" zabierze widzów duet Wiktor Rubin - Jolanta Janiczak. Ich "Caryca Katarzyna" - tekst, który znalazł się w finale GND w ubiegłym roku - wystawiona została w Teatrze im. S. Żeromskiego w Kielcach. To opowieść jak po szczeblach kariery i władzy mozolnie ale piekielnie skutecznie wspina się Caryca Katarzyna, która z roli samicy rozpłodowej staje się bezwzględnym władcą prawdziwego imperium. Przedstawienie pokazane zostanie we wtorek 20 maja, o godz. 20 na Dużej Scenie Teatru Miejskiego.

Z kolei w środę 21 maja zaprezentowane zostanie "Licheń story" z Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu, spektakl wyreżyserowany przez Tomasza Hynka. Poznamy bohaterów w różny sposób związanych z tytułowym sanktuarium. Ich jednostkowe losy pozwalają znaleźć perspektywę daleką od prostej deklaratywności wiary. Realizatorzy starali się stworzyć "wieloznaczny, zbiorowy portret człowieka XXI wieku" - czy im się to udało, przekonamy się w Scenie YMCA, 21 maja o godz. 19.

Ostatniego konkursowego dnia festiwalu publiczność pozna dwa spektakle - "Ostatnią sztukę" autorstwa i reżyserii Bogusława Schaefera z krakowskiego Teatr Groteska (pokaz na Małej Scenie Miejskiego, 22 maja, godz. 18) oraz "Depresję komika" autorstwa i reżyserii Michała Walczaka z warszawskiego Teatru Montownia (pokaz na Dużej Scenie Miejskiego, 22 maja, godz. 20:30). Ten pierwszy to kolejne wcielenie Schaeferowskiego "aktora instrumentalnego" i podsumowanie twórczości dramatopisarza, pełne nawiązań do jego poprzednich sztuk (jak "Scenariusz dla nieistniejącego lecz możliwego aktora instrumentalnego", czy "Scenariusza dla trzech aktorów"). Z kolei spektakl Walczaka to spotkanie komika oraz jego terapeuty, które staje się okazją by obnażyć przed widzami kulisy artystycznego światka. To spotkanie dwóch indywiduów pozornie z kompletnie różnych światów.

Konkursowe spektakle ocenia jury w składzie: Jacek Cieślak, Tadeusz Nyczek, Tomasz Mościcki, Zbigniew Majchrowski oraz Dorota Masłowska (przewodnicząca jury). Właśnie Masłowskiej poświęcona zostanie większość imprez towarzyszących, w tym konferencja naukowa "Dorota Masłowska teatralna" (poniedziałek-wtorek 19-20 maja, w godz. 10-14 - pierwszego dnia w Bibliotece Uniwersytetu Gdańskiego, drugiego dnia w Teatrze Miejskim), czy spotkanie autorskie z Masłowską, prowadzone przez Pawła Huelle (wtorek 20 maja, godz. 14:15 w Teatrze Miejskim) oraz koncert zespołu Mister D. (Doroty Masłowskiej) - "Społeczeństwo jest niemiłe" (piątek 23 maja, godz. 19).

Bilety na spektakle można nabyć w Teatrze Miejskim w cenie: 40-70 zł (normalne) oraz 30-60 zł (ulgowe) - pozostały ostatnie sztuki. Bilety na koncert zespołu Mister D to odpowiednio koszt 20 i 10 zł.